آمریکا با فروش سلاح در خاورمیانه وفاداری می خرد؟

نویسندگان: رابرت اسپرینگبورگ (استاد بازنشسته امور امنیت ملی و پژوهشگر موسسه امور بین المللی ایتالیا)، اف. سی. «پینک» ویلیامز (ژنرال بازنشسته که در سال های 2008 تا 2011 به عنوان رئیس دفتر همکاری های نظامی و ارتباط دفاعی با سفارت ایالات متحده در قاهره خدمت کرده)، جان زاواژ (استادیار امور امنیت ملی در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی که در سال های 2017 تا 2018 به عنوان رئیس همکاری های نظامی و ارتباط دفاعی سفارت ایالات متحده در یمن مشغول به کار بوده)

دیپلماسی ایرانی: در ادامه، استراتژی ها و تاکتیک های مساعدت امنیتی سه بازیگر و رقیب اصلی در منطقه مِنا یعنی ایالات متحد، روسیه و ایران بیشتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. لازم است که شرایط و اهداف هر یک از این کشورها ارزیابی شوند.

ابزار ایالات متحده در ارائه مساعدت امنیتی

اگرچه منابع قابل توجهی به برنامه های آموزشی، تمرین ها و ارتباطات ارتش با ارتش ایالات متحده اختصاص داده شده، اما بیشتر تحلیل ها درباره ابزار ایالات متحده در خاورمیانه روی تجهیزات متمرکز است چرا که هزینه ها چشمگیر هستند و سخت افزار حاصل از آنها نیز تاثیرگذاری قابل توجهی دارند. درست همانطور که اهداف و شیوه های مساعدت امنیتی ایالات متحده در در منطقه گسترده است، شمار سخت افزارها و دستورالعمل هایی که به کار می بندد نیز همانطور که در رابطه با چند کشور عربی اشاره شد، متعدد است. برای نمونه در سال های 2008 تا 2011، ایالات متحده 45 میلیارد دلار و در سال های 2011 تا 2015 برابر با 17 میلیارد دلار در انتقال تسلیحات به عربستان سعودی به دست آورد.  این رقم های فضایی نه تنها بازتاب جیب پر پول عربستان سعودی است، بلکه تمایل آنها و دیگر دولت های دیگر منطقه به اکتساب تسلیحات سطح بالا را نشان می دهد. سعودی ها جنگنده های پیشرفته اف-15 آمریکا مجهز به سلاح های پیشرفته را به پرواز در می آورند، چندین سامانه دفاع موشکی پاتریوت دارند و از ناوگان گسترده تانک های نظامی و بالگردهای تهاجمی برخوردار هستند. تنها درخواست سال 2017 آنها چهار کشتی جنگی مقدماتی، 115 تانک جنگی، چندین بالگرد و موشک های پاتریوت را شامل می شد. جنبه های آموزشی و پشتیبانی در میان ابزار مساعدت امنیتی ایالات متحده نیز وجود دارند که در میانه انتقادهای فزاینده از عملکرد نیروی هوایی سلطنتی سعودی در یمن اهمیت بیشتری یافته اند. واشنگتن و ریاض تفاهم نامه ای به ارزش 18 میلیارد دلار برای ارتقاء سیستم های فرماندهی و کنترل عربستان سعودی، ارتقاء آموزش های نیروی هوایی سلطنتی سعودی برای بهبود قابلیت ها و فرآیندهای هدف گذاری دقیق آن و ارائه دستورالعمل های بیشتر درباره قوانین درگیری های مسلحانه امضا کردند.

ایالات متحده در عراق از سال 2003 بیش از 23 میلیارد دلار در مبادلات خدمات نظامی خارجی هزینه کرده و وزارت دفاع بیش از 2.3 میلیارد دلار از طریق صندوق آموزش و تجهیز عراق و بودجه آموزش و تجهیز مبارزه با داعش ارائه کرده است. همانند لبنان و عربستان سعودی، تجهیزات تامین شده توسط ایالات متحده از جنگنده های تاکتیکی اف-16 تا تانک های جنگی تا سلاح های سبک و مهمات و تجهیزات محافظتی را شامل می شوند. تامین بودجه برای آموزش نیز به همین اندازه گسترده است و بودجه مجزایی برای برنامه های آموزشی درباره قانون درگیری های مسلحانه و حقوق بشر، دوره های فرماندهی و کارکنان دولتی، دوره های اطلاعاتی نظامی و دوره ها برای افسران رده های پایین تر و همچنین دستورالعمل های فنی و عملیاتی تعیین شده است.

لبنان از سال 2005 بیش از 2 میلیارد دلار کمک دریافت کرده است. نیروهای مسلح لبنان طیف وسیعی از تجهیزات آمریکایی از جمله خودروهای زرهی، هواپیماهای جنگنده، بالگردها و دیگر تجهیزات جنگی را در اختیار دارند. ایالات متحده همچنین تسلیحات تهاجمی، تجهیزات محافظ شخصی و روبات های خنثی سازی بمب به لبنان داده است. لبنان در سال 2017 رقم 42.9 میلیون دلار بودجه مشارکت در عملیات ضد تروریسم در راستای ارتقاء امنیت مرزی، دریافت کرد. بودجه تمرین و آموزش نظامی بین المللی از سال 2006 به 29.4 میلیون دلار رسیده و تنها در یکی از برنامه های آموزشی بیش از 30 هزار نیروی نظامی لبنانی شرکت داشتند.

در سوریه، مساعدت امنیتی ایالات متحده به دلیل اوضاع سیاسی و نظامی و ماهیت مشارکت آن محدودیت هایی داشته و اگرچه میزان دلار خرج شده در این کشور قابل توجه است، اما هزینه های مساعدت به نسبت دیگر کشورها پایین بوده. آمار و ارقام وزارت دفاع درباره عملیات اختصاصی در سوریه در دسترس نیست، اما هزینه کمپین ضد داعش در سوریه و عراق تا سپتامبر 2018 به 28.5 میلیارد دلار رسیده است. طیف تجهیزات و آموزش های ارائه شده به نسبت و به طور متناسب با هدف عملیات، محدودتر بوده و آموزه ها بر مهارت های تاکتیکی و عملیاتی و تجهیزات مناسب برای نیروهای مستقر در صحنه با مشخصات نیروهای دموکراتیک سوریه تمرکز داشته است.

اگرچه گروه هدف ابزار مساعدت امنیتی ایالات متحده به طور سنتی نهادهای نسبتا با ثبات ملی هستند، اما الزاما برای هماهنگی با شرایط مختلفی که ایالات متحده در خاورمیانه با آن روبروست، دچار تغییراتی شده اند. الگویی که برای عملیات نظامی در عربستان سعودی تهیه شده، اساسا بدون تغییر باقی مانده و تنها در نتیجه حمله عربستان سعودی به یمن اصلاحات اندکی روی آن صورت گرفته است. در عراق، تهدید دائمی داعش همراه با چالش های ایجاد شده توسط گروه های شبه نظامی مخالف منافع ایالات متحده توامان با روابط پرتنش بین دولت های بغداد و واشنگتن، پیچیدگی هایی را در توسعه و اجرای یک برنامه منسجم و مؤثر مساعدت امنیتی در پی داشته است. شرایط مشابه تا اندازه ای در رابطه با لبنان هم صادق بوده است. سرانجام، در سوریه و یمن، ایالات متحده مجبور شده تا از طریق نیروهای نیابتی اهداف خود را پیش ببرد که نتایج ضد و نقیضی از آن گرفته است.

به طور خلاصه، اهداف، شیوه ها و ابزار مساعدت امنیتی ایالات متحده در درجه اول در چارچوب روابط دولت با دولت در نظر گرفته شده اند. این چارچوب کلی تا اندازه زیادی نقاط قوت و ضعف آنها را موجب می شود. برای نمونه، از نقاط ضعف اصلی کمک های امنیتی آمریکا منعطف نبودن آنها هماهنگی با عملیات در قیاس با مساعدت در فضایی باثبات تر است. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: کارنگی اهدا برای صلح بین المللی / مترجم: طلا تسلیمی