توکیو؛ شهری که جهان به آن نیاز دارد!

گفت و گو از سیدرحمان موسوی

دیپلماسی ایرانی: بعد از اولین گفت وگو با خانم یوریکو کوئیکه، فرماندار پایتخت ژاپن با عنوان "نگاه ژاپن به جنگ اوکراین و امنیت آسیا/اگر آبه شینزو زنده بود" فرصتی شد تا دوباره با ایشان گفت وگویی داشته باشیم. اما این بار قدری متفاوت تر و با عنوان "توکیو؛ شهری که جهان به آن نیاز دارد!"

به همین جهت ابتدا به معرفی کوتاهی از خانم یوریکو کوئیکه بپردازیم که شاید برای بسیاری از بانوان سرزمین ما و علاقه مندان به شرق موضوع جذابی باشد.

یوریکو کوئیکه یک سیاستمدار ژاپنی است که از سال 2016 به عنوان فرماندار توکیو مشغول است. او قبل از اینکه فرماندار شود، عضو مجلس نمایندگان ژاپن و همچنین وزیر دفاع و محیط زیست ژاپن بود. از نظر پیشینه اجتماعی، یوریکو کویکه در خانواده ای متشکل از تاجران و فعالان سیاسی به دنیا آمد. او در دانشگاه آمریکایی قاهره، زبان عربی خواند و پس از آن به عنوان یک شخصیت تلویزیونی و روزنامه نگار مشغول به کار شد. با توجه به پیشینه سیاسی خود، او یکی از اعضای حزب لیبرال دموکرات (LDP) است، اما در طول زندگی حرفه ای خود به احزاب دیگر نیز وابسته بوده است. در سال‌های اخیر، او از شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن و دولت او انتقاد کرده است، به‌ویژه در رابطه با سیاست‌های مربوط به امنیت ملی و مسائل زنان.

وی در ابتدای مصاحبه می گوید: «مناسبت های مختلف ورزشی، فرهنگی و سیاسی مانند بازی های المپیک تابستانی 2020 در توکیو فرصتی بود برای ساکنان این شهر تا در نظر بگیرند که چگونه می خواهند توسط جهان دیده شوند. ما باید بازی ها را لحظه ای تعیین کننده می دانستیم، همان طور که بازی های 1964 برای ژاپن پس از جنگ، لحظه ای تعیین کننده بود.»

کوئیکه سپس می گوید: «شهرهای واقعاً بزرگ، تخیل ما را تسخیر می کنند، حتی زمانی که هرگز از آنها بازدید نکرده ایم. پاریس تداعی کننده عشق است، نیویورک در مورد شلوغی و پویایی است و لندن نشان دهنده جذابیت است. استانبول از رمز و راز صحبت می کند، ریودوژانیرو از آزادی خواهی پر شور و شانگهای از اختراع و سرعت و سپس توکیو است. از بین تمام شهرهای بزرگ جهان، به نظر می‌رسد که بزرگترین شهر جهان کمترین تمایل را به تفریح و دیدن دارد.»

خانم کوئیکه همچنین می گوید: «در دهه‌های 1980 و 1990، زمانی که ژاپن چالشی جدی برای برتری اقتصاد جهانی ایالات متحده ایجاد کرد، فیلم‌هایی مانند طلوع خورشید، با بازی شان کانری، و باران سیاه با بازی مایکل داگلاس، توکیو را در قالب فیلم‌های نوآر کلاسیک به تصویر کشیدند. تهدید آمیز و ترکیبی از غم و غول های شرکتی و گانگسترهای یاکوزا.»

وی سپس به فیلمی اشاره می کند و می گوید: «اخیراً، «سریع و خشمگین: توکیو دریفت» یک کلانشهر فلزی و عجیب خالی از سکنه را به تصویر می‌کشد، در حالی که کمدی بیل موری «گمشده در ترجمه» به‌طور توهین‌آمیزی توکیو را از نظر فرهنگی غیرقابل درک و عجیب به تصویر می‌کشد. هیچ یک از این کلیشه های هالیوودی توکیوی واقعی را که من و نزدیک به 38 میلیون شهروند دیگر خانه می نامیم، درست تعریف نمی کند؛ چراکه مانند دیگر شهرهای بزرگ جهان، توکیوی ما دارای غنای خاص خود است.»

فرماندار پایتخت ژاپن سپس درباره این شهر تاکید می کند، توکیو شهر عاشقانه و جاه طلبی های امپراتوری قبلی و هم اکنون جی پاپ ماست. این دره سیلیکون، وال استریت و واشنگتن دی سی ماست. این شهر باستانی است که خود را به طور مداوم و به روش های شگفت انگیزی از نو اختراع می کند. فقط نگاهی به راکوتن، خرده‌فروش بزرگ آنلاین ژاپن بیندازید، که اخیراً انگلیسی را زبان رسمی شرکت خود کرده است. خاطرم هست که توکیو جایزه بازی های المپیک تابستانی 2020 را دریافت کرده بود و در سال های منتهی به آن رویداد، این شهر به صحنه مرکزی جهان رفت. بنابراین، بازی‌ها لحظه‌ای تعیین‌کننده هستند – فرصتی برای شهروندان توکیو که می‌خواهند به دنیا بگویند که ما چگونه دیده شویم و خودمان را چگونه می‌بینیم – شبیه به اینکه بازی‌های 1964 لحظه‌ای تعیین‌کننده برای ژاپن پس از جنگ بود. در آن زمان، توکیو با افتخار به عنوان شهری که با سخت کوشی، از خود گذشتگی و تخیل، از خاکستر جنگ جهانی دوم برخاسته بود، ایستاد.

کوئیکه سپس می گوید: «توکیو 1964 توسط نسل بزرگی ساخته شد که "Japan, Inc" را ایجاد کرد. این توکیو پر از دودخانه ها و صنعت بزرگ، اما همچنین فناوری ها و نوآوری های جدید بود، نمونه ای از سونی و بنیانگذار خودساخته آن، آکیو موریتا، که از بسیاری جهات استیو جابز دوران خود بود. این دوره همچنین از جهات مختلف هیجان انگیز بود زیرا شروع نوع دیگری از تحول برای شهر به سمت پایداری نیز بود. در آن زمان ژاپن به شدت به انرژی وارداتی متکی بود. اما زمانی که شوک های نفتی دهه 1970 قیمت انرژی را افزایش داد، ژاپن با آنچه احتمالاً اولین تلاش ملی پایدار برای استقلال انرژی بود، پاسخ داد. در توکیو، نتایج را می‌توان تا پایان دهه مشاهده کرد و صنایع سنگین با برج‌های درخشان تجارت فراصنعتی جایگزین شد.»

سپس می گوید: «توکیو چیزهای زیادی برای افتخار کردن دارد، اما دوره مورد علاقه من دوره ای است که امروز کمتر کسی به آن فکر می کند و آن، توکیوی سال 1900 است، زمانی که این شهر پس از یک هزار سال تحت الشعاع قرار گرفتن توسط غرب، نماد مدرنیته آسیایی بود. توکیو در اوایل قرن بیستم نتیجه مستقیم بازسازی میجی در سال 1868 بود. بسیاری از مردم خارج از ژاپن بازسازی را با امپریالیسم و میلیتاریسم که در دهه 1930 فوران کرد مرتبط می‌دانند، اما این موضوع با تقلیل یک دوره کامل به آنچه اتفاق افتاد، نکته را نادیده می‌گیرد. در یک دهه  بازسازی اساساً یک دوره سقوط مدرنیزاسیون بود، یک تلاش ملی جامع برای رسیدن هرچه سریعتر به غرب. تا سال 1900، ژاپن بسیار فراتر از انتظارات رهبران میجی بود. ژاپن دیگر یک پادشاهی گوشه نشین نبود، بلکه چراغ راه مدرن سازی آسیایی بود. در واقع، بسیاری از بزرگ‌ترین نام‌ها در تاریخ آسیای مدرن به توکیو رفتند، نه تنها برای اینکه خودشان بدانند ژاپن چه سریع به پیشرفت دست یافته است، بلکه برای اینکه آزادانه بیندیشند و بنویسند – آزادی‌ها اغلب تحت حکومت فئودالی یا سانسور امپراتوری در کشورهای خود، از آنها سلب می‌شد. اینجا توکیو بود که سون یات سن، بنیانگذار و اولین رئیس جمهور جمهوری چین در آن پناه گرفت. اینجا توکیو بود که چیانگ کای‌شک جوان برای یادگیری تاکتیک‌های نظامی مدرن، تدارکات و سازمان‌دهی به اینجا آمد.»

وی تاکید می کند، رابیندرانات تاگور، شاعر و فیلسوف بزرگ ملی بنگال که الهام بخش مهاتما گاندی بود از توکیو بازدید کرد.  تاگور اولین غیراروپایی بود که برنده جایزه نوبل ادبیات شد، و سخنرانی بزرگ او، "روح ژاپن"، سرزندگی ظاهراً بی حد و حصر ژاپن را به تصویر می کشد، در حالی که از سوء استفاده از این پویایی برای اهداف ملی هشدار می دهد.  این توکیو حتی آخرین پیوند زنده امروزی را با عصر طلایی هالیوود به اشتراک می‌گذارد: اولیویا دی هاویلند، ستاره فیلم بر باد رفته، در سال 1916 در آنجا متولد شد، همان زمانی که تاگور سخنرانی‌هایش را ایراد می‌کرد.

کوئیکه در پایان می گوید: «توکیوی اوایل قرن بیستم همان چیزی است که ژاپن و جهان امروز به آن نیاز دارند. با نیروی الهام بخش و جهان وطنی فراگیر، چه تصویری بهتر از آینده آسیا می تواند داشته باشد؟»