چرخشی در دفاع از دموکراسی تا استبدادگرایی (بخش دوم)

نویسنده: پائول لندوای

دیپلماسی ایرانی: گابور فودور، رقیب اوربان که زمانی یکی از دوستان نزدیک او بود، یک مرتبه به این مساله اشاره کرد که اوربان حتی زمانی که خیلی جوان بود، همین روحیه سلطه جو، شیوه تفکر و رفتارهای لجوجانه ای را داشت که امروز هم می توان در او مشاهده کرد. اما به گفته فودور، جدای همه این رفتارها اوربان «صادق و دوست داشتنی» بود. مجموعه این صفات دو قطبی بودن اوربان را نشان می دهد و احتمالا می تواند به توضیح تغییر شخصیت سیاسی او در مراحل بعدی زندگی کمک کند.

اوربان که در دانشکده ویژه ببو استوان بوداپست حقوق می خواند، عضو گروه صمیمی و کوچک لیبرال ها شد. یکی از حامیان اصلی دانشکده جورج سوروس، سرمایه گذار آمریکایی متولد مجارستان و نیکوکاری بود که سخاوتمندانه یک مجله دانشجویی، کلاس های زبان و سفرهای خارج از کشور را تامین مالی می کرد. اوربان در سال 1988 به صورت پاره وقت در سازمان سوروس که بعدتر به بنیادهای جامعه باز تبدیل گشت، مشغول به کار شد. این سازمان همچنین به اوربان برای حضور در دانشگاه آکسفورد و تحقیق درباره ایده جامعه مدنی در فلسفه سیاسی اروپا کمک مالی اعطا کرد.

اولین انتخابات آزاد مجارستان در سال 1990 برگزار و به روی کار آمدن یک دولت ائتلافی راست میانه به رهبری جوزف آنتال منجر شد. فیدس (اتحاد دموکرات های جوان) که به یک حزب سیاسی تبدیل شده بود، از مجموع 386 کرسی پارلمانی 22 کرسی به دست آورد. حزب همچنان به تصویر جوان پسند خود صادق ماند. اوربان و دیگر سیاستمداران فیدس ریش نامرتب، موهای بلند، شلوار جین و پیاهن با یقه باز خود را نگه داشتند. از اصلاحات لیبرال دفاع کردند و اقدامات ملی گرایانه و ضد سامی در ائتلاف حاکم را محکوم کردند. اوربان خود از اشخاصی بود که لفاظی های پوپولیستی احزاب حاکم را به سخره می گرفت و از رهبران آنها که با مخالفت به سیاست های دولت با بیان اینکه باعث تضعیف جایگاه مجارستان می شوند، برخورد می کردند، انتقاد می کرد.

او می گفت چنین اظهاراتی به آینده دموکراسی کمک نمی کند. چنین نگرشی نشان می دهد که رهبران احزاب حاکم تمایل دارند احزاب و رای دهندگان خود را با ملت، با کشور، ادغام کنند. گاهی اوقات، در لحظه های هیجانی، آنها فراموش می کنند که قدرتشان نتیجه تصمیم شمار معینی از شهروندان مجارستانی بوده و آنها مدافع منافع ابدی همه مردم مجارستان نیستند.

این توصیف درباره برخی عناصر در دولت آنتال کاملا به جا بود و به نوعی، شیوه پوپولیستی که اوربان خود بعدتر اتخاذ کرد را پیش بینی می کرد. اوربان و جمع فیدس به رغم وعده های لیبرالیستی خود، رابطه خوشایندی با نسل قدیمی تر لیبرال ها به ویژه ائتلاف دموکرات های آزاد که بسیاری از اعضای آن شخصیت های دانشگاهی از خانواده های بورژوازی و عمدتا یهودی بودند، نداشتند. برخلاف رهبران فیدس که عمدتا وکلای مناطق روستایی یا شهرهای کوچک بودند، اعضای ائتلاف دموکرات های آزاد مطالعات خوب و دید بازی به جهان داشتند و زبان های خارجی را به خوبی می دانستند. اوربان و دوستانش در ابتدا لیبرال های قدیمی تر را تحسین می کردند، اما خیلی زود به آنها به عنوان افرادی مغرور نگریستند.

دروغ های بی حد و مرز

طبق نتایچ یک نظرسنجی که در سال 1991 برگزار شد، اوربان که آن زمان هنوز 30 سال هم نداشت، سومین سیاستمدار محبوب مجارستان بود. دو سال بعد او رئیس فیدس شد. آینده روشن به نظر می رسید؛ اما حزب او در انتخابات سراسری سال 1994 شکست شدیدی خورد. کمونیست های پیشین حزب سوسیالیست مجارستان 5 برابر انتخابات قبلی رای آوردند و با دموکرات های آزاد ائتلاف تشکیل دادند؛ دو حزب مشترکا کنترل بر 72 درصد از کرسی های پارلمان را به دست آورده بودند و در مقابل، فیدس به کوچک ترین حزب در پارلمان تبدیل شده بود. این اتفاق بی اعتمادی اوربان و دوستانش به لیبرال های قدیمی تر را که پیشتر مخالف سرسخت رژیم کمونیستی بودند و بعدتر به دولتی به رهبری کمونیست های پیشین پیوستند، تشدید کرد.

اوربان که در آن زمان هیچ راه دیگری برای بقای سیاسی پیش پای خود نمی دید، حزب را به یک تغییر سیاسی با گرایش راست وادار کرد. شورشی های نخستین فیدس لباس های محافظه کارانه پوشیدند و موهای خود را آراستند. سخنرانی های آنها با اعتراف به ایمان به ملت، به سنت مگیار (مجارستانی)، به سرزمین مادری، منافع ملی، احترام ، ارزش های طبقه متوسط، خانواده و عشق به کشور همراه شد. این اولین قدم اساسی در چرخش چند دهه ای اوربان به یک پوپولیست راست گرای استبدادی بود. ظاهرا هیچ جستجوی عمیق و روحانی ایدئولوژیکی در کار نبوده و مساله صرفا محاسبات عاقلانه درباره چیزی است که می توانسته آنها را به قدرت برساند.

دولت سوسیالیست-دموکرات های آزاد تحت فشار یک بسته نامحبوب اصلاحات اقتصادی و یک رسوایی فساد دچار مشکل شد و حزب اوربان توانست در انتخابات سال 1998 به پیروزی برسد. اوربان نخست وزیر شد. در 4 سال پس از این اتفاق اقتصاد مجارستان عملکرد خیلی خوبی داشت و اوربان بسیار محبوب بود. با این حال، در اتفاقی که تعجب بسیاری را برانگیخت، فیدس در انتخابات سال 2002 شکست خورد. یکی از دلایل این شکست این بود که اوربان نتوانست بین حزب خود با گروه های راست افراطی که آشکارا یهود ستیز بودند و حتی از رژیم متحد نازی ها که در دهه 1940 بر مجارستان حاکم بود تعریف می کردند، فاصله ایجاد کند.

حزب اوربان 4 سال دیگر را به عنوان اپوزیسیون گذراند و در انتخابات 2006 هم نتوانست به پیروزی دست یابد. اما چند ماه بعد یک بمب سیاسی در مجارستان منفجر شد. یک پیام صوتی ظاهر شد که در آن صدای فرنز جورچانی، نخست وزیر سوسیالیست، شنیده می شد که سعی داشت اعضای حزب را متقاعد کند برخی از اصلاخات دردناک اقتصادی اجتناب ناپذیر بوده اند: «هیچ چاره دیگری نداشتیم چون ما گند زده بودیم. نه فقط یک ذره، که تماما گند زدیم. هیچ کشور دیگری در اروپا حماقت های ما را مرتکب نشده است. آنقدر در این دو سال گذشته دروغ گفتیم که سرمان بر باد می رود.»

این اظهارات که بعدتر به «سخنرانی دروغ» جورچانی مشهور شد، خانه به خانه و رسانه به رسانه گشت و به حمله ای بزرگ و احساسی از سوی اپوزیسیون منجر شد و اوربان رهبری اقدام علیه دولت «نامشروع» را بر عهده گرفت. سال های پس از آن نشان دادند که اوربان به عنوان رهبر اپوزیسیون بسیار موثر عمل می کند. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: فارن افرز / مترجم: طلا تسلیمی