چین، ژاپن، و آمریکای ترامپ

دیپلماسی ایرانی: مسئله اصلی استراتژیک در آسیا شرقی، افزایش قدرت چین است. برخی از تحلیلگران معتقد هستند چین به دنبال تسلط بر شرق آسیا است که منجر به اختلاف خواهد شد.

اکنون دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، جنگی تجاری با چین به راه انداخته و با ژاپن وارد مذاکره شده و صادرات بیش از حد ژاپن به آمریکا را هدف انتقاد قرار داده است. در حالیکه خبر مذاکرات دو جانبه باعث تعلیق تهدید ترامپ به اعمال تعرفه ها علیه ژاپن شده است، منتقدان نگران این مسئله هستند که ممکن است ترامپ ژاپن را به سمت چین هل دهد. قرار است اواخر این ماه رئیس جمهور چین، شی جین پینگ با نخست وزیر ژاپن، شینزو آبه، نشستی داشته باشد.

توازن قدرت بین ژاپن و چین در دهه های اخیر به طرز قابل توجهی تغییر کرده است. در سال 2010، تولید ناخالص داخلی چین، بیش تر از ژاپن بوده است. اکنون خیلی ها به یاد ندارند که کمی بیش از دو دهه پیش، بسیاری از آمریکایی ها می ترسیدند که ژاپن، و نه چین، در اقتصاد از آنها جلو بزند. در آن زمان پیش بینی می شد که ژاپن حوزه اقیانوس آرام را در اختیار بگیرد و آمریکا را کنار بگذارد که حتی ممکن بود منجر به جنگ با ژاپن شود. در عوض، در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون، آمریکا اتحاد امنیتی اش با ژاپن را مستحکم کرد و هم زمان به قدرت رسیدن چین را پذیرفت و از عضویتش در سازمان تجارت جهانی حمایت کرد.

در اوایل دهه 1990، بسیاری از ناظران معتقد بودند که اتحاد بین آمریکا و ژاپن در زمان جنگ سرد از هم خواهد پاشید. تنش های تجاری زیاد بود. سناتور پل سانگس، برای انتخابات ریاست جمهوری سال 1992، کمپینی با این شعار به راه انداخته بود: "جنگ سرد به پایان رسیده و ژاپن پیروز شده است." دولت کلینتون در ابتدا رفتاری خصمانه با ژاپن داشت، اما پس از دو سال مذاکره، کلینتون با نخست وزیر وقت ژاپن، هاشیموتو، در سال 1996 بیانیه ای صادر کردند که اظهار داشت، این اتحاد بین دو کشور، اساس ثبات در شرق آسیا در دوران پس از جنگ سرد خواهد بود.

با این حال، هنوز یک احساس نارضایتی عمیق تری وجود داشت، با اینکه به ندرت آشکارا بیان می شد، اما به این خاطر بود که ژاپنی ها نگران بودند با رفتن آمریکا به سمت چین، آنها به حاشیه رانده شوند. من در مذاکرات اواسط دهه 1990 به منظور حفظ اتحاد، حضور داشتم، همتایان ژاپنی من که آن طرف میز نشسته بودند، به طور رسمی در مورد چین حرفی به میان نیاوردند. اما بعدا در زمان استراحت، پرسیدند که آیا آمریکا می خواهد تمرکزش را به جای ژاپن بر چین بگذارد.

چنین نگرانی هایی تعجب آور نیست: زمانی که قدرت دفاعی دو متحد با هم برابر نیست، طرفی که وابسته تر است، بیش تر نگران دوام این رابطه است. در طول این سال ها، بسیاری از ژاپنی ها معتقد بودند که ژاپن باید تبدیل به یک کشور "عادی" با توانایی های نظامی کامل تر شود. حتی اگر ژاپن بخواهد دست به این اقدام بزند، باز هم به پای قدرت آمریکا و چین نخواهد رسید.

اکنون ژاپن نگرانی های جدیدی در مورد طرد شدن از جانب امریکا دارد. شعار ترامپ که "آمریکا در الویت است" و سیاست های حمایت از تولیدات داخلی او، تهدیدی جدید برای این اتحاد است. خروج امریکا از پیمان ترانس پاسفیک، ضربه بزرگی به ژاپن بود. اعمال تعرفه بر فولاد و آلومینیوم از جانب دولت ترامپ، باعث دو چندان شدن ناآرامی ها در ژاپن شده است.

دولت ترامپ همچنین اعلام کرده است که متحدان امریکا در آسیا باید در زمینه های دفاعی بیشتر خودکفا شوند. برخی از تحلیلگران این سوال را مطرح کرده اند آیا اقدامات ترامپ باعث خواهد شد که ژاپن برای کمتر متضرر شدن به سمت چین برود. اما چنین اتقافی در حال حاضر محتمل نیست چون ژاپن فعلا نگران سلطه چین است. بنابراین حفظ اتحاد با آمریکا بهترین گزینه است مگر اینکه ترامپ بخواهد بیش از این به این اتحاد آسیب وارد کند.

با این حال، دیدارهای مکرر آبه با ترامپ، این اجازه را به پنتاگون داده است تا همکاری امنیتی نزدیکی با ژاپن داشته و کره شمالی را تحت نظر داشته باشند و به همین خاطر ترامپ به ژاپن قول داده که صد در صد پشت آنها است.

همان طور که دولت کلینتون یک ربع قرن پیش تشخیص داده بود، افزایش قدرت چین باعث شکل گیری یک توازن قدرت بین سه کشور در شرق آسیا شده است. اگر اتحاد بین آمریکا و ژاپن حفظ شود، می توانند شرایط را کنترل کرده و قدرت رو به افزایش چین را متعادل کنند. اما این مسئله به این بستگی دارد که آیا دولت ترامپ اتحادش را با ژاپن حفظ خواهد کرد یا نه.

منبع: پراجکت سیندیکت / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33