مهلت تحریم های نفتی ایالات متحده برای آغاز گفتگو با ایران

نویسنده: اک. کی. بادراکومار

دیپلماسی ایرانی: مانور دیپلماتیک در رابطه با مسائل ایران با ورود هیئت ایرانی به سرپرستی عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه، به پاریس در راستای ادامه مباحثات سه جانبه میان ایران، فرانسه و ایالات متحده، وارد مرحله ای مهم و حساس شده است. این مباحثات حدود یک هفته پیش در حاشیه نشست گروه 7 در شهر بیاریتز آغاز شده بودند. عراقچی مذاکره کننده اصلی ایران با «ای 3» یا همان فرانسه، بریتانیا و آلمان درباره موضوع هسته ای به شمار می رود. مساله جالب این است که عراقچی روز شنبه آشکارا اعلام کرد ایالات متحده در رابطه با فروش نفت ایران انعطاف پذیری نشان داده است.

راهکار مطرح شده در بیاریتز حول این محور می چرخید که ایالات متحده مانع از کسب درآمد ایران از فروش نفت با استفاده از مکانیسم اینستکس اتحادیه اروپا نشود. این راهکار اساسا مبتنی بر پیشنهاد «توقف در برابر توقف» فرانسه است؛ ایالات متحده اعمال تحریم های جدید علیه ایران را متوقف می کند و ایران هم از عقب نشینی بیشتر از تعهداتش در برجام خودداری خواهد کرد.

عراقچی گفت که ایران و شرکای اروپایی آن در توافق هسته ای برای نجات برجام مذاکراتی «دشوار و پیچیده» داشتند. اما یادداشت محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، پس از جلسه کمیته امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس ایران حاکی از آن بود که اگر کشورهای اروپایی در رابطه با اینستکس و عمل به تعهداتشان قدمی جدی بر ندارند، ایران تصمیم به عقب نشینی بیشتر از تعهدات هسته ای را در نظر خواهد گرفت. ایران انتظار دارد که اروپایی ها تصمیم نهایی خود را تا پنج شنبه اتخاذ کنند.

در رابطه به این پس رفت، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، روز شنبه با امانوئل ماکرون، همتای فرانسوی خود، تلفنی تماس گرفت تا علاقه تهران به از سرگیری گفت و گوها با میانجی گری پاریس را ابراز کند. ماکرون از این اقدام استقبال کرد. روحانی همچنین به ماکرون اطمینان داد که ایران از راه حلی سیاسی برای درگیری ها در یمن حمایت می کند و حاضر است امنیت خطوط حمل و نقل دریایی در خلیج فارس و تنگه هرمز را تضمین کند. روحانی همچنین در هشداری غیرمستقیم به ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، به ماکرون گفت که ایران نگران خرابکاری های احتمالی اسرائیل در روند مذاکرات کنونی است. روحانی به طور خاص به تلاش های اسرائیل برای برافروختن شعله جنگ در حملات هوایی اخیر در لبنان، سوریه و عراق اشاره کرد. حزب الله روز یکشنبه یکی از این حملات را با حمله به وسایل نقلیه نظامی اسرائیل تلافی کرد که این حمله چند کشته و زخمی بر جا گذاشت.

ظریف در اقدامی که از گستردگی تلاش ها برای حل و فصل مشکلات کنونی از طریق مذاکره حکایت داشت، به همراه یک هیئت عالی رتبه به مسکو سفر کرده است. نمایندگان ویژه ایران در امرو افغانستان، یمن و سوریه ظریف را در این سفر همراهی می کنند. جالب اینکه ظریف اخیرا در اظهاراتی به «تحولات جدی» در افغانستان و توافق قریب الوقوع بین آمریکا و طالبان اشاره کرده بود. ایران خود به خوبی از مباحثات در غرب درباره نقش آن در درگیری ها در یمن، سوریه و افغانستان آگاه است و به نظر می رسد که می خواهد نشان دهد اولویت دیپلماتیکش این است که نشان دهد می تواند عاملی برای تامین امنیت و ثبات در منطقه باشد.

ماکرون مذاکرات را در سه مسیر موازی پیش می برد: اولی، جلوگیری از هرگونه تشدید در بحران در اجرای توافق هسته ای 2015 از طریق فراهم آوردن امکان کسب درآمد ایران از طریق فروش نفت و کمک به کاهش مشکلات اقتصادی آن است؛ دومی، ترغیب دولت ترامپ برای به رسمیت شناختن حق قانونی ایران برای از سرگیری روابط تجاری با اروپا و ایجاد درآمد از طریق صادرات نفت است؛ و سومی، از بین بردن تنش ها در بسیاری از نقاط بحرانی در خاورمیانه (یمن، سوریه و افغانستان) است که نقش ایران در آنها مهم تلقی می شود. انتظار می رود که همگرایی این سه مسیر به ایجاد تفاهم بین تهران و واشنگتن کمک کند و حتی به نشستی بین روسای جمهوری دو کشور در آینده نه چندان دور بینجامد. با توجه به اینکه ترامپ و روحانی هر دو قرار است در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر حضور داشته باشند، ماکرون عملا فرصت زیادی برای نتیجه گرفتن از تلاش های خود ندارد.

در واقع، برای ترمیم رابطه ایران و آمریکا که مشکلاتی اساسی دارد، باید موانع و مشکلات زیادی پشت سر گذاشته شود که از جمله آنها می توان به مخالفت ها و مقاومت در تهران در برابر تعامل با واشنگتن اشاره کرد. آیت الله علی خامنه ای، رهبر معظم ایران، تا کنون درباره سفر ظریف به بیاریتز یا گفت و گوهای 3 جانبه میان فرانسه، ایران و آمریکا اظهار نظر نکرده است. تهران همچنین بارها بر درخواست خود مبنی بر لغو تحریم های ایالات متحده به عنوان پیش شرط دیدار روحانی و ترامپ تاکید کرده است. با این حال، این احتمال وجود دارد که ایران بدون پیش شرط نیز حاضر به مذاکره شود و با متوسل شدن به دیپلماسی خلاق و انعطاف پذیر درصدد موفقیتی قابل توجه برآید. ارزیابی ها درباره ایالات متحده نیز حاکی از این است که این کشور هم برای مذاکره آماده است. ترامپ اجازه نمی دهد «تندروها» در روند مذاکره اختلالی ایجاد کنند. ظاهرا بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در جریان مذاکرات در بیاریتز چندین مرتبه تماس تلفنی با ترامپ را خواستار شده، اما موفق نشده با او گفت و گویی داشته باشد. ترامپ به خوبی می داند که تلاش های ایالات متحده برای ایجاد ائتلاف بین المللی علیه ایران ناکام بوده اند.

مساله اصل کاهش بازده مطرح است. استراتژی اعمال فشار حداکثری علیه ایران فرصتی را برای نفوذ روسیه و چین در ایران فراهم کرده که می تواند در بلند مدت به منافع منطقه ای آمریکا آسیب برساند. برنامه ریزی برای نخستین رزمایش دریایی مشترک ایران و روسیه در خلیج فارس آمریکا را به لرزه درآورده است. می توان انتظار داشت که ایران در برابر کاهش تحریم های نفتی ایالات متحده با بازگشت به تعهداتش در برجام موافقت کند و احتمالا چنین گشایشی در مساله با مذاکراتی مستقیم و یک رکود تاریخی در روابط ایالات متحده و ایران همراه خواهد شد.

منبع: نیوز کلیک / مترجم: طلا تسلیمی