آیا می توان نظم «چرچیلی آنگلوساکسونی» در روابط بین الملل را تغییر داد؟

دیپلماسی ایرانی: نظمی که بر روابط بین الملل حاکم است؛ نتیجه تعاملات ویسنتون چرچیل و فرانکین روزولت طی جنگ جهانی دوم است. ژوزف استالین هم نقش داشت اما با فوت روزولت و سپس استالین و دگرگونی های تدریجی در سیاست امریکا و شوروی، نظم جهانی "آنگلوساکسون" که ریشه در تفکر چرچیل داشت، شکل گرفت و تثبیت شد. "درهم تنیدگی" سیاسی بین انگلیس و امریکا تحت عنوان "رابطه ویژه" در سه حوزه "اتمی، نظامی و اطلاعاتی" توسط چرچیل با کاخ سفید و سپس، معاهده "5 کشور هوشیار 5 Eyes" و انسجام جامعه مشترک المنافع و تاسیس پیمان نظامی ناتو و داشتن حق وتو در شورای امنیت، میخ های محکمی هستند که چرچیل بر جای جای کره خاکی کوبید تا حاکمیت "نظم چرچیلی" بر روابط بین الملل را دائمی کند و موفق بود. 

آیا تغییر نظام چرچیلی حاکم بر روابط بین الملل امکان پذیر است؟ بله؛ اما. در این رابطه پذیرش چند پیش فرض ضروری است. همان طور که جو بایدن، رئیس جمهوری امریکا در حذف فرانسه از پیمان نظامی AUKUS بین امریکا و استرالیا و انگلیس گفت: "ناشیانه عمل کردیم"؛ سیاست خارجی امریکا را می توان دستکاری و به روایتی دیگر، هیات حاکمه امریکا را "اغفال" کرد. 

آیا می توان از تکرار "رفتار ناشیانه امریکا" که معاهده "اکواس" و خروج از افغانستان را در کارنامه دارد، پیشگیری کرد؟ قطعا بله، اما. امریکا قدرت سخت است. قدرت نرم تصمیم گیری برای سیاست اعمالی امریکا در لندن متمرکز است. 

آیا می توان امریکا را از چنگال لندن رهانید؟ حتما بله، اما. به نظر می رسد نخست وزیر انگلیس برای بهره برداری از قدرت سخت امریکا در استمرار "نظم چرچیلی" در روابط بین الملل با مشکل مواجه است. "درهم تنیدگی سیاست دفاعی و سیاست خارجی" انگلیس با امریکا در حوزه اتمی باید هر ده سال یک بار توسط دولتین دو کشور تمدید شود. این در حالی است که صداهای مخالفت در کنگره، نخبگان موسسات مطالعاتی و NGO های ضد جنگ در هر دو کشور در حال افزایش است. 

توافق اتمی انگلیس با امریکا، با نفس عدم اشاعه سلاح های کشتار جمعی و معاهده NPT در تضاد است و در مذاکرات هسته ای بین جمهوری اسلامی ایران و 1+5 می تواند مورد استناد واقع شود. از دغدغه های سیاسی نخست وزیر انگلیس که مامور تمدید ده ساله مشارکت اتمی با امریکاست؛ مهیا کردن شرایطی در روابط بین الملل است که خروجی آن، پذیرش امریکا به امضا باشد. 
به عنوان مثال، رضایت کاخ سفید به تمدید ده ساله مشارکت اتمی با انگلیس در سال 2004، همراهی انگلیس در حمله نظامی به عراق بود و انگلیس این گونه بحران را به فرصت تبدیل می کند و یا با ایجاد بحران دنبال تمدید توافق اتمی با امریکاست. 

کنگره بر "اغفال" امریکا تاکید دارد. تمدید توافق مشارکت اتمی دو کشور انگلیس و امریکا که به Mac Mohan Act معروف است باید مجددا در سال 2024 تمدید شود و به نظر می رسد در صورت موفقیت "نظم چرچیلی" حاکم بر روابط بین الملل تا سال 2034 ادامه داشته باشد. معاهده AUKUS پیش زمینه پذیرش امریکا به مشارکت اتمی با انگلیس در سال 2024 است. 

آیا می توان از ادامه نظم چرچیلی بر روابط بین الملل پیشگیری کرد؟ قطعا بله، اما. اگر صورت مسئله مقبولیت داشته باشد، راهکار آسان به نظر می رسد که ضمن ترفیع قدرت میدانی، با خرد جمعی می توان از قدرت نرم در تنظیم نظم جهانی مطلوب اقدام کرد. امریکا در هیچ جنگی در خاورمیانه بدون انگلیس شرکت نکرده است. 

آیا لندن از قدرت تغییر رفتار سیاسی امریکا برخوردار است؟ بله، اما. آیا لندن از قدرت مهار و یا تهییج امریکا برای خرابکاری برخوردار است؟ بله؛ اما.