مذاکرات ایران و سوریه همزمان با حضور رهبر حماس در تهران

در حالى که اول خرداد، خبر مذاکرات صلح سوريه و اسرائيل در صدر تحليل هاى رسانه هاى بين المللى قرار گرفت، سفر وزير دفاع سوريه به تهران، نشان از تلاش فشرده طرفين براى مستحکم کردن روابط موجود و جلوه گر ساختن حسن روابط فى مابين دارد.

 

سپهبد حسن تورکمانى، وزير دفاع سوريه، براى دومين بار در طول دو سال گذشته و در پاسخ به دعوت رسمى وزير دفاع ايران يکشنبه پنجم خرداد ماه وارد تهران شد تا در قالب دو دور مذاکره با همتاى ايرانى خود و مذاکره با مقامات بلندپايه سياسى و دفاعى ايران زمينه هاى مشترک سياسى، دفاعى و استراتژيک دو کشور را بار ديگر به بررسى و ارزيابى گذارد.

 

مصطفى محمد نجار، وزير دفاع ايران، در اولين دور مذاکرات با همتاى سورى خود، ديدارهاى مستمر مقامات بلندپايه دفاعى دو کشور را ناشى از اراده رهبران عالى دو کشور براى توسعه روابط دانسته و گفت که " روابط ايران و سوريه، روابطى استراتژيک بوده و بر پايه منافع ملى دو کشور و جهان اسلام پى ريزى شده است. سياست اصولى و خدشه ناپذير جمهورى اسلامى ايران مبتنى بر گسترش همه جانبه مناسبات با کشورهاى خاورميانه براى نيل به ثبات و امنيت پايدار در منطقه است و بومى سازى منطقه‌ اى و ايجاد امنيت دسته جمعى تنها راه پيشگيرى و مقابله با بحران‌هاى منطقه‌ خواهد بود."

 

حسن تورکمانى نيز در اين مذاکرات اعلام کرد که " ملاقات‌ها و ديدارهاى مقامات دو کشور همواره بر پايه توسعه و گسترش روابط بوده و اين روابطى استراتژيک است.همکارى‌هاى مشترک، همکارى‌هاى ثابت و پايدار است زيرا براساس اصول و ريشه‌هاى مشترک و مستحکمى بنا شده است."

 

بر اساس اين اعلام صريح مقامات دفاعى ايران و سوريه، روابط دو طرف از حالت عادى خارج است و بعد استراتژيک دارد و اين بدان معناست که هر نوع تغيير و يا تحول در سطح و نوع روابط بين دو کشور، از سوى طرف مقابل حائز اهميت بوده و بايد مورد بررسى قرار گيرد.

 

با توجه به انجام مذاکرات صلح سوريه و اسرائيل و تاييد رسمى اين مذاکرات از سوى مقامات دو کشور در ابتداى خرداد ماه، به نظر مى رسد که ايران به عنوان کشورى که تعامل با سوريه را يکى از پايه هاى استراتژيک سياست هاى خود در منطقه خاورميانه ارزيابى مى کند، به تلاشى فشرده دست زده تا مانع ورود هر گونه خدشه به روابط دو کشور شود.

 

پيش از سفر تورکمانى به ايران، خالد مشعل، رئيس دفتر سياسى حماس، نيز وارد تهران شده و با منوچهر متکى، وزير امور خارجه ايران، ديدار و گفت و گو داشت.

 

این در حالی است که اخیراً موضوعی از سوی رسانه های غربی مطرح شده مبنی بر اینکه اسرائیل به صورت غیرعلنی در حال مذاکره با حماس است و مذاکرات میان نمایندگان دو طرف در قاهره، پایتخت مصر، جریان دارد. با اين وجود خالد مشعل در جلسه مطبوعاتى مشترک خود با وزير امور خارجه در پاسخ به اين سوال که آیا حماس از مذاکرات سوریه و اسرائیل خطر می کند یا خیر، گفت که " اطمینان دارد سوریه هیچ افراط و تفریطی در مورد منافع فلسطین روا نمی دارد اما نباید به اسرائیل اطمینان کرد و اسرائیل ضعیف تر از آن است که گامی علیه سوریه بردارد".

 

به نظر مى رسد که با گفت و گوهاى مفصل ايران و خالد مشعل و مذاکره با وزير دفاع سوريه در تهران، مجموعه منظمى از تلاش هاى ايران براى حفظ روابط با متحدان استراتژيک اش در حال انجام است.

 

تاثیر اين تلاش ها را بايد در تصميم گيرى مقامات سوريه براى ادامه مذاکرات صلح و پذيرش پيش شرط اسرائيل از يک سو و نوع رفتار حماس در قبال ايران در آينده نزديک، از سوى ديگر جستجو کرد.

 

پس از تاييد رسمى مذاکرات غير مستقيم اسرائیل و سوریه برای رسیدن به یک توافق صلح جامع میان دو کشور اينگونه  به نظر مى رسيد که اسرائیل در سايه اين مذاکرات خواهان آن است که سوریه حمایت های خود از گروه های شبه نظامی فلسطینی و لبنانی قطع کند و سوریه نیز خواهان بازپس گيرى بلندی های جولان از طرف اسرائيلي است.

 

ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه، بلافاصله پس از تاييد مذاکرات از سوى طرفين، اعلام کرد که اسرائیل با خروج از بلندی های جولان موافقت کرده است. اسرائیل در آن مقطع واکنشی به این سخن نشان نداد. اما دو روز بعد، وزير امور خارجه اين کشوراعلام کرد که تنها در صورت دورى سوريه از ايران به مذاکرات صلح ادامه خواهد داد و به اين ترتيب ادامه مذاکرات را به پيش شرطى منوط ساخت که در صورت تحقق، روابط استراتژيک ايران و سوريه را تحت تاثير قرار خواهد داد.

 

تزیپی لیونی، وزير خارجه اسرائيل، در اين خصوص گفت که " اسرائیل مایل است با تمامی همسایگان خود در صلح زندگی کند اما سوریه نیز باید درک کند که لازم است به طور کامل از حمایت از تروریسم - حزب الله، حماس و البته ایران - دست بردارد."

 

وى روابط سوریه و ایران را مشکل آفرین توصیف کرد و خطاب به مقامات سوريه گفت " سوری ها باید درک کنند که لازم است به طور کامل از روابط مساله دار خود با ایران فاصله بگیرند."

 

درست همزمان با شرط گذاري صريح اسرائيل، محسن بلال، وزیر اطلاع رسانی سوریه، در گفت و گو با تلویزیون الجزیره بار ديگر بر خواسته سوريه در مذاکرات صلح تاکيد کرد.

 

وى  از پیغام هایی سخن گفت که از جانب نخست وزیر و دولت اسرائیل از طریق ترکیه به سوریه رسانده شده و در آنها، اسرائیل تضمین داده است که بلندیهای جولان را به سوریه باز می گرداند.

 

اما يکشنبه پنجم خرداد ماه خبرگزارى فرانسه به نقل از روزنامه سورى تشرين گزارش داد که سوريه در خصوص از سرگرفته شدن گفت‌ و گوهاى صلح با اسرائيل پيش شرطى را نخواهد پذيرفت و در خصوص روابطش با ديگر کشورها مصالحه نخواهد کرد.

 

اين روزنامه دولتى پس از آنکه وزير امور خارجه اسرائيل از دمشق خواست تا ازتهران فاصله بگيرد در مطلبى نوشت " دمشق تمام پيش شرط ها را در خصوص روابطش با ديگرکشورها و ملت‌ها  رد مى‌کند. دمشق هيچ مصالحه‌اى در خصوص اين گونه روابط نخواهد کرد."

 

بر اين اساس چنين محتمل است که ايران و طرف هاى سورى و فلسطينى پيش از وقوع هرگونه تحول منفى در روابط موجود، اقدامات خود را تشديد کرده و با تاکيد بر عمق روابط، قصد دارند به طرف هاى ثالث گوشزد کنند که تعامل کنونى، خدشه ناپذير است.

 

با اين حال هر گونه قضاوت در اين خصوص با مشخص شدن تصميمات سوريه و حماس نسبت به ارتباط و سازش با اسرائيل و يا ادامه روند کنونى، امکان پذير خواهد بود.