عربستان در برابر هر اقدام تنبیهی امریکا بی دفاع است

دیپلماسی ایرانی: عواقب ناپدید شدن جمال خاشقجی خبرنگار مخالف سعودی تا چه اندازه شدید خواهد بود؟ مخاطرات زیادی وجود دارد: ایالات متحده برای ایجاد تعادل در بازار نفت، مقابله با ایران، مبارزه با تروریسم و فروش تسلیحات به عربستان سعودی نیاز دارد. عربستان سعودی هم به نوبه خود به سلاح ها و همکاری دفاعی آمریکا، دسترسی به فناوری و سرمایه گذاری ایالات متحده و مقابله با نفوذ فزاینده ایران به آمریکا نیاز دارد. همه اینها بدین معنی است که روابط ژئوپولتیک که ریاض و واشنگتن را به یکدیگر وابسته کرده، همچنان باقی خواهند ماند. اما باتوجه به اظهارات تند و تیز کنگره و سر وصداهای رسانه ها، آمریکا احتمالا مجبور خواهد شد به مساله خاشقجی واکنش نشان دهد؛ اگرچه عربستان هم احتمالا از تلافی این اقدامات خودداری نخواهد کرد.

گزینه های آمریکا

در حال حاضر دست کم چهار تحقیق در تلاش برای مشخص شدن آنچه بر خاشقجی گذشته، در حال انجام است: یکی به رهبری ترکیه، دیگری توسط ترکیه و عربستان سعودی، سومی توسط ایالات متحده و چهارمی توسط خود عربستان سعودی. اما در نهایت این ایالات متحده است که باید تصمیم بگیرد چه واکنشی نشان می دهد. کنگره و کاخ سفید هر دو اعلام کرده اند اگر مشخص شود که دولت عربستان خاشقجی را به قتل رسانده، علیه ریاض اقدام خواهند کرد.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا می تواند از طریق اعمال تحریم علیه افراد و نهادهای سعودی، متوقف کردن معاملات اسلحه یا کاهش حمایت از مداخله نظامی سعودی در یمن واکنش نشان دهد؛ اما ترامپ گفته قراردادهای فروش تسلیحات برای مهم تر از آن هستند که بخواهد بر سر مساله خاشقجی آنها را به مخاطره بیاندازد. اهمیت ریاض در سیاست ترامپ در مقابله با دشمن شماره یک یعنی تهران هم که جای بحث ندارد. ترامپ حتی اگر این موضوع را به وضوح بیان نمی کرد هم اجازه نمی داد مساله حقوق بشر سیاست خارجی اش را به خطر بیاندازد. کاخ سفید هم می تواند مانند ریاض منتظر آرام شدن شرایط بماند، اما این استراتژی تنها در صورتی عملی خواهد بود که کاخ سفید توضیح سعودی ها را درباره کشته شدن اتفاقی خاشقجی در حین بازجویی بپذیرد.

اما این واکنش می تواند توپ را در زمین کنگره قرار دهد. اگر اثبات شود که ریاض مسئول کشته شدن خاشقجی بوده، احتمالا اکثریتی دو حزبی در کنگره قانونی را علیه عربستان سعودی یا متوقف کردن فروش سلاح به این کشور تصویب خواهند کرد.

واکنش ریاض

عربستان سعودی می تواند در واکنش به تدابیر ایالات متحده در رابطه با مساله خاشقجی، اقدامات متعددی در پیش بگیرد. سعودی ها می توانند برای تامین تسلیحات مورد نیاز خود با کشوری دیگر وارد رابطه شوند. عربستان در حال کشف و شهود روابط با تولیدکنندگان دیگر تسلیحات در جهان همچون چین و روسیه است، سعی دارد صنعت تسلیحاتی خود را تقویت کند و حتی درصدد همکاری با اسرائیل برآمده و روابطش با متحدان منطقه ای همچون امارات متحده عربی را نیز تقویت کرده است.

با این حال، جایگزینی ایالات متحده به عنوان تامین کننده سلاح های مورد نیاز برای سعودی ها در فاصله زمانی کوتاه ممکن نیست و این یعنی دست کم در حال حاضر نیاز به واشنگتن نیاز دارد. به علاوه، اطلاعات ایالات متحده در مداخله نظامی عربستان در یمن یک مزیت به شمار می آید. مساله دفاع در صورت درگیر شدن عربستان با ایران در جنگ منطقه ای هم مطرح است. در صورت وقوع چنین درگیری نه مسکو و نه پکن در صدد حمایت از ریاض برنخواهند آمد.

اگرچه به نظر می رسد ایالات متحده دست برتر را دارد، اما عربستان همچنان می تواند با استفاده از ابزارهای دیگری اقدامات احتمالی آمریکا را تلافی کند که یکی از آنها تمایل به افزایش تولیدات نفتی برای جبران کسری ناشی از تحریم ها علیه ایران است. با این حال، هر اقدام تلافی جویانه ای می تواند واکنش شدیدتر آمریکا را در پی داشته باشد و احتمال تصویب قانون در کنگره علیه عربستان را افزایش دهد. نمونه ای از این قوانین هم «نوپک» است که قدرت سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک) را کاهش می دهد.

از عواقب کلی مساله ناپدید شدن خاشقجی می توان به احتمال کاهش قدرت محمد بن سلمان ولیعهد سعودی اشاره کرد که به طور عمده به صادر کردن دستور قتل این روزنامه نگار مخالف متهم است. برنامه اصلاحات اقتصادی بن سلمان موسوم به «چشم انداز 2030» هم تحت تاثیر قرار گرفته چراکه مساله خاشقجی شماری از حامیان مالی و شرکت های غربی را به لغو برنامه سفر به ریاض برای کنفرانس سرمایه گذاری، ترغیب کرده است.
در سطح روابط دوجانبه، عربستان و آمریکا دلایل زیادی برای همکاری در سطوح اساسی دارند، اما قطع همکاری هم یک احتمال قوی به شمار می رود به ویژه اینکه انتظار می رود تصمیم های کنگره آمریکا پس از انتخابات میان دوره از تاثیر عمیق مساله خاشقجی بر روابط واشنگتن و ریاض حکایت داشته باشند.

عربستان سعودی راه های زیادی برای تلافی هر اقدام احتمالی ایالات متحده دارد، اما همه آنها گزینه های خطرناکی به شمار می روند و در نهایت باید گفت این کنگره است که سطح و دامنه سقوط روابط را تعیین می کند.
منبع: استرتفور / مترجم: طلا تسلیمی