در جستجوی دستورالعمل برای مقابله با پوپولیسم راست افراطی (بخش اول)

نویسنده: پال هاکنوس (خبرنگار و تحلیلگر مستقر در برلین است جدیدترین کتاب او تحت عنوان «یادآوری برلین: داستانی درباره هرچ و مرج، موسیقی، دیوار و تولید برلین جدید» منتشر شده است.)

دیپلماسی ایرانی: شاید به نظر برسد که ایرلند، پرتغال و مالت نقاط مشترک زیادی با یکدیگر ندارند، اما همه آنها عضو گروهی هستند که در سال های اخیر روز به روز کوچک تر شده است. این کشورها و چند کشور کوچک دیگر ایسلند، موناکو، لیختنشتاین و آندورا تنها کشورهای اتحادیه اروپا هستند که هنوز با هجوم احزاب راست افراطی به پارلمان های خود مواجه نشده اند و به نظر هم نمی رسد که در هیچ یک از این کشورها مردم به رای دادن به راست های افراطی در انتخابات پارلمانی اروپایی تمایلی داشته باشند.

در حالی که ملی گرایی اغلب با لحن و بیانی اقتدارگرایانه و جنون آمیز تقریبا در سراسر قاره اروپا ظهور یافته، این گروه کوچک کشورهای اروپایی می تواند به دیگر کشورهای منطقه درباره چگونگی ایستادگی در برابر ملی گرایی بدهند. اما اینکه این درس ها قابل تعمیم به دیگر کشورها و به کارگیری در شرایط کنونی باشند، مساله پیچیده تری است.

اولین نقطه تشابه میان ایرلند، پرتغال و مالیت این است که شهروندان آنها به طور کلی از سیستم های کشورهای خود راضی هستند. اعتماد آنها به اتحادیه اروپا هم بالاتر از حد میانگین کلی در منطقه است. مالت و ایرلند به ترتیب با 93 و 91 درصد اعتقاد به اینکه کشورهایشان از عضویت در اتحادیه اروپا سود می برند، در کل منطقه بیشترین اعتماد را به بلوک اروپایی دارند. پرتغال هم با 78 درصد اعتماد به اتحادیه در کل 28 کشور عضو رتبه هفتم را دارد. نیکلاس وایت تحلیلگر سیاسی مستقر در بروکسل شرکت مشاوره «آپکو ورد واید» به این مساله اشاره کرده که گروه کشورهای عاری از راست افراطی از کشورهای نسبتا کوچکی تشکیل شده که عمدتا در آنها سیاست گذاری های داخلی معمولا نمی تواند به آن نوع بیگانه سازی ناشی از سیاست گذاری ها در سیستم کشورهای بزرگ تر بینجامد.

اقتصادها و جوامع آنها نیز در 30 یا 40 سال گذشته به میزان قابل توجهی پیشرفت داشته که سبب می شود آنها از نظر اقتصادی از برخی از نزدیک ترین همسایگانشان جلوتر باشند. وایت گفت: «همه آنها از اینکه از همسایگانشان سود بیشتری از جهانی سازی برده اند، آگاهند.» و بیشتر آنها هم در گزارش های سازمان ملل متحد درباره سطح خوشحالی جهانی که کشورها را بر مبنای رفاه، سرانه تولید ناخالص داخلی، حمایت اجتماعی، انتظار زندگی سالم، آزادی اجتماعی، سخاوت و نبود طبقه بندی می کند، رتبه های بالایی دارند. ایرلند رتبه 16 و مالت رتبه 22 را در این طبقه بندی جهانی دارد و اگرچه پرتغال با رتبه 66 در رده چندان بالایی نیست، اما در قیاس با رتبه 77 آن در سال گذشته پیشرفت چشمگیری داشته است.

نهایتا اینکه درک ثبات سیاسی این کشورها به بررسی هر یک از آنها به صورت جداگانه نیاز دارد. تنها در این صورت است که شرایط خاص و تاریخی که سبب موفقیت آنها شده، آشکار می شوند و البته تا اندازه ای معلوم می شود که تکرار آنها در دیگر کشورها چندان ساده نیست.

پرتغال: پرتغال به عنوان یک قدرت استعماری سابق که در سال های 1926 تا 1974 تحت دیکتاتوری نظامی بود و کشوری با 10 میلیون نفر جمعیت، به نظر یک گزینه محتمل برای تبدیل شدن به فضایی پر از ایدئولوژی های غیر لیبرال می آید. اما این طور نیست. راست های افراطی کنونی پرتغال که در حزب بازسازی ملی تاسیس شده در سال 2000 فعالیت می کنند، در انتخابات سراسری سال 2015 نتوانستند حمایتی به دست آورند. در لیسبون در روز 25 آوریل در سالگرد سرنگونی دیکتاتوری جناح راست افراطی معترضان از همه گروه های سنی و اجتماعی در خیابان ها فریاد می زدند: «فاشیسم، هرگز!» یک دلیل برای توضیح این مساله این است که پرتغال از زمان پیوستن به اتحادیه اروپا در سال 1986 در بیشتر دوره های زمانی شاهد رونق اقتصادی بوده و وضعیت رفاه اجتماعی خوبی داشته و این شرایط بعد از روی کار آمدن سوسیالیست ها پس از انقلاب سال های 1974 و 1975 هم همچنان ادامه یافته است. اگرچه پس از بحران بدهی پیش آمده پس از بحران مالی سال 2008 پرتغال شاهد اعمال تدابیر ریاضتی از سوی اتحادیه اروپا، بانک مرکزی اروپا و صندوق بین المللی پول بود، اما سوسیالیست ها سال 2015 اعلام کردند که به اندازه کافی تحمل کرده اند و بعد از آن بسیاری از تدابیر را لغو کردند و حداقل دستمزدها را 20 درصد افزایش دادند. بر خلاف دیگر کشورهای قاره سبز، ایده و تفکر اروپای متحد به ویژه در میان جوانان پرتغالی که به شرکت در مسائل سیاسی تمایل دارند، محبوب است. محبوبیت اتحادیه اروپا در سخت ترین سال های بحران مالی به شدت کاهش، اما با رونق اقتصادی افزایش یافت. در رابطه با مهاجرت هم این کشور صرفا میزبان شمار اندکی از مهاجران از کشورهای پرتغالی زبان مانند برزیل، آنگولا و کیپ ورد بوده است. پدرو باراتا دانشمند علوم سیاسی می گوید: «پرتغال یک جامعه به شدت نژادپرست است، با این حال، مهاجرت به پرتغال بیشتر مختص افراد سفید پوست و تحصیلکرده بوده است.» به علاوه، شمار مسلمانان در این کشور کاتولیک اندک است و هیچ حمله تروریستی بزرگی هم از سوی اسلام گرایان افراطی صورت نگرفته است و این مساله درباره دیگر اعضای این گروه کوچک از کشورهای اروپایی هم صدق می کند. شاید مهمترین مساله این باشد که هیچ حزبی در پرتغال همچون احزاب آلترناتیوی برای آلمان یا حزب اتحاد سوسیال مسیحی یا همان خواهر باواریایی حزب دموکرات های مسیحی آنگلا مرکل موضعی ضد مهاجرتی اتخاذ نمی کند. احزاب جناح چپ مانند حزب کمونیست پرتغال و بلوک چپ که بیشتر از همه در برابر اتحادیه اروپا موضع می گیرند هم از دیدگاه چپ پوپولیستی و نه از روی نژادپرستی جنون آمیز، واکنش نشان می دهند. (این مطلب ادامه دارد)

منبع: فارن پالسی / مترجم: طلا تسلیمی