پرونده‌های ایران روی میز یونسکو
ایران درحالی پرونده‌های «جشن یلدا»، «جشن مهرگان»، «مهارت ساختن و نواختن عود»، «ترکمن‌دوزی»، «نوغان‌داری» و «ابریشم‌ریسی» را برای ثبت در فهرست جهانی به یونسکو فرستاده که حضور جدی رقبا در ثبت انحصاری و فوری بعضی پرونده‌ها همچنان تهدیدی برای میراث ایران است.
به گزارش ایسنا، محمدحسن طالبیان ـ معاون میراث فرهنگی خبر داد که در اجلاس مجازی کمیته میراث ملموس جهانی که قرار است تیر یا مردادماه امسال برگزار شود، دو پرونده «منظر فرهنگی هورامان» و «راه‌آهن سراسری ایران» مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. علاوه بر این‌ها، پرونده‌های «کاروانسراهای ایرانی» با ۵۶ کاروانسرا از دوره‌های مختلف تاریخی در ۲۴ استان کشور، «دیزمار»، «نقش رستم و نقش رجب» و «کلیسای وانک» به یونسکو ارسال شده که این سه پرونده آخر به صورت الحاقی به پرونده‌های جنگل‌های هیرکانی، تخت جمشید و کلیساهای ارامنه ایران اضافه خواهد شد.
به گفته معاون میراث فرهنگی، در نوروز ۱۴۰۰ سه پرونده «ترکمن‌دوزی» به صورت مشترک با کشور ترکمنستان، «نوغان‌داری و ابریشم‌ریسی» مشترک با کشورهای ترکیه، افغانستان، آذربایجان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان و «جشن یلدا» به‌صورت مشترک با کشور افغانستان برای طرح در اجلاس ۲۰۲۲ به یونسکو فرستاده شده است.
او اضافه کرد: سال گذشته در پانزدهمین اجلاس کمیته میراث جهانی ناملموس از چهار پرونده ارسالی، پرونده‌های «مهارت ساختن و نواختن عود»، به صورت مشترک با کشور سوریه و «جشن مهرگان» به شکل مشترک با تاجیکستان به دلیل اصلاحاتی ریفر شد (ریفر به معنای امکان بررسی پرونده در چرخه بعدی (اجلاس‌های بعدی) است)، این دو پرونده امسال با اصلاحات انجام‌شده و محدودیت‌های اعمال‌شده (هر کشور یک پرونده) به یونسکو ارسال شد.
به گزارش ایسنا، برخی کارشناسان مطلع از دلایل پذیرفته نشدن پرونده «عود» گفته بودند: تهیه این پرونده با مشارکت سوریه و بدون در نظر گرفتن دیگر کشورهای عربی که عود در آن‌ها رواج دارد، اقدامی خطا بود. این پرونده توسط کسانی تهیه شد که پرونده کمانچه را تهیه کرده بودند. این‌که پرونده کمانچه از نظر کارشناسی، پرونده موفقی بود و در فهرست یونسکو ثبت شد و به همین دلیل هم انتظار می‌رفت که عود نیز در فهرست ناملموس یونسکو جهانی شود.
از سوی دیگر، گفته شده بود پرونده عود را با عجله از روی پرونده کمانچه رونویسی کرده‌اند.
«برنامه ملی برای پاسداری از هنر سنتی خوش‌نویسی در ایران» پرونده دیگری از ایران است که سال گذشته به یونسکو فرستاده شد و به گفته معاون میراث فرهنگی، قرار است آذرماه ۱۴۰۰ در شانزدهمین اجلاس کمیته میراث ناملموس که در سریلانکا برگزار می‌شود، مورد بررسی قرار گیرد.
ایران درحالی چنین پرونده‌ای را به یونسکو پیشنهاد کرده که ۱۷ رقیب جدی در ارتباط با خوش‌نویسی دارد. ۱۶ کشور عربستان سعودی، عراق، اردن، لبنان، فلسطین، یمن، مصر، الجزایر، تونس، مراکش، کویت، امارات، عمان، بحرین، سودان و موریتانی پرونده‌ای با عنوانِ «خوش‌نویسی عربی، دانش، مهارت و شیوه‌ها» (Arabic calligraphy, knowledge, skills and practices) تدوین کرده و به یونسکو تحویل داده‌اند. از طرفی، ترکیه با ارسال پرونده‌ای به نام «حُسن خط، هنر باستانی خوش‌نویسی اسلامی» به دبیرخانه یونسکو، یکی از مدعیان جدی ثبت خوش‌نویسی به نام خود است.
طالبیان، معاون میراث فرهنگی درباره وضعیت پرونده‌هایی که سال گذشته به یونسکو فرستاده شده است، توضیح داد: برنامه اقدامات پاسدارانه خوب برای ارتقای میزبانی زوار رضوی با هدف ترویج احترام متقابل میان جوامع و گروه‌های مختلف با عنوان «مهمان‌نوازی رضوی» و پرونده‌های «جشن سده» به صورت مشترک با کشور تاجیکستان، و «رباب» مشترک با کشورهای تاجیکستان و ازبکستان از دیگر پرونده‌هایی است که سال گذشته به یونسکو ارسال شده و در بخش رزرو پرونده‌های پیشنهادی این کمیته برای طرح در سال‌های آتی قرار گرفته است.
با این وجود و با توجه به تجربه گذشته در اقدام فوری و انحصاری برخی کشورهای همسایه در ثبت میراث ناملموس از حوزه ایران فرهنگی، و تصاحب برخی مفاخر از جمله نظامی و مولانا به نام خود، بیم آن می‌رود ایران از میدان ثبتِ بعضی آثار ناملموس همچنان جا بماند.
نظر شما :