اردوغان تسلیم فشارهای ترامپ علیه تهران نمی شود

آیکان اردمیر، مروه طاهراغلو

دیپلماسی ایرانی: علی رغم تمام سختگیری های دولت ترامپ علیه ایران، که از 5 نوامبر شدت گرفته، یک مجال کوچک به ایران داده شده است. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در صحبت هایش در کاخ سفید، گفت که یک معافیت ویژه به ترکیه داده شده است تا به خرید نفت از ایران علی رغم تحریم ها ادامه دهد.

پومپئو توضیح داد که این مسیر موقت، که در کل برای هشت کشور باز شده، پاسخی به التزام آنها به کاهش حداکثری و یا توقف کامل خرید نفت بوده است. با این حال، روز بعد، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، از تحریم های آمریکا انتقاد کرد، آنها را امپریالیستی خواند و قول داد که با آنها مقابله خواهد کرد. دولت ترامپ اگر نمی خواهد دومین دولت آمریکایی باشد که از اردوغان رو دست می خورد، باید مراقب صحبت های او باشد.

ترکیه به واردات انرژی از خارج وابسته است، و نیمی از نفتش را  - که حدود 200،000 بشکه در روز است با تمام ظرفیت – وارد می کند و نیمی از گازش را از ایران تامین می کند. این مسئله باعث شده است که ترکیه یکی از خریداران اصلی نفت ایران باشد. در سال 2012، وقتی آمریکا دور قبلی تحریم ها را علیه ایران آغاز کرد، آنکارا خرید نفتش را به حدود 120،000 بشکه در روز کاهش داد تا بتواند صلاحیت لازم برای کسب معافیت از وزارت امور خارجه را بدست آورد. در دور جدید تحریم ها، ترکیه مانند دفعه قبل، وارداتش را به 129،000 بشکه در روز کاهش داده است – و توانست یکی از هشت معافیت های واشنگتن را به دست آورد.

قبل از سخنان تند اردوغان در 6 نوامبر، آنکارا نشان داده بود که آماده تبعیت از تحریم های پرزیدنت دونالد ترامپ است. اوایل این ماه، رویترز گزارش کرده بود یک شرکت نفتی خصوصی ترکیه، پترول آفیسی، از فروش سوخت به هواپیماهای ایرانی که در ترکیه فعالیت می کنند، خودداری کرده است. ماه اکتبر، یک منبع ناشناس به رویترز گفته بود که پالایشگاه اصلی ترکیه با مقامات آمریکایی برای به دست آوردن معافیت، گفت وگو کرده است و " اگر آمریکا به آنها بگوید که به واردات نفت پایان دهند، ترکیه تبعیت خواهد کرد."

اردوغان سری قبل تحریم ها نیز همین ژست پیروی را گرفته بود، اما در پشت صحنه در حال دسیسه چینی بود. در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، ترکیه پرداخت های خود به ایران، برای واردات نفت و گاز را از طریق حساب یک شخص ثالث، انجام می داد و آن شخص با پول شویی، در قالب طلا یا بهای صادرات های غیر واقعی، پول را به ایران وارد می کرد. این نقشه توانسته بود تنها در سال های 2012 و 2013 حداقل 13 میلیارد دلار به حساب ایران واریز کند.

این اقدامات هنوز دردسرهایی برای اردوغان به همراه دارد. ماه ژانویه یک دادگاه فدرال در منهتن، مهمت هاکان آتیلا، معاون بانک دولتی هالک بانک، را به جرم نقض تحریم ها، محکوم اعلام کرد و جریمه سنگینی برای این بانک برید. ترکیه از آن زمان در حال مذاکره با آمریکا برای گرفتن تخفیف برای هالک بانک است.

در ماه اکتبر، ترکیه بالاخره کشیش آمریکایی، اندور برانسون، را پس از اینکه به مدت دو سال به اتهامات غیر واقعی تروریسم و جاسوسی در زندان به سر می برد، آزاد کرد. این تغییر موضع سریع دادگاه ترکیه این سوال را ایجاد کرد که اردوغان در مقابل چه امتیازی گرفته است. تمام نشانه ها حاکی از رخ داد تمهیداتی در خصوص هالک بانک بود.

ترکیه همچنین در تلاش است از بازرسی های بعدی امریکا درباره اقداماتش در دور زدن تحریم ها جلوگیری کند. اگر چه آتیلا محکوم اعلام شد، اما وضعیت مهره اصلی برنامه های ترکیه، رضا ضراب، تاجر طلا ایرانی – ترکی، هنوز مشخص نیست. پاییز گذشته ضراب در آخرین فرصت داده شده، به جرمش اعتراف کرد و در مقابل امتیازاتی گرفت، و از آن پس به جای متهم ردیف اول به شاهد اصلی دولت تبدیل شد و به اف.بی.آی. در کشف سایر راهکارهای ایران برای دور زدن تحریم ها در خاک ترکیه، کمک کرد.

رئیس جمهوری ترکیه، که اعضای اسبق کابینه اش میلیون ها دلار رشوه را که بخشی از برنامه بود، دریافت کرده اند، اکنون نگران اطلاعاتی است که ضراب ممکن است در مورد نقش خود اردوغان در این فعالیت های غیر قانونی لو بدهد. با این حال، جالب این جا است که این هفته، دادگاه ترکیه، حکم بازداشت ضراب را به اتهامات مالی چند سال پیش در ویلای استانبولش صادر کرده است. بر اساس این حکم بازداشت ضراب باید به ترکیه برگردانده شود که اگر این اتفاق بیافتد به همکاری های او با مقامات آمریکا پایان داده خواهد شد و اردوغان فکر می کند که ترامپ به او چراغ سبز نشان داده است.

اگر واقعا ترامپ آزادی برانسون و تعهد ترکیه به پیروی تدریجی از تحریم ها علیه ایران را به دست آورده است و در ازای آن خواسته های اردوغان بر سر هالک بانک و ضراب را پذیرفته، ممکن است واشنگتن به زودی پشیمان شود. اردوغان کاملا اعتقاد دارد که همچنان می تواند با تحریم های امریکا بدون مواجه شدن با عواقب، مخالفت کند و به دنبال شرکای اروپایی برای سرپوش گذاشتن بر اقداماتش است. با نادیده گرفتن تخلفات قبلی اردوغان، ترامپ فعلا رئیس جمهوری ترکیه را جسورتر کرده است.

منبع: فارین پالسی / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33