به هوش باشید ایران به هیچ وجه از حقوق موشکی اش نمی‌گذرد

دیپلماسی ایرانی: درک ایران از تهدیدانی که با آنها روبه روست، همراه با ضعفش در سایر عرصه‌های نظامی، این کشور را به سوی توسعه‌ موشک‌های بالیستیک و کروز سوق می‌دهد. جنگ ایران و عراق نشان داد که گزینه‌های نظامی جمهوری اسلامی ایران چقدر محدود است. گرچه محمدرضا پهلوی، شاه سابق ایران، قوی‌ترین نیروی هوایی منطقه را در زمان خود داشت، اما پس از انقلاب، ایران بدون کمک آمریکا قادر به نگهداری هواپیماهایش نبود و نمی‌توانست به موشک‌ها و حملات هوایی عراق پاسخ دهد.

تجربه‌ی جنگ عراق، ارزش راهبردی استفاده از موشک برای درهم شکستن اعتماد به نفس مردم کشور دشمن و بالا بردن هزینه اقتصادی حمله به ایران را به تهران آموخت. از آن زمان ایران به دنبال ایجاد زرادخانه‌ای از موشک‌های بالیستیک پیشرفته و متنوع بوده است. اقدامات ایران در زمینه پژوهش و توسعه‌‌ موشکی بر بهبود قابلیت اطمینان، دقت و کارایی سیستم‌های موشکی متمرکز است تا سودمندی تاکتیکی این سیستم‌ها را افزایش بدهد. تمرکز ایران بر موشک‌های بالیستیک با هدف راهبردی ایجاد بازدارندگی در دشمنانش از ورود به جنگ با جمهوری اسلامی ایران انجام شد.

از لحاظ تاکتیکی موشک‌های اولیه به دلیل دقت کم و نقطه‌زن نبودن، در میادین جنگی مزیت چندانی نداشتند. به همین دلیل و به ویژه پس از جنگ افغانستان و عراق که ایالات متحده را تا آستانه‌ مرزهای ایران کشاند، جمهوری اسلامی ایران به جای افزایش برد موشک‌هایش فراتر از خاورمیانه، تلاش کرد ضریب اطمینان، دقت و قابلیت استفاده علیه اهداف تاکتیکی را در موشک‌هایش ارتقاء دهد. زمانی که جورج بوش پسر، رئیس جمهوری اسبق ایالات متحده امریکا در سال 2002 میلادی، ایران را محور شرارت نامید، تهران دانست که جمهوری اسلامی و نیابتی‌هایش به‌زودی درگیر جنگ‌های بیشتری در خاورمیانه خواهند شد. همین انگیزه‌ای شد برای ایران تا بر ساخت موشک‌های کوتاه و میان برد اما دقیق تر متمرکز شود.

گرچه ایران تا کنون موشک‌های بالیستیکی با برد بیش از 2هزار کیلومتر را رونمایی یا آزمایش نکرده، اما ایالات متحده نگران است که مبادا برنامه فضایی ایران پوششی باشد برای پژوهش در زمینه فناوری دوگانه‌‌ای که قابلیت تبدیل شدن به موشک بالیستیک قاره‌پیما را داشته باشد. موشک هایی که بردشان بتواند به خاک ایالات متحده برسد و ایران را در ردیف کشورهای معدود دارنده چنین سلاح هایی ارتقا دهد. 

حملات دو سال گذشته نشان می دهند که گرچه موشک‌های ایران دقیق‌تر شده‌اند اما فعالیت ایران در زمینه افزایش دقت موشک‌ها همچنان ادامه دارد. پژوهش‌های موشکی اخیر ایران به تولید موشک‌های کروز انجامیده است. توسعه برنامه موشکی ایران علاوه بر اهداف فرامرزی، برای اهداف تبلیغاتی و پرستیژ داخلی نیز برخی مزایا را به همراه دارد. مثلا ایران هر ساله در دهه فجر، سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از موشک‌های جدیدی رونمایی می‌کند. ایران نه تنها موشک‌هایش را در اختیار نیروهای نیابتی‌ اش در منطقه قرار می‌دهد بلکه آنها را برای مقاصد راهبردی نیز مورد استفاده قرار می دهد و حتی مستقیما از سرزمین‌های خودش از آنها علیه اهداف کرد‌ها، سعودی‌ها، آمریکایی‌ها و داعش نیز استفاده می‌کند.

درک ایران از تهدیدهای خاورمیانه هنوز دگرش نیافته است. خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده از برجام به ایران نشان داد که حتی در صورت امضای توافقی تازه با ایالات متحده، هیچ چیز نمی‌تواند دولت بعدی آمریکا را از نقض توافق بازبدارد. بنابراین ایران همچنان خود را ناچار از ادامه‌ برنامه موشکی و توسعه موشک‌های تازه اش می‌بیند. علاوه براین، سوریه، عراق، افغانستان و داعش همچنان منبع تهدید هستند. سرانجام، در صورتی که ایران درباره برنامه موشکی‌اش توافقی با غرب امضاء کند، موضع‌گیری‌های خصمانه‌ عربستان سعودی و امارات متحده عربی تعدیل نخواهند شد. در حقیقت، این دو کشور توافق تازه را محدودیتی برای راهبرد منطقه‌ای ایران و فرصتی برای نفوذافکنی خودشان تلقی خواهند کرد.

کوتاه سخن این که، ایران برخلاف تمایلش برای امتیاز دهی در زمینه‌ برنامه هسته‌ای، با به یاد داشتن تهدیدات گفته شده، هرگز از خط قرمزهای برنامه موشکی‌اش گامی عقب‌نشینی نخواهد کرد. بسیاری از عوامل راهبردی و تاکتیکی که ایران را به سرمایه‌گذاری هنگفت در برنامه هسته‌ای سوق داد، هنوز پابرجا هستند و امکان ندارد یک شبه از میان بروند. این برای گفت وگوهای احتمالی آمریکا و ایران در آینده خبر خوبی نیست، مگر این که ایالات متحده و سایرین مطالباتشان در زمینه موشک‌های با برد فراتر از خاورمیانه را محدود کنند. همز‌مان، ایران به ارتقای دقت و قابلیت زرادخانه‌ موشکی‌اش ادامه خواهد داد.

منبع: وردلویو استراتفور / تحریریه دیپلماسی ایرانی