بولتون در سرزمین عجایب

نویسنده: جان فِفِر

دیپلماسی ایرانی: رونالد ریگان تنها پس از 70 روز از ریاست جمهوری خود با یک اقدام به قتل مواجه شد. وقتی که در میانه جراحی بود و معاون رئیس جمهوری هم داشت از سفر باز می گشت، الکساندر هیگ، وزیر امور خارجه وقت در برابر رسانه ها اعلام کرد: «از این لحظه کنترل امور در کاخ سفید در دست من است.» اظهارات هیگ موجب تعجب دیگر مقامات دولت ریگان و هر فرد دیگری که از سلسله مراتب جانشینی آگاهی داشت، شد. برداشت هیگ به دلیل تلاش های او برای کسب نفوذ در دولت تازه روی کار آمده بود و وزیر امور خارجه تصور می کرد می تواند همه جنبه های سیاست خارجی را در دست بگیرد. این کنفرانس خبری هیگ را به جوکی برای همه تبدیل کرد. ریگان در نهایت بهبود یافت، اما حسن شهرت هیگ هرگز بازنگشت و در نهایت هم مجبور شد از سمت خود استعفا کند.

غرور و خود برتر بینی جان بولتون، مشاور امنیت ملی دولت ترامپ هم مشابه هیگ است. او می خواهد کنترل جریان سیاست خارجی در دولت ترامپ را در دست بگیرد. او عمدتا با همکارانش در وزارت امور خارجه و پنتاگون اختلاف نظر دارد و با رئیس جمهوری کار می کند که اگر خواب نباشد، درگیر مسائل امنیت ملی است.

بولتون هم اخیرا یکی از همان لحظه های «کنترل اینجا در دست من است» را پشت سر گذاشته. در میانه تشدید مناقشات در ونزوئلا، مشاور امنیت ملی از برنامه اپوزیسیون برای استفاده از ارتش علیه دولت نیکولاس مادورو به نفع خوان گوایدو پرده برداشت. اما توئیت بولتون به وضوح ترامپ را خشمگین کرد و سبب شد احساس کند در گوشه رینگ گرفتار شده، چرا که کودتایی رخ نداده و مادورو هنوز از ونزوئلا نگریخته است.

دولت ترامپ اکنون در حال چشیدن عواقب سیاست خارجی غیرمنطقی خود است. اینکه جایی را روی نقشه مشخص می کند و یا آن را به نمونه دیگری از شکست سیاست خارجی ایالات متحده تبدیل می کند یا در بهترین حالت، از آن برای نادیده گرفتن بخش دیگری از جهان استفاده می کند. درگیری ها با ایران و ونزوئلا تشدید شده و حمایت ایالات متحده از عربستان سعودی و اسرائیل به بحران در منطقه انجامیده است. جنگ تجاری با چین پس از شکست آخرین دور مذاکرات، همچنان ادامه دارد. مذاکرات با کره شمالی متوقف شده و پیونگ یانگ صبر خود را از دست می دهد. و پاسخ همیشگی جان بولتون برای همه این چالش های سیاست خارجی «اعمال فشار حداکثری» است. اما مخاطره آمیزترین جنگ بولتون با رئیس اوست. اما سوال این است که آیا جاه طلبی های بولتون هم او را به رسوایی الکساندر هیگ می کشاند؟

بولتون در سرزمین عجایب

جان بولتون یکی از خطرناک ترین اپراتورهای سیاسی است. او در بیرون بی محابا و در درون بی رحم است. او اشتیاق یک ایدئولوگ و صبر یک رئالیست را دارد. در حقیقت بولتون زمانی مشاور امنیت ملی دولت ترامپ شد که یک سری سیاستمدارهای کارکشته از جمله اچ. آر. مک مستر، رکس تیلرسون، جیمز متیس و جان کلی از دولت گریخته بودند. با توجه به نبود این موانع بولتون عملا به رئیس جمهوری دسترسی نامحدود دارد.

بولتون در نگاه خود به دنیا از پشت شیشه های عینکش، ترامپ را ملکه ای می بیند که با خشم به جهان اطرافش واکنش نشان می دهد. لوئیز کارول در توصیف ملکه ای که بر آلیس در سرزمین عجایب حکمرانی می کرد، نوشته: «تجسم احساساتی غیر قابل کنترل.» او مدام مردم را به گردن زدن تهدید می کند. بولتون در این سرزمین مد هتر است که رئیس جمهوری را از طریق میهمانی چای صمیمانه سیاست خارجی مدیریت می کرد. اما وقتی مد هتر از فرمانروایی خود آوازی سر داد گفت، او هم حکم اعدام دریافت کرد و تنها در پی شفاعت «ساعت» توانست نجات یابد. بولتون در بیش از یک سال گذشته در گوش ترامپ خوانده و هنوز مورد خشم او قرار نگرفته است؛ اما اگر زیادی پیش برود، او هم ممکن است به سرنوشت شوم دیگران دچار شود.

توافق بی توافق

ایران در صدر فهرست همه مناطقی قرار دارد که بولتون دوست دارد در آنها درگیر جنگ شود. تنها 2 ماه بعد از شروع به کار مشاور امنیت ملی، ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده را از توافق هسته ای با ایران خارج می کند. از آن زمان به بعد بولتون بخشی از تیمی بوده نه تنها ایران، بلکه هر کشوری که به تعامل اقتصادی با آن بپردازد را تحت فشار گذاشته است. بولتون حتی سال گذشته از پنتاگون خواسته بود تا یک فهرست از گزینه های نظامی برای حمله به ایران تهیه کند و با این اقدام بسیاری از مقامات دولت ترامپ را به وحشت انداخت.

اما این اقدام اخیر مخاطرات را برای او بسیار بالا برد. او 5 ماه مه در تهدیدی مستقیم علیه ایران، نقش فرمانده کل قوا را ایفا کرد و از اعزام ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن به منطقه خلیج فارس خبر داد. طبق شواهد موجود بولتون تحت تاثیر اطلاعات دریافتی از سوی اسرائیل در رابطه با آمادگی ایران برای حمله به منافع ایالات متحده در منطقه قرار گرفته بود. اما مشاور امنیت ملی این تهدید را از قول خود بیان نکرد و بیانیه از سوی کاخ سفید و با حمایت کامل دولت منتشر شده بود.

در همین حال ترامپ روی متفاوتی به ایران نشان می دهد. درست همانند تغییر حالت از سیاست «آتش و خشم» در قبال کره شمالی به روابط دوستانه و نزدیک با کیم جونگ اون رهبر این کشور، در ارتباط با ایران هم ترامپ به خبرنگاران گفته که تنها کاری که دولت ایران باید انجام دهد این است که با او تماس بگیرد و بگوید که امکان توافقی عادلانه وجود دارد. او همچنین گفته که به دنبال آسیب رساندن به ایران نیست و می خواهد که این کشور قدرتمند باشد و اقتصاد خوبی داشته باشد. اما آنها باید با ترامپ تماس بگیرند.

شاید ایرانی ها و بسیاری دیگر باور کرده باشند که بولتون دولت ترامپ را به سمت درگیری پیش می برد و شخص رئیس جمهوری خواستار توافق است. این هم شباهت دیگری بین ترامپ و ملکه سرزمین عجایب است. برای ایران شاید بهتر باشد که چندان روی این تفکر حساب نکند. اما بولتون هم بهتر است بیشتر مراقب خود باشد، چرا که رفته رفته به لحظه هیگ نزدیک تر می شود. او دارد با قدرت اجرایی در ایالات متحده درگیر می شود و شرایط را به گونه ای می چیند که آمریکا به نفع عربستان سعودی که به طور فزاینده به دلیل نقض حقوق بشر مورد انتقاد بین المللی قرار گرفته، مداخله کند. همانند بسیاری از دیگر مقاماتی که جرات مخالفت با ترامپ را به خود دادند، بولتون هم ممکن است سرش را از دست بدهد.

منبع: لوبه لوگ / مترجم: طلا تسلیمی