خانه متروک اتحاد واشنگتن-آنکارا

نویسنده: ام. کی. بادراکومار

دیپلماسی ایرانی: این اولین مرتبه نیست که ایالات متحده تحریم‌ هایی را علیه ترکیه اعمال کرده، اما شرایط این مرتبه بسیار متفاوت از گذشته است و همین مساله سبب شده امید چندانی به بحران کنونی نباشد. آمریکا در سال 1975 در پی حمله ترکیه به قبرس شمالی و اشغال آن، تحریم ‌های تسلیحاتی علیه این کشور اعمال کرد. ترکیه هم این تحریم‌ ها را با تعطیل کردن همه پایگاه‌ های ایالت متحده در کشور تلافی کرد. با این حال، تحریم ‌ها نشانه ‌ای از فروپاشی روابط ترکیه ای-آمریکایی نبودند و اگرچه اختلافات حدود سه سال طول کشید، اما شرایط پس از یک سری مذاکرات به حالت اولیه برگشت.

شاید واشنگتن هنوز به درستی درک نکرده که در دوران ریاست ‌جمهوری اردوغان قابلیت تاثیرگذاری بر تصمیمات دولت ترکیه را ندارد. احساسات عمومی هم به شدت ضد آمریکایی است و سیاستمداران با احتیاط به این احساسات واکنش نشان می دهند. درست بلافاصله پس از انتشار خبرها درباره تحریم های آمریکا، حزب عدالت و توسعه حاکم با سه حزب دیگر متحد شدند و بیانیه مشترکی صادر کردند: «ما به همبستگی و مصمم بودن کشورمان به تهدیدهای ایالات متحده نه می‌ گوییم و از اردوغان واکنش به این تحریم ها را خواستار هستیم.»

تنش‌ ها بر سر کردها، سوریه، گولن و ایران

از دیدگاه ترکیه دو عامل مهم برای این تنش ها وجود دارد. اول اینکه ایالات متحده دو سال پیش با عقب کشیدن از تضمینی که به ترکیه درباره اتحاد نظامی محدود با کردهای سوریه داده بود، «خط قرمز» را رد کرد که در این مورد، هنوز احتمال مصالحه در آینده نزدیک و در صورت خروج آمریکا از سوریه وجود دارد. مساله دوم که یک گره کور به نظر می رسد به درخواست آنکارا از واشنگتن برای تحویل فتح الله گولن روحانی در تبعید ترک که در ایالت پنسیلوانیا ساکن است، مربوط می شود. ترکیه گولن را مغز متفکر کودتای نافرجام علیه اردوغان می داند و اردوغان ایالات متحده را به حمایت از طراحان کودتا و محافظت از گولن متهم کرده است.

در همین حال، مسائل منطقه ای هم به عاملی بزرگ در خراب شدن تدریجی روابط ترکیه و ایالات متحده تبدیل شده است. اگر در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما درگیری در سوریه بزرگ ترین مشکل در روابط واشنگتن و آنکارا بود؛ اکنون سردی روابط ترکیه و اسرائیل و صمیمیت در روابط ترکیه و ایران در صدر فهرست عوامل تنش است. به علاوه، تمایل اردوغان به شرق موجب نگرانی اروپا و ایالات متحده شده است، اگرچه هیچ کسی در واشنگتن این زحمت را به خود نمی دهد که علت این گرایش اردوغان را بررسی کند.

آنچه متناقض است این است که اردوغان می خواهد بخشی از غرب باشد؛ اما در عین حال به دنبال «خودمختاری راهبردی» برای ترکیه است تا از شرایط ویژه جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی خود بیشترین بهره را ببرد. اردوغان به خوبی می داند با خارج شدن از اتحاد غربی اهمیت خود را برای روسیه و چین از دست می دهد و واضح است که منافع ترکیه در غربی سازی آن است.

در دوران ترامپ با توجه به اشتیاق به روابط متقابل با خاورمیانه مسلمان، ترکیه شاید نتواند به عنوان شریک کلیدی در منطقه آن طوری که که انتظار دارد برای آمریکا در اولویت قرار بگیرد. از سوی دیگر، با ادامه مناقشات در چند سال دیگر، ممکن است دیگر چیزی برای نجات از لاشه قطار روابط باقی نماند.

آنچه بیش از همه به ذهن خطور می کند رمان غمگین «خانه متروک» چالز دیکنز است که در آن اعضای ستیزه جوی خانواده جارندیس برای مدت زمانی طولانی مکررا بر سر ادعاهای مالکیت دارایی ها به دفاتر قضایی رفت و آمد می کنند و در نهایت ورشکسته می شوند و وکلای فاسد هم خنده کنان آنها را رها می کنند.

منبع: آسیا تایمز / مترجم: طلا تسلیمی