مذاکرات وین و حاشیه‌سازی‌های رندانه

دیپلماسی ایرانی: زنگ از سر‌گیری مذاکرات برجامی با پایان تعطیلات سال نو میلادی به صدا درآمد. هتل «کوبورگ» وین از دوشنبه (سوم ژانویه ۲۰۲۲) بار دیگر محل مذاکره کنندگانی است که در هشت دور چانه‌زنی‌های سخت، قرار است برای مناقشه‌ای تعیین تکلیف کنند که شاید پیش از این هم می‌شد به نتیجه‌ای روشن برای آن دست یافت.  

برخلاف گذشته و گمانه‌زنی‌های بدبینانه درباره سرنوشت مذاکراتی که از دور هفتم به‌ بعد را تیم دولت «ابراهیم رئیسی» مدیریت کرده، حالا کفه ترازو به سمت احتمال‌های خوش‌بینانه سنگینی می‌کند. براساس اظهارات مقام‌های ایرانی و آنچه «میخائیل اولیانوف» نماینده ویژه دولت روسیه گفته است، تهران با قبول توصیه‌های مسکو و پکن و برای به نتیجه رسیدن مذاکرات کشدار وین، از برخی مطالبات حداکثری خود عقب نشسته و راه را برای دستیابی به توافق تا اندازه ظرفیت قابل تحمل و بر اساس نتایج شش دور گفت‌وگوهای متوقف شده در خرداد ماه گذشته هموار کرده است.  

اگرچه هنوز از میزان انعطاف تهران در دور تازه گفت‌و‌گوها اخبار روشنی در دست نیست، اما ابراز امیدواری نمایندگان روسیه و چین در مذاکرات وین، عقب نشینی مخالفان بیرونی و داخلی برجام و افزایش پیش‌بینی‌ها درباره پیامدهای توافق احتمالی آینده، در این حال رایزنی‌‌های دیپلماتیک از جمله گفت‌وگوی وزیران امور خارجه ایران و عمان، ابراز امیدواری واشنگتن و اعضای تروئیکای اروپایی به نتایج قابل دسترس، از هموار شدن مسیر دستیابی به توافق نشان دارد. البته نباید همچنان احتیاط و احتمال وقوع اتفاق‌های غیر منتظره را در این پیش‌بینی از نظر دور داشت.  

بیراه نیست اگر حاشیه‌‌سازی‌ برخی جریان‌های سیاسی مخالف برجام در داخل را درباره آنچه به راستی در وین جریان دارد، از نشانه‌های احتمال توافق دانست. مخالفان دو‌آتشه توافق جامع هسته‌ای (برجام) اکنون در برابر واقعیتی قرار دارند که خود را بر شعارها و مخالفت‌های دیروز آنان تحمیل کرده است. به عبارت دیگر، آنان با فرار رو به جلو بازی رندانه‌ای را پیشاپیش آغاز کرده‌اند. ادعای اینکه توافق احتمالی آینده نتیجه محتوم سنگ انداختن تیم مذاکره کننده دولت «حسن روحانی» به چاه است که اکنون تیم مذاکره کننده دولت «ابراهیم رئیسی» مجبور به بیرون آوردن آن است، بیشتر به رفتار رندانه‌ای شبیه است که می‌خواهد ضمن بهره‌مندی از نتایج مذاکرات، هرگونه هزینه دیگر را به گردن دولت گذشته بیندازد. آنان در این‌حال می‌خواهند به این وسیله، مذاکراتی را که دولت کنونی به درستی در آن ورود کرده، سوادگرانه توجیه کنند. توجیه آنان از آن روست که تا خرداد ماه گذشته، نتایج شش دور مذاکرات وین را عین سازشکاری و حتی در مرز خیانت می‌خواندند. علاوه‌براین، توقف پنج ماهه در مذاکرات وین که نتایجی جز سخت‌تر شدن اوضاع اقتصادی، تشدید اعتراضات صنفی، نزدیک شدن مواضع اعضای گروه مذاکره کننده با تهران به یکدیگر، دستاورد قابل قبول دیگری نداشته، نیاز به حاشیه سازی‌هایی دارد که طبل آن را حاشیه سازان از اکنون به صدا در آورده‌اند.  

حاشیه سازان سرانجام لازم است فارغ از وابستگی‌های جناحی و با نگاه به منافع ملی و امنیتی و با تجربه‌ای که تیم مذاکره کننده هسته‌ای دولت سیزدهم در وین کسب کرده است، دریابند که سیاست خارجی عرصه واقع بینی، انعطاف‌پذیری و درک و معرفت عملی است. بنابراین به جای حاشیه‌سازی، توجیه‌گری و فرار رو به جلو، چه خوب خواهد بود که در خدمت به منافع ملی برخی جریان‌های سیاسی به اصلاح در نگرش‌های خود همت کنند.  

هشتمین دور گفت‌وگوهای وین آغاز شده است. امید به توافق در این دور بیش از گذشته است. تهران با حفظ مواضع اصولی خود در عرصه دفاعی و تکنولوژی هسته‌ای به چانه‌زنی با بازیگران اصلی جامعه جهانی مشغول است. حمایت از مذاکره کنندگان، امری لازم و پرهیز از حاشیه سازی‌های رندانه، شرط کافی در آن خواهد بود.