سوپرایز اردیبهشت و مذاکرات وین

پرستو بهرامی راد، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا افشاگری هایی که نزدیک به انتخابات صورت می گیرد به سوپرایزهای اکتبر معروف هستند. حال در نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ شاهد افشا شدن فایل صوتی مصاحبهای از محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هستیم که شاید به سوپرایز اردیبهشت بتوان آن را تلقی کرد. فایلی که محتوای افشاگرانه آن زلزلهای سیاسی را در کشور رقم زد. 

این فایل صوتی از پشت پرده سیاست خارجی کشور تا حدودی پرده برمی دارد و مثل بمب در فضای مجازی ترکید. همچنین رسانه های داخلی و خارجی به صورت گسترده به این موضوع پرداختند. این فایل صوتی همزمان با مذاکرات برجام در وین پخش شده است. شاید یک جنبه این فایل صوتی بر روی انتخابات ریاست جمهوری و شرایط آن اثر بگذارد، اما احتمالاً محتوای فایل صوتی مصاحبه ظریف با سعید لیلاز، اقتصاددان بر روی مذاکرات وین نیز تاثیراتی خواهد داشت.

چندین موضوع را در نوع تأثیرگذاری فایل صوتی مصاحبه ظریف در مذاکرات وین در خصوص احیای برجام باید مورد نظر قرارداد گیرد. این فایل از موضوعاتی پرده برمی دارد که شاید روند برجام را تندتر و یا کندتر بکند.

کری تکذیب کرد!

بخش اصلی مصاحبه ظریف و روند قرارداد برجام بر میگردد و آمریکاییها در اولین واکنش خود سعی کردند در شرایط امروز مذاکرات این فایل صوتی و محتوای آن را نادیده بگیرند. با این حال این فایل صوتی بی دردسر برای مقامات آمریکایی نبوده است. 

جان ساکی، سخنگوی کاخ سفید در مورد فایل مصاحبه ظریف گفته است: «من درباره این فایلهای افشا شده، صحبتی نمیکنم.» ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز بیان کرده است: «ما درباره چیزهایی که ادعا میشود درز کرده است، نظری نمیدهیم. طبعاً، نمیتوانیم صحت و دقت آن را تایید کنیم و بنابراین قصد ندارم مستقیماً درباره آن چیزی که در آن نوار ضبط شده است نظری بدهم.»

به نظر میرسد دولت جو بایدن خواستار ادامه مذاکرات است و نمیخواهد در خصوص چنین موضوعاتی اصلاً ورود کند. اما در قسمتی از این مصاحبه ظریف اعلام میکند که از طریق جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما متوجه شده، که اسرائیل ۲۰۰ بار به منافع ایران در سوریه حمله کرده است. این موضوع برای جان کری مشکلاتی ایجاد کرده و یک سناتور جمهوری خواه آمریکا گفته است که اگر این اظهارات صحت داشته باشد، جان کری باید از سمت خود استعفا دهد یا اینکه رئیس جمهوری او را عزل کند. جان کری در حال حاضر نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور آب و هوایی است.

البته جان کری در حساب کاربری خود در توئیتر نوشته است: «میتوانم به شما بگویم که این روایت و این اتهامات بدون تردید نادرست است. هرگز چنین چیزی رخ نداده است، چه زمانی که من وزیر امورخارجه بودم و چه پس از آن.»

در واقع این فایل احتمالاً دست آویز خوبی برای مخالفین برجام در آمریکا باشد که به دولت بایدن برای خروج از مذاکرات فشار بیاوند. البته این امکان را هم دارد که دولت بایدن با اشارات محمدجواد ظریف در خصوص قدرت بیشتر نظامیان بر دیپلماسی در ایران سعی کند هر چه سریعتر با ایران وارد توافق شود تا بتواند از هر گونه اقدام نظامی یا افزایش قدرت هستهای و موشکی از سمت ایران جلوگیری کند.

روسیه مخالف برجام؟

در بخشی از مصاحبه، ظریف به نقش سوریه در مذاکرات برجامی اشاره میکند و آنها را مخالف قرارداد برجام معرفی میکند. این موضوع شاید جزء اصرار اصلی مذاکرات قرارداد برجام در سال ۲۰۱۵ بوده است که این خبر بسیاری را شوکه کرد.

روسها هنوز در خصوص مطرح شدن این موضوع واکنشی نشان نداده اند. اما بدون واکنش نخواهند بود و همچنین در مذاکرات آتی باید با نگرانی بیشتری از سمت روسها گام برداشت. روسیه بی شک از اینکه ایران قدرت منطقهای باشد، واهمه خواهد داشت و قرارداد برجام ایران را وارد معادلات جهانی و منطقهای به صورت رسمی میکند. البته شرایط امروز مذاکرات با ۲۰۱۵ تفاوتهایی دارد، اما با این حال باید مراقب طرف روس در شرایط امروز مذاکرات بود.

ذوق زدگی مخالفان برجام 

پخش فایل صوتی مصاحبه ظریف به شدت مخالفان داخلی برجام در داخل کشور را خوشحال کرده است. زیرا این بار با دست پرتر میتوانند در راستای تخریب تیم مذاکره کننده که از طریق سریال گاندو و مستند پایان بازی شروع کردند، ادامه دهند.

بعد از پخش فایل صوتی مخالفین برجام حرکت تندی انجام ندادند و حتی تا فردای پخش این خبر واکنش تندی نداشتند، به نظر میرسید شوکه شده اند. اما بعد از دو روز از پخش این فایل به قسمتی که ظریف از حضور نظامیان در سیاست خارجی کشور میگوید و به نقد شهید قاسم سلیمانی میپردازد، اشاره کردند و حمله به تیم مذاکره کننده را شروع کردند.

با این حال محمدجواد ظریف بارها در این فایل صوتی اعلام میکند که رهبری به او توجه خاصی دارند و همچنین سخنرانیهای اخیر ایشان به خوبی نشان از این دارد که رهبری تا به ثمر رسیدن برجام در کنار ظریف میایستند. همچنین مذاکرات وین ادامه خواهد داشت. همچنین اول هفته رسانهها از نامه محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران به رهبری خبر دادند. در آن نامه ظریف درخواست کرده جلوی فشارها بر تیم مذاکره کنندگان هستهای گرفته شود تا مذاکرات وین را به سرانجام برساند. همچنین او در این نامه تاکید کرده که کاندیدای انتخابات ۱۴۰۰ نخواهد شد.

حال باید دید با این شرایط مخالفین برجام تا چه اندازهای میتوانند در کار تیم مذاکره کننده خلل ایجاد کنند یا مذاکرات را به بن بست برسانند.

نتیجه مثبت فایل صوتی؛ به ثمر رساندن مذاکرات وین

هنوز مشخص نیست که این فایل صوتی چگونه پخش شده است. مخالفان و موافقان برجام هر کدام دیگری را متهم میکنند و از سوی دیگر افرادی، چون فایل به دست رسانههای فارسی زبان خارج از کشور رسیده، عامل دشمن خارجی را در پخش این فایل مقصر میدانند.

با این حال همانطور که سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرده این فایل ۷ ساعت است و فقط بیش از ۳ ساعت آن پخش شده است. در این شرایط شاید این فایل صوتی اهرم خوبی برای مجاب کردن داخلیها برای به نتیجه رساندن مذاکرات باشد. از سوی دیگر با پخش این فایل و محتوای آن امکان دارد که نگرش حاکمیت تغییراتی داشته باشد و سعی کنند بیشتر به سمت دیپلماسی حرکت کنند و با مذاکرات وین به احیای برجام برسند و همچنین احتیاط بیشتری در خصوص مخالفان و موافق داخلی و خارجی برجام صورت گیرد.