۲۲ چالشی که برای اروپا کرونازده می توان برشمرد

نویسنده: دکتر سعید خالوزاده، استاد دانشگاه، کارشناس ارشد مطالعات اروپا

دیپلماسی ایرانی: اتحادیه اروپایی دوران بسیار سختی را در مقطع کرونایی کنونی سپری می کند. از زمان  تصویب پیمان رم در آوریل ۱۹۵۷ که جامعه اقتصادی اروپا با ۶ کشور بنیانگزار به وجود آمد تا به امروز هیچگاه این اتحادیه با چنین چالش گسترده ای مواجه نشده بود. بزرگترین چالش، موقعیت و ماهیت خود اتحادیه اروپایی به عنوان باسابقه ترین،‌ باتجربه ترین و حرفه ای ترین اتحادیه منطقه ای جهان است که امروزه با خطر از هم گسیختگی مواجه شده است. 

در اینجا چند مورد برجسته از مشکلات اتحادیه اروپایی را اجمالا نام می برم:

۱. تشدید واگرایی در اتحادیه اروپایی، امری که از قبل هم وجود داشت و پاندمی کرونا آن را عیان تر و گسترده تر و عریان تر کرد. تعارفات کنار رفت. واقعیات و اختلافات چالش برانگیز به روی صحنه آمد.

۲. چالش گسترده در اتحاد و یکپارچگی اروپایی امروز تبدیل به یکی از بزرگترین معضلات این اتحادیه شده است. وحدت گرایان اروپایی با اختلافات بی سابقه ای مواجه شده اند. اروپای بدون مرز کمتر از هر زمانی مورد توجه شهروندان و افکار عمومی اروپایی است.

۳. نضج ملی گرایی افراطی و گروه های دست راستی افراطی و ضداروپایی در تمامی کشورهای اروپایی.

۴. اولویت یافتن منافع ملی به جای منافع جمعی اروپایی،‌ امری که برای اروپای فدرال و یکپارچه سم است.

۵. کمرنگ شدن روحیه همبستگی، همدلی و انسجام اروپایی.

۶. تعمیق شکاف بین کشورهای توانمند و کشورهای ضعیف تر.

۷. متوقف شدن طرح اروپای بدون مرز  و تردد آزاد افراد، کالا و سرمایه.

۸. تعطیلی موقت پیمان شنگن، گل سر سبد یکپارچگی اروپایی و برقراری مجدد محدودیت های فیزیکی، گمرکی و مرزی. پیمان شنگن در سال 1985 میلادی توسط سران شش کشور بنیانگزار جامعه اقتصادی اروپا یعنی آلمان غربی،‌ فرانسه، ایتالیا، ‌هلند، ‌بلژیک و لوگزامبورگ در روستایی بنام شنگن در لوگزامبورگ به تصویب رسید و به تدریج سایر کشورهای اروپایی به آن پیوستند و حوزه شنگن مشتمل بر 26 کشور اروپایی شد که بدون روادید در قلمرو شنگن آزادانه تردد می کردند.

۹. به چالش کشیده شدن یورو، پول واحد اروپایی،‌ سمبل وحدت اقتصادی پولی اروپا. علاقمندی به پول ملی دوباره اهمیت یافته است.

۱۰. افزایش بی اعتمادی بین ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپایی. 

۱۱. گسست سیاسی و اجتماعی بین کشورهای قدرتمند و ضعیف اروپایی.

۱۲. بازگشت به تفکرات ملی گرایانه با درجات کم‌ و بیش بین اعضای اتحادیه.

۱۳. دلسردی نسبت به تفکرات پان اروپائیسم از سوی افکار عمومی و شهروندان اروپایی.

۱۴. برتری احتیاجات و نیازهای اتباع کشور خود نسبت به تامین نیازهای شهروندان اروپایی.

۱۵. به خطر افتادن وحدت اروپا و احتمال خروج یک یا دو کشور از این اتحادیه. 

۱۶. الگوبرداری بیشتر از خروج انگلیس و برگزیت در بین طیف ها و جناح های مختلف کشورهای عضو اتحادیه.

۱۷. تقویت بی اعتمادی بین کشورهای عضو اتحادیه،‌ دیوار بی اعتمادی امروزه بیشتر از هر زمانی بین کشورهای اروپایی ارتفاع یافته است.

۱۸. ایجاد گرایش های جدید در یارگیری بین شرکای اروپایی و نزدیکی هر یک از کشورهای بزرگ به دیگر کشورهای قدرتمند خارج از اتحادیه اروپا، بازتعریف مناسبات کشورهای بزرگ با یکدیگر. 

۱۹. سایه سنگین واگرایی در آسمان تیره و تار اتحاد اروپایی و شکنندگی یکپارچگی اروپایی. 

۲۰. تاثیرات منفی واگرایی اروپایی بر سایر همکاری ها از جمله در نوع رابطه با پیمان ناتو،‌ در همکاری های امینتی، دفاعی و نظامی و در مناسبات فراآتلانتیک.

۲۱. اختلافات گسترده بین اعضا در اختصاص ردیف های بودجه و تامین مالی برای طرح های مختلف اتحادیه برای مقابله با بیماری کرونا. دولت های اروپایی مانند همه دولت ها در جهان از تشدید مشکلات اقتصادی ناشی از اثرات بحران کرونا نگران هستند. به گزارش صندوق بین المللی پول، اقتصاد اتحادیه اروپا در سال جاری میلادی ۷/۵ درصد کوچکتر می شود. کوچک شدن اقتصاد در سال جاری برای اسپانیا، ایتالیا و آلمان به ترتیب ۸، ۹/۱ و ۷ درصد اعلام شده است. بر اساس ارزیابی یکی از معتبرترین موسسات مشاوره‌ای دنیا موسوم به "مک کینزی" در اتحادیه اروپا حدود 59 میلیون شغل به دلیل شیوع بحران کرونا در معرض خطر قرار دارد.

۲۲. ناخرسندی نسبت به چگونگی تقسیم بودجه مصوب ۱۵۶۰ هزار میلیارد یورویی از سوی نهادهای مختلف اتحادیه اروپایی اعم از بانک مرکزی اروپا، کمیسیون اروپایی، صندوق های ساختاری و عمرانی اتحادیه اروپا، شورای اتحادیه اروپایی و.... برای برنامه ها و طرح های مختلف اقتصادی و اجتماعی مقابله با پاندمی کرونا که طی چند هفته اخیر به تصویب رسیده و یا مورد توافق اصولی قرار گرفته است.