مذاکرات وین تا آخر اردیبهشت به نتیجه نمی رسد

نویسنده: پرستو بهرامی راد، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: در یک هفته گذشته مذاکرات برای احیای برجام در سکوت خبری در هتل های لوکس شهر وین ادامه دارد، اما چند روز پیش میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین از نوشته شدن پیش نویس صحبت کرد. با این این حال سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هرگونه توافق اولیه را تکذیب کرد و گفت توافق کامل صورت می گیرد و بعد ارائه می شود.

گزارش های ضد و نقیض از وین تحلیل شرایط را کمی پیچیده کرده است. با اینکه دولت بایدن از برداشتن تحریم های ناسازگار با برجام می گوید، اما به نظر می رسد لیست درخواست های ایران در خصوص لغو تحریم ها، برای بازگشت به برجام پر و پیمانتر از لیستی است که آمریکایی ها برای لغو تحریم ها ارائه داده اند. در واقع تاکتیک مذاکراتی دو طرف ایجاب می کند تا با قصد گرفتن بیشترین امتیاز وارد میدان شوند. آمریکا سعی دارد ایران را پای میز مذاکره به هر نحوی نگه دارد تا بتواند در آینده در خصوص مسائل دیگر از جمله مسائل موشکی و حضور منطقه ای وارد مذاکره شود. ایران نیز خواستار لغو تحریم های بیشتر است. 

در این برهه به نظر می رسد اختلافات بیشتر بر سر تعداد تحریم هایی است که باید لغو شوند. طبق اظهارنظر مقامات ایرانی به نظر می رسد دو طرف بر سر لغو تحریم های اشخاص، شرکت ها و ارگان های نظامی ایران اختلافاتی دارند. بر همین اساس به نظر می رسد که مذاکرات وین تا ۲۱ مه (۳۱ اردیبهشت) به احیای برجام منتهی نشود. ۲۱ مه، توافق ایران با آژانس هسته ای به پایان می رسد و شرایط برای آژانس و قرارداد برجام پیچیده تر خواهد شد.

تمدید توافق ایران با آژانس اتمی 

مهلت توافق آژانس با ایران در آخر اردیبهشت ماه به پایان می رسد. بنابر مصوبه مجلس شورای اسلامی قرار بود اسفند سال گذشته دولت پروتکل الحاقی را متوقف کند. پس از ابلاغ این مصوبه، ایران و آژانس طی رایزنی هایی به توافق رسیدند اطلاعات دستگاه های نظارتی آژانس به مدت سه ماه در ایران و خارج از دسترس آژانس نگهداری شود که در صورت عمل طرف های برجام به تعهدات خود بازرسان آژانس می توانند به این اطلاعات دست یابند و به کار خود در ایران ادامه دهند و در غیر این صورت دسترسی به این داده ها دیگر ممکن نخواهد بود.

حال با شرایطی که مذاکرات طی می کند، به نظر می رسد ایران و آژانس انرژی اتمی با توافقی جدید به روند قبل ادامه دهند. پیش از این عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکره کننده ارشد ایران در مذاکرات وین گفته بود که احتمال تمدید مهلت همکاری هسته ای تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی بر سر بازرسی ها از تاسیسات هسته ای ایران وجود دارد.

از سوی دیگر در این هفته سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز گفته است که با توجه به روند مذاکرات صحبت هایی صورت گرفته که به این توافق و فرصت ایجاد شده فرجه ای داده شود و اگر مذاکرات در مسیر درستی باشد شاید این تصمیم گرفته شود، ولی در هر صورت دسترسی های فراپادمانی به آژانس داده نمی شود.

در واقع به نظر می رسد ایران سعی دارد مذاکرات ادامه دار باشد و نمی خواهد شرایط به بن بست برسد. از طرف دیگر نیز آمریکا و ۴+۱ نیز تلاش می کنند تا به هر طریقی مذاکرات به نتیجه برسد. اما در این بین سوال اصلی این است که مذاکرات وین چه تاثیری بر انتخابات ۱۴۰۰ دارد یا بالعکس.

احیای برجام؛ قبل یا بعد از انتخابات ۱۴۰۰

سوالی که داری اهمیت در این روزها است، این خواهد بود که مذاکرات وین چه تاثیری بر انتخابات ریاست جمهوری ایران خواهد داشت؟

در این خصوص دو دیدگاه وجود دارد؛ دیدگاه اول به این صورت که آمریکا و میانه روهای داخلی سعی دارند مذاکرات تا قبل از انتخابات به نتیجه برسد. زیرا ایالات متحده نگران است که تندروها به ریاست جمهوری ایران برسند و مذاکرات با بن بست روبه رو شود و از طرف دیگر میانه روهای داخلی ایران با به سرانجام رسیدن مذاکرات می توانند انتخابات را به نفع خود تمام کنند.

با این حال همان طور که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده بود که رهبر جمهوری اسلامی تعیین کننده اصلی سیاست خارجی ایران در خصوص برجام است، دیدگاه دوم به این سمت می رود که کلاً مذاکرات برجام ربطی به انتخابات ۱۴۰۰ ندارد. چون تصمیمات در خصوص مذاکرات وین در حیطه تصمیمات دولت نیست. بر همین اساس ممکن است که هر زمانی مذاکرات به نتیجه برسد. البته ممکن است به دلیل اینکه مذاکرات وین نقشی در انتخابات ۱۴۰۰ بازی کند، حکومت ایران بخواهد مذاکرات تا بعد از انتخابات به طول بیانجامد.

در هر صورت طبق بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر تصمیم گیرنده در خصوص مذاکرات و روند مذاکرات وین به نظر نمی رسد نتیجه مذاکرات وین بتواند نقش پر رنگی به صورت علنی در انتخابات بازی کند.