اسرائیل در تدارک جنگ با ایران در سوریه؟

نویسنده: ست جی. فرانتزمن

دیپلماسی ایرانی: تشدید تنش ها در روابط ایران و سوریه در میانه عقب نشینی برنامه ریزی شده ایالات متحده و پایان جنگ علیه داعش رخ داده و با تهدید آغاز یک درگیری جدید همراه است. روز 20 ژانویه سامانه دفاع هوایی گنبد آهنین اسرائیل موشکی شلیک کرد تا موشک سطح به سطح «ایرانی» شلیک شده از خاک سوریه را متوقف کند. 23 ژانویه روسیه بار دیگر به اسرائیل درباره حملات هوایی در سوریه هشدار داد. با این حال، تل آویو با پشتیبانی واشنگتن اصرار می ورزد که می تواند حضور ایران را در سوریه کاهش دهد و از انتقال سلاح های ایرانی به حزب الله لبنان ممانعت کند.

حملات هوایی روزانه در 20 ژانویه که اتفاقی نادر به شمار می رود، اقدامات تلافی جویانه ایران و دور دوم حملات هوایی که شب بعد از آن در جریان بود، یکی از جدی ترین درگیری های میان نیروهای اسرائیلی و ایرانی در سوریه از آغاز جنگ داخلی سوریه تاکنون محسوب می شود. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل در دسامبر 2017 اعلام کرد که اجازه نخواهد داد ایران جای خود را در سوریه مستحکم کند و با ایجاد زیرساخت ها و پایگاه ها از درگیری های سوریه سود ببرد. اسرائیل به طور فزاینده هشدار می دهد که ایران باید سریعا از سوریه خارج شود. اسرائیل در فوریه 2018 و پس از ورود یک هواپیمای بدون سرنشین به حریم هوایی خود، به اهداف ایرانی در سوریه حمله کرد و در ماه مه 2018 هم در واکنش به موشک شلیک شده از خاک سوریه، حملات هوایی جدیدی انجام داد. برخی از حملات هوایی اسرائیل در سال گذشته در خاک سوریه تا جاده پالمیرا در نزدیکی حمص و در استان لاذقیه هم رسیدند.

در ماه سپتامبر حمله هوایی اسرائیل به یک انبار در استان لاذقیه بود که به هدف گرفته شدن اشتباهی هواپیمای ایلیوشن 20 روسیه توسط سامانه دفاع هوایی سوریه منجر شد. در پی این حمله، روسیه که تا آن زمان در واکنش به این جنگ در سایه سکوت اختیار کرده بود، به اسرائیل درباره حملات هوایی هشدار داد. روسیه حامی اصلی دولت بشار اسد محسوب می شود، اما محافظت از منافع ایران در سوریه را بخشی از نقش خود در این کشور نمی داند. در پی سقوط هواپیمای روسی، مسکو به تل آویو هشدار داد در قدم های بعدی به شدت محتاط باشد.

اسرائیل به طور فزاینده سیاست خود را افشا کرده است و از تمایل به آغاز جنگ در سوریه برای متوقف کردن ایران خبر می دهد. اسرائیل در پاییز 2017 اعلام کرد که در جریان جنگ در سوریه به 100 هدف در این کشور حمله کرده است. تا سال 2018 این عدد به 200 هدف ایرانی افزایش یافته بود. 

در حالی که اسرائیل از گستردگی حملات هوایی خود در سوریه با افتخار سخن می گوید، تصویر جدیدی از جنگی که در سال های گذشته عمدتا در سایه ها رخ داده است، نمایان می شود. در جنگ داخلی سوریه، مناقشه بین اسرائیل و ایران که در ابتدا با هدف ممانعت از انتقال تسلیحات ایرانی از طریق سوریه به حزب الله لبنان صورت می گرفت، بسیار محدود و در سایه درگیری های بزرگتر میان دولت بشار اسد و شورشیان و سپس میان ائتلاف بین المللی تحت رهبری ایالات متحده و داعش بود.

در 2 سال اول جنگ ائتلافی 14 هزار حمله هوایی علیه داعش صورت گرفت. اکنون به نظر می رسد جنگ داخلی سوریه عمدتا در پی توافق ترکیه و روسیه بر سر ادلب به پایان خود نزدیک است. جنگ علیه داعش نیز با شکست آخرین بازمانده های این گروه تروریستی در نزدیکی هجین، در حال اتمام است.

تصادفی نیست که پایان جنگ سوریه با افزایش تنش ها بین اسرائیل و ایران همراه شده است. در دوران جنگ داخلی سوریه، ایران ابتدا بر حمایت از دولت بشار اسد تمرکز کرد و نیروهای شبه نظامی را به کار گرفت و از طریق یگان های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که از تهران به سوریه اعزام شده بودند، به دولت بشار اسد مشاوره می داد. ایران همچنین پایگاه ها و انبارهایی را در سوریه ساخت. سال گذشته ایالات متحده اعلام کرد که نیروهای ایرانی باید سوریه را ترک کنند. اما ایران به دنبال منفعت بردن از درگیری ها در سوریه از طریق افزایش یا دست کم حفظ حضور خود در این کشور است و از دفاع هوایی سوریه به عنوان محافظ استفاده می کند.

حضور ایران در سوریه بخشی از شبکه بزرگتر متحدان ایرانی در عراق و سوریه محسوب می شود. معین الکاظمی، یکی از فرماندهان شیعه نیروهای بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی) 21 ژانویه تهدید کرد که مناقشه بین ایران و اسرائیل در سوریه می تواند با مداخله حزب الله لبنان و با مداخله شبه نظامیان شیعه حامی ایران در عراق به این کشور کشیده شود.

با خارج شدن درگیری های اسرائیل و ایران در سوریه از سایه، اسرائیل درباره حملاتش آشکارتر سخن می گوید. نیروهای نظامی اسرائیل 21 ژانویه با انتشار بیانیه ای از حملات هوایی به منظور هدف گرفتن مواضع نیروهای قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه خبر داد. این حملات با تهدید سوریه به تلافی و نگرانی روسیه درباره حملات خودسرانه همراه شدند.

به رغم شمار متعدد حملات هوایی، تلفات سوری و ایرانی در خاک سوریه بسیار اندک بوده است. سطح آسیب ها به زیرساخت های ایرانی ها در سوریه هم نامعلوم است. اسرائیل تاکنون از حملات به زیرساخت هایی با کاربرد دوگانه همچون فرودگاه بین المللی دمشق خودداری کرده و بر حملات به اهداف خاص همچون رادارها، انبارها و موارد مشابه متمرکز شده است. این بدین معنی است که در بیشتر موارد خسارت های ناشی از حملات اسرائیل نسبتا محدود بوده است.

به نظر می رسد اسرائیل عزم خود را برای آغاز جنگ در سوریه برای بیرون راندن ایران جزم کرده است. روسیه، ترکیه و ایران از طریق دیدارهای متعدد در آستانه، سوچی، ژنو و هر جای دیگری درصدد پایان دادن به درگیری های سوریه برآمده اند. این در حالی است که ایالات متحده در حال خروج از سوریه و رها کردن نقش مواجهه با ایران در سوریه است. شماری از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از جمله بحرین و امارات متحده عربی از بازگشت دیپلمات ها به دمشق خبر داده اند. همه اینها حاکی از آن است که ثبات به سوریه باز می گردد و این یعنی ایران بیش از نیم دهه درگیری را بدون آسیب و با نفوذ بیشتر منطقه ای پشت سر گذاشته است.

این مساله اسرائیل را به اقدامات آشکارتر علیه ایران ترغیب می کند؛ اما همچنان این سوال وجود دارد که چطور می خواهد اهداف ضدایرانی خود را محقق کند؟

سامانه دفاع موشکی «اس 300» روسیه در سوریه نهایتا عملیاتی خواهد شد و احتمال عملی شدن تهدیدهای سوریه به تلافی حملات هوایی هم وجود دارد. هرگونه درگیری احتمالا با مداخله حزب الله و نیروهای حامی ایران در عراق و حتی در غزه همراه خواهد شد و همه اینها یعنی اسرائیل شرایط خوبی در منطقه برای آغاز یک درگیری جدید ندارد.

منبع: نشنال اینترست / مترجم: طلا تسلیمی