نقشه ایران برای سلطه بر بازار گاز جهان

نویسنده: سیمون واتکینز

دیپلماسی ایرانی: برای راهبرد ایران و روسیه در راستای انحصاری کردن هر چه بیشتر بازار گاز در کمترین زمان ممکن، جواد اوجی، وزیر نفت ایران، جزیره کیش را به عنوان هاب حیاتی گاز در این برنامه معرفی کرد. جزیره کیش در سواحل جنوب غربی ایران با یک مسیر حمل و نقل آسان از شمالی‌ترین نقطه عمان – که در شرق راس الخیمه امارات متحده عربی قرار دارد – به خلیج عمان می‌رسد. از آنجا به دریای عرب تا اقیانوس هند امتداد دارد، که دسترسی نامحدود به شرق یا غرب را فراهم می کند. قرار است جزیره کیش هم به عنوان قطب پالایش گاز برای تولید پتروشیمی های با ارزش ضد تحریم و هم در تولید گاز طبیعی مایع (LNG) مورد استفاده قرار گیرد.

طبق گفته اوجی، این پروژه 25 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت که بیشتر آن از سوی شرکت گازپروم، شرکت نفت ایران به ارزش 40 میلیارد دلار تامین می‌شود. این برنامه روسیه و ایران را قادر می سازد در طول زمان بر بازار جهانی LNG تسلط یابند. دو کشور ال ان جی را به عنوان محصول نوسانی در ماتریس عرضه و تقاضای گاز در سال های آینده شناسایی کرده اند.

علاوه بر تلاش های مستمر دو کشور برای وارد کردن قطر به برنامه اوپک گازی خود، تهران و مسکو درصدد آزادسازی پتانسیل کامل گازی ایران هستند. ایران دومین ذخایر بزرگ گاز در جهان (33.8 تریلیون متر مکعب) درست پس از روسیه (48 تریلیون متر مکعب) را داراست. اگر ذخایر تخمینی 8.1 تریلیون مترمکعب میادین چالوس بزرگ و کوچک در نظر گرفته شود، مجموع ذخایر گاز ایران 41.9 تریلیون مترمکعب خواهد بود.

با گسترش جزیره کیش، این جزیره نه تنها به عنوان یک نقطه کانونی برای گاز درجا (حدود 1.6 تریلیون مترمکعب ذخایر) عمل می کند، بلکه از میدان گازی پارس شمالی (1.67 تریلیون مترمکعب ذخایر) و میدان گازی پارس جنوبی (14 تریلیون مترمکعب از ذخایر)، به علاوه دیگر میادین گازی، گاز تامین خواهد کرد.

گازپروم مستقیما در هفت عرصه کلیدی توسعه تولید گازی ایران همکاری خواهد کرد: سرمایه گذاری در توسعه میادین گازی، سرمایه گذاری برای تکمیل پروژه های نیمه تمام ال ان جی ایران، توسعه ترمینال های تازه ای از ال ان جی شناور(FLNG)، توسعه پروژه های کوچک مقیاس ال ان جی، سوآپ گازی، ساخت خطوط صادرات پرفشار و انتقال فناوری های گازی.

ایران همچنین برنامه هایی برای توسعه FLNG ها به ویژه در داخل و اطراف قاره اروپا دارد. به طوری که قراردادهای اصلی در این زمینه با شرکت های Eni ایتالیا، Cepsa  اسپانیا و Depa یونان در دست بررسی هستند.

قرارداد دیگری نیز منعقد شده است که در آن ایران حدود 25 درصد از مجموع یک و نیم میلیون تن ظرفیت تولید سالانه ال ان جی عمان در نیروگاه Qalhat را تامین کند.

منافع روسیه از وجوه سرمایه گذاری شده در این پروژه نه تنها به افزایش نفوذ ژئوپلتیکی ناشی از کنترل موثر و بیشتر بر عرضه گاز جهان منجر می شود بلکه در بردارنده درآمدهایی از دو منبع دیگر نیز هست. اول، روسیه می تواند ارسال گاز ایران را در ازای دریافت مبلغی بر عهده بگیرد. دوم، می تواند از تولید پتروشیمی های با ارزش ضد تحریم در جزیره کیش، مبالغی را دریافت کند.

سهم ایران از تجارت پتروشیمی خاورمیانه در حال حاضر بیش از 20 درصد است و گام بعدی در توسعه این بخش شامل 47 پروژه می شود که برآورد شده درآمد صنعت پتروشیمی ایران را تا سال 2027 به 50 میلیارد دلار برساند. در واقع، نه تنها بخش پتروشیمی برای ایران به ازای هر تن محصول حدود 15 تا 16 برابر بیشتر از نفت خام درآمد ایجاد می کند، بلکه برای سرمایه گذاران، بر اساس شرایط قرارداد کنونی، پتروشیمی ها نرخ بازدهی 30 تا 35 درصدی را در مقابل نرخ 12 تا 15 درصدی در صنایع بالادستی ارائه می دهند.

منبع: اویل پرایس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11