نقش زنان در مذاکرات هسته ای ایالات متحده و ایران

دیپلماسی ایرانی: با وندی شرمن، استاد بررسی عملی رهبری عمومی و مدیر مرکز رهبری عمومی در دانشکده هاروارد کندی، مشاور ارشد گروه آلبرایت استونبریج و عضو ارشد مرکز علوم و امور بین الملل بلفر دانشکده هاروارد کندی گفت و گو می کنیم. شرمن پیشتر معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده در امور سیاسی بوده و رهبری گروه ایالات متحده را در مذاکرات هسته ای با ایران بر عهده داشته است.

شما گروه ایالات متحده را در مذاکرات هسته ای با ایران رهبری کردید و یکی از چندین دیپلمات زن درگیر در مذاکرات بودید. زنان چه تاثیری بر این مذاکرات داشتند؟

مذاکرات ایران توسط نماینده عالی اتحادیه اروپا هماهنگ شده بود. در ابتدای کار کاترین اشتون بود و در مرحله دوم، فدریکا موگرینی. معاون آنها هلگا اشمید بود که حقیتا می شود او را قهرمان ناشناخته مذاکرات ایران دانست. من هم حضور داشتم. از این رو، نهایتا می توان گفت که زنان بیشتر از مردان برای ایرانی ها که یک هیئت تماما مردانه بودند، وقت صرف کردند.

در یک جایی در طول مذاکرات و وقتی که روی جزئیات نهایی کار می کردیم، همه وزرا داشتند برای صرف شام می رفتند و ما داشتیم می رفتیم که مجدد مشغول کار شویم. وقتی که داشتیم بر می گشتیم، متوجه شدیدم که وزرای مرد گفته اند اگر خودشان مذاکره را انجام می دادند، خیلی زودتر آن را به نتیجه می رساندند. ما تصمیم گرفتیم که این دید منفی را نادیده بگیریم و فقط کار را به نتیجه برسانیم.

فکر می کنم یکی از دلایلی که در مذاکرات ایران موفق عمل کردیم، البته تا پیش از آنکه رئیس جمهوری دونالد جیمز ترامپ تصمیم بگیرد که ما را از توافق ایران خارج کند، این بود که یک تیم خیلی متعهد تشکیل داده بودیم که رهبری آن را رئیس جمهوری باراک اوباما، جان کری، وزیر امور خارجه و ارنست مونیز، وزیر انرژی بر عهده داشتند. اما تیم 15 نفره من که از سوی صدها نفر در دولت ایالات متحده حمایت می شد، از زنان و مردان با استعدادهای گوناگون و از بخش های گوناگون دولت تشکیل شده بود. همه بر سر یک میز نشسته بودند و هر کس نقشی در پیشرفت ما ایفا کرد. هر کس درک می کرد که دیگری چه تخصصی دارد و فرد متخصص، مساله مربوطه را هدایت می کرد. اما ما همه تصمیمات را با هم گرفتیم. البته زمانی بود که من مجبور می شدم یک تصمیم نهایی بگیرم یا افراد را در مسیر خاصی قرار دهم، اما مساله قدرت و ریاست من مطرح نبود.

برای دیگر زنانی که می خواهند در امنیت ملی و سیاست خارجی فعالیت کنند، چه توصیه ای دارید؟

چند پیشنهاد و توصیه برای آنها دارم. اول اینکه مجموعه ای از مهارت های اصلی را کسب کنید که در هر کاری و هر جایی در زندگی می توانید به کار ببرید و اینکه به خودتان اطمینان داشته باشید. من خودم به عنوان یک مددکار اجتماعی، سازمان دهنده جامعه و یک مشاور مددکاری آموزش دیده بودم. در زمینه های زیاد و متفاوتی از رفاه کودکان در سیاست های ریاست جمهوری و سپس سال ها در امنیت ملی و سیاست خارجی فعالیت کردم.

اگر فرصتی برایتان پیش آمد که پیشتر واقعا به آن نیاندیشیده بودید، آن را دریابید و از آن استفاده کنید. جالب ترین و شگفت انگیز ترین اتفاق ها به این دلیل در زندگی من اتفاق افتادند چون من آماده بودم که از این فرصت ها استفاده کنم و به خودم تردیدی راه ندهم.

شواهد فزاینده حاکی از آن است که مشارکت زنان در پیشگیری و حل منازعات، نتایج را بهبود می بخشد. شما در ارتباط با تفاوت ها در روند تصمیم گیری زنان و مردان در سیاست خارجی و امنیت ملی چه تجربه ای داشتید؟

من فکر می کنم زنان در تلاش های صلح و امنیت بر آن متمرکز هستند که کار را به انجام برسانند. آنها روی کسب وجهه اجتماعی یا انجام کار بعدی متمرکز نیستند. آنها فقط روی انجام کار کنونی تمرکز می کنند و در اصل زنان بیشتر عمر خود را اینگونه می گذرانند.

فکر می کنم گاهی اوقات وقتی زنان پای میز مذاکره حضور دارند، باید قدرتی که در دست دارند را درک کنند. زنان معمولا اینطور تصور می کنند که قدرت به نوعی واژه ای زشت است. اینطور نیست. ما باید آن را با آغوش باز بپذیریم. اینطور است که می شود از قدرت استفاده و تغییر ایجاد کرد و من فکر می کنم که زنان به طور ذاتی این مساله را درک می کنند، چراکه ما به ایجاد روابط تمایل داریم و تشکیل یک تیم خوب حیاتی است.

چرا در تاریخ زنان در سیاست خارجی و پست های امنیت ملی کمتر حضور داشته اند؟

حضور زنان در محافل سیاست خارجی، در اندیشکده ها، در دولت و در تجارت کمرنگ بود، اما این مساله به مرور زمان تغییر کرده است. زنان بیشتری وارد خدمات خارجی شده و به سطوح بالا رسیده اند. در دولت باراک اوباما وقتی که جان کری، وزیر امور خارجه بود، همه مشاوران منطقه ای وزارت امور خارجه غیر از یک نفر، و اکثر معاونین دولت زنان بودند. در حقیقت، من اولین زنی بودم که معاون امور سیاسی شد. واقعا مایه تاسف است که تا معاونت یک زن در امور سیاسی مدت زیادی طول کشید، اما بالاخره این اتفاق افتاد. اما این بدان معنا نیست که زنان همیشه در اتاق مذاکره هستند. اغلب، سمت های فرستاده ویژه به مردان واگذار می شود. مردان سرسخت تر دیده می شوند و مردم فکر می کنند اگر نماینده یک کشور دیگر مرد باشد، با او راحت تر کنار خواهند آمد. اما در حقیقت اصلا اینطور نیست و من فکر می کنم به زودی شاهد تغییر این طرز فکر باشیم. به نظرم مهم است که این تنوع را در گروه مذاکراتی ایالات متحده و در سمت های عالی شاهد باشیم؛ منظورم حضور زنان و افراد رنگین پوست است. بدین ترتیب می توانیم همه دیدگاه ها را همزمان داشته باشیم.

چرا برای ایالات متحده مهم است که برابری جنسیتی را در سراسر جهان ترویج دهد؟

به طور قطع رهبری آمریکا برای ایجاد برابری جنسیتی در سراسر جهان و صلح و امنیت برای زنان بسیار ضروری است. می دانیم که یکی از مهمترین معیارهای افزایش تولید ناخالص داخلی در هر کشوری تحصیلات دختران است. و ایالات متحده در این تلاش پیشرو بوده و این مساله تنها به تلاش ها در سازمان ملل متحد و از طریق همه سازمان های بین المللی و آژانس ها محدود نمی شود.

منبع: شورای روابط خارجی / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34