نقش کلیدی عمان در منطقه

لوک کافی

دیپلماسی ایرانی: آنقدر اتفاق در خاورمیانه در حال وقوع است که سر سیاست گذاران آمریکایی حسابی گرم است. با این حال، آمریکا نباید روابطش را با پادشاهی عمان نادیده بگیرد.

عمان کشوری پادشاهی است که تولید نفت نسبتا کمی دارد و یکی از کم جمعیت ترین کشورهای عربی است. عمان همچنین یکی از قدیمی ترین کشورهای منطقه است. به خاطر موقعیت استراتژیک عمان در جنوب شرقی شبه جزیره ی عربستان و تنگه ی هرمز، این کشور و آمریکا چالش های مشترکی را در خاورمیانه دارند.

تقریبا دو قرن است که این دو کشور با هم همکاری دارند. اولین ارتباط بین آمریکا و عمان در سال 1790 بود اما روابط در سال 1833، پس از امضاء پیمان مودت و تجارت، شکل رسمی گرفت. این پیمان، اولین توافق بین آمریکا و یک کشور عرب حوزه خلیج فارس بود.

امروزه روابط بین آمریکا و عمان گسترده است. تنها توافق دو جانبه ی تجارت آزاد عمان با آمریکا است. روابط نظامی نزدیکی نیز بین دو کشور برقرار است. آمریکا همچنین می تواند از فرودگاه های نظامی مسقط، تومریت و جزیره ی مصیره استفاده کند. نیروی هوایی سلطنتی عمان از هواپیماهای F-16 های آمریکایی استفاده می کند و صادرات سایر تجهیزات دفاعی آمریکایی نیز در حال انجام است. با این حال، با توجه به اینکه سایر کشورها در تلاش اند روابط نزدیک تری با مسقط برقرار کنند، واشنگتن نباید به روابطی که دارد بسنده کند.

در حالی که مهم است آمریکا با سازمان های چند جانبه مانند شورای همکاری خلیج فارس کار کند، باید روابط دوجانبه مستحکمی نیز با کشورهای مختلف در خاورمیانه برقرار کند. عمان، نمونه ی متمایزی است و مسقط 5 ویژگی مهم به این رابطه بخشیده است.

اول اینکه، عمان در این سال ها نقش نماینده ی آمریکا را در منطقه داشته است. حدود 75 درصد از مردم عمان پیرو مکتب اباضیه هستند – که با فرقه های شیعه و سنی متفاوت است و به همین خاطر از بسیاری از نزاع های فرقه ای که به جان خاورمیانه افتاده، به دور هستند. این موقعیت به عمان اجازه داده است تا نقش منحصر به فردی را در پشت پرده برای تسهیل بسیاری از اقدامات دیپلماتیک در خاورمیانه بازی کند.

دوم اینکه، به دلایل تاریخی عمان روابط بسیار نزدیکی با نزدیک ترین متحد آمریکا که انگلیس باشد، دارد. سلطان قابوس بن سعید آل سعید پس از پدرش با کمک انگلیس و در کودتایی بدون خونریزی در سال 1970 به سلطنت رسید. همچنین انگلیس به عمان کمک کرد تا شورشیان ظفار را سرکوب کند. هم اکنون انگلیس و آمریکا همکاری های بسیار نزدیکی در خلیج فارس دارند. همکاری های سه جانیه ی آمریکا، انگلیس و عمان در منطقه باعث به وجود آمدن منافع استراتژیک برای واشنگتن شده است.

سوم اینکه، به دلایل جغرافیایی و تاریخی عمان روابط منحصر به فردی با ایران دارد. در شرایطی خاص این امر می تواند برای آمریکا سودمند باشد. عمان و ایران دو کشور در دو طرف تنگه هرمز هستند. قبل از انقلاب ایران به مانند انگلیس در شکست شورشیان ظفار به عمان کمک کرده بود. در این سال ها نیز عمان به آزادی گروگان های آمریکایی در ایران و یمن کمک کرده است. اغلب سوء برداشت هایی از روابط ایران و عمان در غرب به وجود می آید. از دید عموم عمان روابطی صمیمی اما واقع بینانه با ایران دارد. اما در خفا مقامات ارشد نگرانی خود را در مورد اقدامات ایران ابراز می کنند.

چهارم اینکه، عمان مایل است تا دیدگاه شورای همکاری خلیج فارس تغییر کند. آمریکا باید به این مسئله به عنوان یک نقطه ی قوت و نه ضعف نگاه کند. عمان بسیار محتاط است، به طور پیوسته روابط خود را با تمام کشورهای منطقه همسان سازی می کند. در منطقه ای که بسیاری از مسائل به طرز خطرناکی یا سفید هستند یا سیاه، رویکرد دقیق و سنجیده ی عمان در قبال چالش های منطقه ای به مسقط نقشی صاحب نظر در خلیج فارس می دهد.

آخر اینکه، عمان کشوری پیشرو و مسلمان در جلوگیری از رادیکالیسم است. حتی یک شهروند عمانی به داعش نپیوسته و تنها کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا است که این شرایط را دارد.

در این روابط دو جانبه یک سری چالش ها وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند.

تعرفه های حال حاضر استیل و آلومینیوم آمریکا، نه تنها به متحدان غربی امریکا بلکه به متحدان کوچک امریکا مثل عمان نیز لطمه زده است. عمان بسیار تلاش کرده است تا به اقتصادش تنوع ببخشد و استیل و آلومینیوم نقشی مهم در این رابطه دارد. این مسائل، بی دلیل روابط دو جانبه آمریکا را با پیچیدگی روبه‌رو خواهند کرد.

به علاوه، عمان مرزی طولانی با یمن دارد و این نگرانی وجود داشته است که ایرانی ها از مرز عمان برای قاچاق سلاح برای نظامیان حوثی استفاده کرده اند. البته هیچ مدرکی دال بر این ادعا و همچنین کمک عمان به ایران وجود ندارد.

آمریکا باید به عمان در تامین امنیت مرزها و توانایی مبارزه با تروریسم کمک کند. این به نفع هر دو کشور خواهد بود. صد ها سال است که عمان دوست واشنگتن بوده در حالی که نقش دیپلماتیک مهمی هم در منطقه داشته است. روابط خوب با مسقط نه تنها به نفع آمریکا، بلکه به نفع انگلیس و سایر متحدان در منطقه است.

حتی کسی که از ژئوپولتیک هیچ چیز سر در نمی آورد هم متوجه اهمیت عمان در پیشبرد منافع آمریکا در منطقه خواهد شد. روابط آمریکا با عمان نباید نادیده گرفته شود.

منبع : نشنال اینترست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی /33