ترامپ یا رهبران ایران؟

رابین رایت

دیپلماسی ایرانی: پرزیدنت ترامپ روز دوشنبه، در حالی که در تعطیلاتش در نیوجرسی برای بازی گلف به سر می برد، دستور اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران را امضاء کرد. این دومین مرحله از سه مرحله ای است که برای وادار کردن جمهوری اسلامی به انتخاب یکی از این دو گزینه، طراحی شده است: یا بر سر توافقی جدید برای محدود کردن برنامه ی هسته ای مذاکره کند – و بسیاری از فعالیت های دیگرش را نیز متوقف کند – یا انزوای اقتصادی را متحمل شود. مرحله ی اول، تصمیم رئیس جمهور در ماه مه مبنی بر ترک توافق هسته ای سال 2015 بود. مرحله ی دوم، که این هفته اجرایی می شود، اعمال تحریم بر ایران و هر شرکت خارجی است که بخواهد با ایران معامله کند. این تحریم ها همچنین به تهران اجازه ی دسترسی به دلار آمریکا، این ارز رایج سیستم مالی بین المللی را برای انجام معاملات نمی دهد. مرحله ی آخر، که همزمان با سالگرد تسخیر سفارت آمریکا در تهران انجام می شود، تمام صادرات نفت ایران به هر کشوری را تحریم خواهد کرد. این مرحله به منظور به صفر رساندن سهم ایران از بازار انرژی جهانی اتخاذ شده است.

ترامپ در بیانیه ای که روز دوشنبه، کاخ سفید منتشر کرد گفت: "سیاست ما بر اساس ارزیابی دقیق دیکتاتوری ایران، حمایتش از تروریسم و ادامه ی تجاوزاتش در خاورمیانه و در سراسر جهان است." او خطاب به تمام ملت ها گفت که بدانند ایران "مجبور به انتخاب است: یا دست از رفتارهای تهدید آمیز و بی ثبات کننده اش بردارد و دوباره به اقتصاد جهانی بپیوندد یا همین مسیر انزوای اقتصادی را پیش بگیرد."

اکنون سوال این است که کدام کشور بیشتر دوام خواهد آورد.

ترامپ در حال مخالفت با پنج امضاء کننده ی دیگر توافق هسته ای – انگلیس، چین، فرانسه، آلمان و روسیه – است که هنوز به توافق پایبند هستند. وزرای امور خارجه ی انگلیس، فرانسه، آلمان و اتحادیه ی اروپا، روز دوشنبه طی بیانیه ی مشترکی، "تاثر عمیق" خودشان را از اقدام ترامپ در بازگرداندن تحریم ها اعلام کردند. در این بیانیه آمده است: "این توافق برای حفظ امنیت اروپا، منطقه و کل جهان حیاتی است." در ادامه آمده است که پس از بیش از دو سال از نهایی شدن، این توافق، "دارد به هدف هایش می رسد، به عبارت دیگر تضمین می کند که برنامه ی هسته ای ایران صلح آمیز باقی می ماند." تا کنون یازده گزارش، بر اساس سخت ترین بازرسی هایی که در یک کشور انجام شده است، پایبندی ایران را تصدیق کرده اند. اعمال تحریم های جدید می تواند از انگیزه ی ایران برای همکاری بکاهد.

کشورهای اروپایی با بی محلی به ترامپ گفتند: "مصمم هستیم از شرکت هایی که با ایران معامله می کنند، حفاظت کنیم." پنج امضاء کننده ی توافق، از جمله چین و روسیه، متعهد شدند تا مبادلات مالی خود را با ایران حفظ کنند و اطمینان دادند که ایران می تواند به صادرات نفت و گازش ادامه دهد. ماه ژوئن، چین قول داد که به واردات نفتش از ایران ادامه دهد. چین بزرگترین وارد کننده ی فرآورده های نفتی ایران است و امسال حدود یک چهارم صادرات ایران به چین بوده است.

با این حال، تغییرات اقتصادی در ایران شروع شده است. کنث کاتزمن، کارشناس مسائل ایران، به من گفت: "بلافاصله پس از خروج آمریکا از توافق هسته ای، شرکت های خارجی شروع به پا پس کشیدن و یا متوقف کردن پروژه هایشان در بازار ایران کردند. تاثیرات اعمال مجدد تحریم ها، چشمگیر خواهد بود اما به اندازه ی تحریم های سال 2012-2015، فلج کننده نخواهد بود، چون در آن زمان تمام کشورها با تحریم های آمریکا همکاری می کردند. اقتصاد ایران ممکن است رشدی نداشته باشد و یا حتی دچار بحران شود اما قطعا خواهد توانست از پس آن بر بیاید."

در اقدامی غافلگیر کننده، با توجه به تهدیدها و صحبت های خصمانه ی ترامپ، او هفته ی پیش ابراز تمایل کرد که با رئیس جمهوری ایران دیدار و بر سر توافق هسته ای جدید مذاکره کند.

دوشنبه شب، روحانی در مصاحبه ای تلویزیونی گفت که او هم آماده ی مذاکره است. در ادامه گفت: "اگر کسی چاقویی در دست حریف یا دشمنش فرو کرده باشد و بگوید می خواهیم مذاکره کنیم، پاسخ این است که اول باید چاقو را بیرون بکشند و بعد پای میز مذاکره بنشینند. هم مذاکره و هم تحریم هم زمان بی معنی است و این تحریم ها مردم و کودکان ایران را هدف قرار داده است."

رخدادی که در آن این دو رهبر می توانند با هم دیدار کنند، مجمع عمومی سازمان ملل است که ماه دیگر در نیویورک، برگزار می شود. هم ترامپ و هم روحانی قرار است در این مجمع صحبت کنند. در سال 2013، وقتی که روحانی در نیویورک حضور داشت، پرزیدنت اوباما، مکالمه ی تلفنی کوتاهی با وی داشت که سر آغاز دو سال دیپلماسی هسته ای بود و منجر به توافق شد. اما رهبران این دو کشور پس از انقلاب اسلامی دیدار رو در رو نداشته اند.

متیو لویت، کارشناس ارشد تجزیه و تحلیل امور خزانه داری، به من گفت: دولت ترامپ از تحریم هایش هدف مشخصی ندارد غیر از این که می خواهد ایران تسلیم شود و دوباره به پای میز مذاکره بیاید که آن هم احتمالش کم است."

منبع: نیویورکر / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33