یک رویکرد غیرآمریکایی در قبال منطقه

نویسندگان: رابرت اسپرینگبورگ (استاد بازنشسته امور امنیت ملی و پژوهشگر موسسه امور بین المللی ایتالیا)، اف. سی. «پینک» ویلیامز (ژنرال بازنشسته که در سال های 2008 تا 2011 به عنوان رئیس دفتر همکاری های نظامی و ارتباط دفاعی با سفارت ایالات متحده در قاهره خدمت کرده)، جان زاواژ (استادیار امور امنیت ملی در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی که در سال های 2017 تا 2018 به عنوان رئیس همکاری های نظامی و ارتباط دفاعی سفارت ایالات متحده در یمن مشغول به کار بوده)

دیپلماسی ایرانی: تفسیر گسترده در ایالات متحده درباره پیش شرط های مساعدت موثر امنیتی، در حقیقت تنها بازتاب ویژگی های اهداف و روش های آمریکا است. از این گذشته، رقبای اصلی آمریکا در زمینه ارائه کمک های امنیتی در منطقه یعنی روسیه و ایران، به نزدیکان خود در دستیابی به موفقیت های چشمگیر در میدان نبرد، کمک کرده اند؛ روسیه به سوریه کمک کرده و به طور فزاینده به لیبی کمک می کند و ایران هم در سوریه و همچنین در لبنان و به میزان کمتری در یمن و عراق ایفای نقش کرده است. به علاوه، به نظر می رسد روسیه در سطوح مختلف در دستیابی به شماری از اهداف کمک های امنیتی که خدمات تحقیقاتی کنگره مشخص کرده، دست یابد. ایفای نقش فزاینده روسیه در منطقه به طور فزاینده نشان می دهد که ظرفیت آن به عنوان ارائه دهنده کمک های امنیتی به همراه دیپلماسی ماهرانه امکان مدیریت چالش های امنیتی منطقه ای در مشرق و مغرب، مانند روابط ترکیه-اعراب و همچنین ایجاد پیوندهای بین-نهادی و بین فردی با نخبگان نظامی و سیاسی نه تنها در سوریه، که در مصر، سودان و الجزایر را برای آن فراهم می آورد. این ارتباطات همراه با یک سری ارتباطات ایجاد شده با دیگر کشورها می تواند در آینده امکان ایجاد اتحادهای غیررسمی تر را برای روسیه فراهم آورد و نفوذی قابل توجه برای آن ایجاد کند.

ایران هم به نوبه خود توانسته است از نظر سیاسی و اقتصادی بر موفقیت متحد خود یعنی حزب الله در لبنان برای اعمال نفوذ بر دولت این کشور استفاده کند و قدرت وتو به دست آورد؛ در رابطه با گروه های شبه نظامی در عراق هم که بر دولت در بغداد نفوذ دارند، شرایط برای ایران همینطور بوده است. برای مقایسه، کشورهای شریک ایالات متحده در مناطق عربی معمولا در تلاش برای یافتن مساعدت امنیتی خارجی در برابر دیگر بازیگران از جمله روسیه، روی آمریکا شرط بندی می کنند. شبه نظامیان تحت حمایت ایالات متحده به ویژه آنهایی که در سوریه هستند به استثنای یگان های مدافع خلق کرد، نتوانسته اند در میدان نبرد به پیروزی دست یابند؛ ناگفته نماند که ایالات متحده در اکتبر 2019 از حمایت از کردها دست کشیدند و سبب شدند که آنها برای کسب حمایت به روسیه رجوع کنند.

با این حال، مطرح کردن این ادعا که مساعدت های امنیتی ایالات متحده در خاورمیانه کمتر از آنچه روسیه و ایران ارائه داده اند موثر بوده، قضاوت زودهنگام است. روسیه و ایران که بازیگرانی اقدام کننده علیه وضعیت موجود در منطقه به شمار می روند، در قیاس با ایالات متحده اهدافی متمرکزتر و محدودتر را دنبال می کنند. به علاوه، هر دو کشور دقیقا بر شرایطی عکس آنچه که خدمات تحقیقاتی کنگره در رابطه با اهداف مساعدت امنیتی ایالات متحده به آن اشاره کرده، سرمایه گذاری کرده اند. ایران در سایه جنگ داخلی لبنان به شکل گیری حزب الله کمک و از آن برای مقابله با تثبیت قدرت دولت استفاده کرد. شرایط برای ایران در رابطه با گروه های شبه نظامی زیر شاخه حشد الشعبی در عراق و تاثیر آن بر بی ثباتی دولت در بغداد نیز همینطور بوده است. با این حال، در هر دو کشور از ماه اکتبر قیام های مردمی علیه دولت تحت حمایت ایران شکل گرفته است که نشان می دهد استراتژی ایران هم چندان موثر نبوده. همین شرایط ممکن است در رابطه با حمایت ایران از حوثی های یمنی نیز رخ دهد؛ موفقیت های اولیه حوثی ها در یمن به دلیل تضعیف دولت در صنعا در نتیجه قیام سال 2011 بود، اما بعید به نظر می رسد که آنها بتواند کنترل کامل در یمنی متحد را به دست گیرند. تغییر شکل کمک های امنیتی به بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، به روابط گسترده تر و مستحکم تر دولت با دولت نیز هنوز تحقق نیافته است. در حقیقت، استراتژی ایران در سوریه برای حفظ یک کشور ضعیف و وابسته به طور مستقیم از سوی روسیه که منافع خود را در گروه یک دولت مرکزی مستقل و قدرتمند می داند، مورد انتقاد قرار گرفته است. ایران در هیچ کدام از کشورهای فوق نتوانسته است حمایت های خود را به یک موقعیت مشروع مسلط در داخل دولتی با ثبات تبدیل کند.

موفقیت اخیر روسیه در خاورمیانه نیز به دلیل ناآرامی ها و خشونت ها در منطقه به دست آمده است. مطالعات اخیر گروه واگنر تحت عنوان مزدوران «نه چندان پنهانی» کرملین به این مساله به وضوح اشاره کرده که روسیه به طور کلی بیشترین موفقیت و تمایل را در کشورهای ضعیف یا منزوی شاهد بوده است. این تحقیقات همچنین پیش بینی کرده که روسیه به کسب موفقیت های بیشتر «در مناطقی با حاکمیت محدود قانون، نهادهای ضعیف دموکراتیک، سطح بالای فساد و سابقه مشکلات حقوق بشری» ادامه خواهد داد. با این حال، زمانی که شرایط تا این اندازه بی ثبات و بی قانون باشد، دستاوردهای امروز می توانند به خسارت های فردا تبدیل شوند. حمایت روسیه از عمر البشیر، رئیس جمهوری سابق سودان، را می توان اثباتی بر همین ادعا دانست. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: کارنگی اهدا برای صلح بین المللی / مترجم: طلا تسلیمی