جان مرشایمر، چهره جنجالی این روزهای امریکا بر سر جنگ اوکراین

نویسنده: عاطف الغمری

دیپلماسی ایرانی: صاحب این نام یعنی «جان مرشایمر» به موضوعی برای بحث و جدل در آمریکا تبدیل شده است. او یکی از برجسته‌ترین کارشناسان سیاست خارجی است که به خاطر نظرات واقع‌گرایانه‌ خود مشهور شده است. نظرات او بازتابی از نظر رسمی دولت این کشور نیست. او وقتی نظر خود را درباره‌ جنگ اوکراین بیان کرد، در جامعه آمریکا مورد توجه قرار گرفت. او گفت کشورهای غربی به ویژه آمریکا مسئول اصلی فاجعه این جنگ هستند و ما در میان تصمیم‌گیران آمریکایی و در نهاد سیاست خارجی کسی را پیدا نخواهیم کرد که آماده اعتراف به این مسئولیت باشد.

برای آشنایی با جهت‌گیری فکری مرشایمر باید گفت که او با حمله آمریکا به عراق در سال 2003 و طرح خاورمیانه بزرگ مخالفت کرد. بعد از وقوع بحران میان آمریکا و روسیه درخصوص اوکراین مرشایمر اعلام کرد که گسترش ناتو به سمت شرق و برپایی روابط ویژه و مستحکم با اوکراین احتمال شعله‌ور شدن جنگ را افزایش می‌دهد.

او در پاسخ به انتقادات کشورهای غربی از پوتین بر عقیده خود مبنی بر این‌که آمریکا شروع کننده اقدام تحریک آمیز علیه اوست، پافشاری دارد. به باور او آغاز این مسئله در آوریل سال 2008 بود. در آن زمان نشست ناتو در بخارست اعلام کرد اوکراین و گرجستان به این ائتلاف خواهند پیوست. 

مرشایمر در این‌جا تشبیهی ارائه می‌کند و می‌گوید وقتی اوکراین ورای درِ پشتی قدرت بزرگی مانند روسیه ایستاده است باید پیش بینی کنید روسیه به چه چیزی فکر می‌کند. او می‌گوید ما در حالی این رفتارها را در پیش گرفته بودیم، پوتین را سرزنش می‌کردیم و می‌گفتیم او قصد حمله به شرق اورپا را دارد و درصدد برپایی روسیه بزرگ است. ما این روایت را از خود اختراع کردیم تا بتوانیم او را سرزنش کنیم و او را مسئول این فاجعه معرفی کنیم.

مرشایمر می افزاید روسیه آماده هم‌زیستی با اوکراین به عنوان دولتی بی‌طرف است و تمایلی برای سیطره بر آن ندارد.

این نظرات مرشایمر با نظرات رسمی آمریکا هم‌خوانی ندارد. در نظر او جنگ ابزاری مشروع است اما به شرط این‌که توجیه پذیر باشد. او به جنگ عراق سال 2003 اشاره می‌کند و می‌گوید توجیهی برای آن وجود نداشت. او همچنین طرفدار برقراری توازن راهبردی بین المللی میان کشورها و نه سیطره بر جهان از سوی یک ابرقدرت است و اینکه آمریکا به عنوان یک ابرقدرت نباید اراده خود را بر تمام کشورها تحمیل کند و تنها در صورتی می‌تواند مداخله کند که یک قدرت بزرگ دیگر درصدد تحمیل اراده خود بر یک منطقه‌ راهبردی مهم باشد.

شاید نخبگان سیاسی دیگری وجود داشته باشند که دیدگاه آنها کم و بیش به دیدگاه مرشایمر نزدیک باشد؛ اما تشخیص او درخصوص بحران روسیه و آمریکا توجه بسیاری از آمریکایی‌ها را به خود جلب کرده است. به خصوص که او یکی از برجسته ترین دانشمندان علوم سیاسی و متخصص در روابط بین الملل است و بینش مستقلی دارد که از هیچ گونه گرایشی تاثیر نپذیرفته است.

منبع: الخلیج / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11