چرا سفر ظریف به قطر مهم بود؟
گمان نمی‌کنیم که توافق امضا شده بین دو دولت قطر و آمریکا، که مبتنی بر توسعه پایگاه العدید آمریکا در قطر است، به مذاق مسئولان ایرانی خوش آماده باشد. چه بسا تنش‌ها بین قطر و چهار دولت عربی عربستان، امارات، بحرین و مصر، که آن را تحریم کرده اند، باعث شد رسانه‌ها توجه کافی به این توافق نداشته باشند.
حال، این سوال مطرح می‌شود که پایگاه آمریکایی که نقش اصلی را در براندازی صدام داشت، به چه منظور توسعه خواهد یافت؟ آیا این بار هدفی بزرگتر از عراق مد نظر است؟
زمانی این توافق را به یاد می‌آوریم که احتمالات تصمیم ایالات متحده در مورد جنگی ویرانگر علیه ایران را در نظر داشته باشیم. با اینکه احتمال اتخاذ چنین تصمیمی از سوی آمریکا در زمان حاضر بسیار اندک است، اما بعید نیست که ترامپ پس از پیروزی دوباره در انتخابات، از پایگاه مذکور برای مأموریت دشوار جنگ با ایران استفاده کند.
قطعا محور اصلی سفر محمد جواد ظریف به دوحه، که در روز دوشنبه انجام شد، بررسی طرح ایالات متحده در مورد تشکیل قوایی برای تضمین آزادی دریانوردی در خلیج فارس بوده است، نه توافق آمریکا و قطر برای توسعه پایگاه العدید.
دولت ترامپ بر این تصور است که اگر صادرات نفت ایران به صفر نرسد، تمام تلاش‌ها و فشار‌های آن علیه تهران، به باد می‌رود. مسئولان آمریکایی معتقدند که سواحل ایران نقش اصلی را در دور زدن تحریم‌ها ایفا می‌کنند. بنابراین، مادامی که آمریکا مانع از خروج نفت کش‌های ایرانی از آب‌های خلیج فارس نشود، موفق به صفر کردن صادرات نفت این کشور هم نخواهد شد.
احتمال اجرای طرح آمریکا برای برقراری امنیت دریانوردی در خلیج فارس، با وجود مخالفت دولت‌های مختلف، بسیار کم بود؛ اما اعلام بریتانیا در مورد پیوستن به این ائتلاف، روح تازه‌ای در این طرح دمید.
در این میان، تهران به نوبه خود وارد اقدام شده تا مانع از تولد این طرح شود. بر همین اساس، تلاش‌های ایران بر برطرف کردن بهانه‌های ایالات متحده برای تشکیل ائتلاف استوار است. در همین راستا، اخیرا دو هیئت نظامی اماراتی و قطری برای هماهنگی در آب‌های خلیج فارس، وارد پایتخت ایران شدند.
علاوه بر این، روابط ایران و عربستان نیز شاهد نوعی عادی سازی و نزدیکی است، که بارزترین نمود آن، رفتار دولت سعودی با حجاج ایرانی است. سفر ظریف به دوحه نیز در همین چارچوب جای می‌گیرد. این در حالی است که رئیس جمهور ایران، حسن روحانی منتظر نماند تا خستگی ظریف از سفر به دوحه برطرف شود و بلافاصله پس از بازگشت او به تهران، اعلام کرد که ایران آماده گسترش همکاری و روابط با دولت‌های همسایه است.
هنوز مشخص نیست که تلاش‌های کدام طرف با موفقیت مواجه می‌شود. صرفنظر از اینکه طرح آمریکا اجرایی می‌شود یا نه، ساقط شدن پهپاد آمریکایی و همچنین توقیف نفت کش ها، بدون شک نشان دهنده جدیت ایران در پایبندی به این اصل است که «تنها تا زمانی دیگر دولت‌ها می‌توانند به صادرات نفت خود از تنگه هرمز ادامه دهند که ایران بتواند نفت خود را صادر کند.»
تمام نشانه‌ها حکایت از آن دارد که ایالات متحده آماده عقب نشینی از فشار‌های خود علیه ایران نیست. اگر دیگر دولت‌ها و بویژه دولت‌های منطقه، با آمریکا همکاری نکنند، سیاست فشار علیه ایران، با شکست مواجه می‌شود؛ و این همان نکته‌ای است که ظریف در جریان سفر خود به دوحه، دعوت به آن کرد. گذشته از این، سفر ظریف پیام دیگری نیز در برداشت؛ مبتنی بر آنکه هرگز ایران تنها طرفی نیست که از افزایش فشار‌های آمریکا ضرر می‌کند؛ بلکه در صورت ادامه این شرایط، تمام منطقه زیان کرده و وارد جنگی ناخواسته و فراگیر می‌شود.
منبع: انتخاب
نظر شما :