نتانیاهو برای فرار از مشکلی داخلی خاورمیانه را به آتش می کشد؟

نویسنده: طلال عوکل

دیپلماسی ایرانی: به فاصله اندکی بعد از منتشر شدن این مقاله، به احتمال زیاد اسرائیل شاهد دومین کودتا از زمان تاسیس آن در سال 1948 خواهد بود. کودتای نخست در انتخابات سال 1977 روی داد که طی آن حزب راستگرای لیکود در نقشه سیاسی اسرائیل قدرت پیدا کرد و حزب کارگر که اسرائیل را تشکیل داده بود، عقب نشینی کرد. آن کودتا به معنای کاهش نفوذ سکولارهای غربی به نفع حزب لیکود بود که نماینده سکولارهای شرقی و یهودیان متدین محسوب می شود. 

مناقشه کنونی در اسرائیل، مناقشه بر سر هویت است که طی آن صهیونیسم سکولار در برابر صهیونیسم دینی تندرو عقب نشینی می کند و پایگاه اجتماعی تندروها در حال تبدیل شدن به اکثریت در جامعه است به طوری که اسرائیل را به کشور یهودی دینی تبدیل می کند. به این ترتیب «دولت پنهان» نیز در حال پوست انداختن و سازگاری پیدا کردن با این تحول است که دامنه آن به ارتش و پلیس و دستگاه های امنیتی و اطلاعاتی نیز گسترش خواهد یافت. 

این احساس فزاینده در اسرائیل وجود دارد که بحران کنونی، دارای ابعاد و تاثیراتی است که موجودیت اسرائیل را تحت تاثیر قرار می دهد. اسرائیل در حال کنار گذاشتن ارزش های دموکراسی است و جامعه اسرائیل دچار شکاف و چند دستگی گسترده شده و نهادهای کشور از جمله ارتش، دچار ضعف و اختلاف درونی شده اند و وجهه اسرائیل در سطح بین المللی در حال تخریب شدن است. حتی برخی مسئولان و ژنرال های سابق اسرائیلی درباره لغزیدن اسرائیل به سمت جنگ داخلی و تشدید خشونت و اختلافات اجتماعی و سیاسی و فرار سرمایه ها و نخبگان و وخیم شدن اوضاع اقتصادی هشدار می دهند. 

با نزدیک شدن زمان رای گیری درباره پیش نویس اصلاحات قضایی در کنست، دامنه اعتراضات در اسرائیل در حال گسترش است و همزمان، شمار بیشتری از افسران و سربازان ذخیره، خودداری از بازگشت به خدمت را در صورتی که این پیش نویس تصویب شود، اعلام می کنند. ارتش در حال بررسی اوضاع خود و تاثیر خودداری نظامیان ذخیره از بازگشت به خدمت است به ویژه که هزاران نفر از آنان عضو نیروی هوایی هستند. 

فشارهای آمریکا و انتقادات غرب از دولت بنیامین نتانیاهو به علت «کودتای دموکراتیک» بی فایده بوده و اعتراضات و نافرمانی های مدنی نیز تاثیر بر آن نداشته است. نتانیاهو نمی تواند از این اصلاحات چشم پوشی کند و علت آن نیز فقط به تبرئه شدن خودش از اتهامات مربوط نیست بلکه در صورت پس گرفتن این لایحه، دولت ائتلافی او و حتی حزب لیکود ممکن است متلاشی شوند و علیه نتانیاهو شورش کنند. نتانیاهو همچنین فرصتی برای دستیابی به راه حل میانه که مورد رضایت مخالفان باشد، ندارد. 

سناریویی که در برابر نتانیاهو قرار دارد این است که پرونده اصلاحات قضایی را به سرانجام برساند و آن را در کنست تصویب کند، سپس رسیدگی به پیامدهای آن در آینده را آغاز کند. اما سئوال این است که مخالفان این لایحه در صورت تصویب آن چه خواهند کرد؟ آیا اعلام نافرمانی مدنی خواهند کرد و مسئولیت ادامه یافتن و تشدید بحران و تضعیف کشور را خواهند پذیرفت که طبعا زیان های اقتصادی و معنوی و دیپلماتیک سنگینی برای اسرائیل خواهد داشت؟ 

در صورتی که مخالفان به اعتراضات خود ادامه دهند، گام بعدی نتانیاهو این خواهد بود که بر انسجام ارتش و دستگاه های امنیتی تاکید کند و مخالفان را در تنگنا قرار دهد. او طبق معمول، پای یک خطر ملی بزرگ را وسط خواهد کشید که این بار از کشتار در کرانه باختری یا حمله به نوار غزه فراتر خواهد رفت. یکی از احتمالات این است که اسرائیل وارد ماجراجویی نظامی با ایران یا حزب الله شود به ویژه که نتانیاهو اطمینان دارد آمریکا به رغم موافق نبودن با این گزینه، اسرائیل را تنها نخواهد گذاشت. این احتمال به این معناست که کل منطقه در آستانه انفجاری گسترده و خونبار قرار دارد که بخشی از جنگ جهانی سوم خواهد بود و منطقه خاورمیانه نیز از آتش آن در امان نخواهد ماند.

منبع: عربی 21 / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11