آخرین تلاش اروپا برای حفظ توافق هسته ای ایران

الی گرانمایه

دیپلماسی ایرانی: توافق هسته ای ایران در حالی به سومین سال خود رسیده که در شرایط بی ثباتی قرار گرفته است. علی رغم تلاش های متعدد، برای حفظ پایبندی ترامپ به توافق، رئیس جمهوری آمریکا از توافق کناره گیری کرد و اروپایی ها را در موضع ضعف قرار داد. سیاستگذاران اروپایی اکنون تمرکزشان را بر حفظ توافق گذاشته اند. از نظر تعداد زیادی از شخصیت های حقوقی تصمیم گیرنده در اروپا، کار توافق تمام شده است. در واقع، برجام در حیات نباتی به سر می برد و ماه های پیشرو، می تواند فصل دیگر و یا آخر آن باشد. علی رغم چالش های مهمی که پیش روی دولت های اروپایی است، فرصت کمی برای حفظ باقی مانده است.

سیاست اعمال فشار واشنگتن

از زمانی که آمریکا در ماه مه امسال، از توافق کناره گیری کرد، دولت ترامپ به دنبال این بوده است تا زحمات اروپایی ها برای حفظ توافق را بر باد دهد. برای این منظور سیاست تهدید مداوم و اعمال فشار از طریق تحریم های ثانویه بر کشورهایی که می خواهند با ایران مبادلات تجاری داشته باشند را به کار گرفته است. بر اساس گزارش‌ها، دولت آمریکا اخیرا درخواست وزرای امور خارجه ی اتحادیه ی اروپا مبنی بر گنجاندن استثناء هایی در این تحریم ها برای شرکت های اروپایی را رد کرده است. هدف اصلی آمریکا تحت تاثیر قرار دادن تجارت اروپایی ها با ایران است.

دولت ترامپ، به همراه متحدان خاورمیانه‌ای‌اش، به ویژه، اسرائیل، عربستان و امارات، در تلاش اند تا در جبهه های مختلف ایران را تحت فشار قرار دهند. سیاست مقابله با ایران به دنبال ایجاد بحرانی اقتصادی در کشور است که منجر به ایجاد اختلافات داخلی و نهایتا سرنگونی نظام شود.

مقاومت اروپایی ها بیشتر سیاسی است تا اینکه عملیاتی باشد

رهبران اروپایی، بارها به پایبندیشان به برجام اذعان کرده اند. سیاست گذاران در تلاش هستند تا بسته ای اقتصادی به منظور کاهش تاثیرات تحریم های ثانویه آمریکا و جلب موافقت ایران برای ماندن در برجام، تهیه کنند. اما این تلاش ها باید منجر به ایجاد فضایی شود که در آن شرکت های اروپایی بتوانند با قاطعیت تصمیم به ادامه همکاری با ایران بگیرند.

جای تعجب نیست که بسیاری از شرکت های اروپایی اعتمادی به سیاستگذاران اروپایی برای ایجاد شرایط ضروری به منظور مقابله با تحریم های ثانویه آمریکا ندارند. همین امر باعث شده است که بسیاری از شرکت ها حتی پیش از آغاز تحریم ها با ضوابط آمریکا همسو شوند، و میزان تجارت با ایران کاهش پیدا کند.

کاسه ی صبر ایران در حال لبریز شدن است

این ماه وزرای امور خارجه ی فرانسه، انگلیس، آلمان، روسیه و چین با مقامات ایران دیدار کردند و بر سر راهکارهای اقتصادی و سیاسی برای حفظ برجام، مذاکره کردند. و حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، به اتریش و سوئیس سفر کرد تا دو پیام مهم را منتقل کند. اول اینکه، کاسه ی صبر ایران دارد لبریز می شود و تا زمانی پایبند به برجام خواهد ماند که از قِبل توافق، به منافع قابل توجهی برسد. دوم اینکه تهران اگر نتواند به صادرات نفتش ادامه دهد و در پی آن سهمش را از بازار جهانی انرژی از دست بدهد، از توافق کناره گیری خواهد کرد.

ایران احتمالا حداقل برای چند ماه دیگر متعهد به برجام خواهد ماند و به دیپلماسی با اروپا ادامه خواهد داد تا تاثیرات تحریم های آمریکا را بر روابط اقتصادی اش با اروپا، چین و هند (به ویژه در زمینه ی صادرات نفت) ارزیابی کند و ببیند که سیاست های داخلی آمریکا پس از انتخابات میان دوره ای در چه مسیری قرار خواهد گرفت.

اقدام لازم از جانب اروپا

اگر یکی از طرفین کوتاه نیاید، اختلاف تهران با واشنگتن بالا خواهد گرفت تا جایی که اهداف اروپا در منع گسترش سلاح های اتمی، امنیت در خاورمیانه و تامین انرژی جهانی را با خطر جدی روبه‌رو خواهد کرد. دولتهای اروپایی می بایست در هفتهها و ماههای پیش رو تلاش خود را مضاعف کنند تا توافق هستهای را حفظ کنند و از تنش منطقهای بکاهند.

اول اینکه، باید به آمریکا و متحدانش در خاورمیانه هشدار دهند که از استراتژی بی ثباتسازی ایران و یا تغییر نظام این کشور حمایت نخواهند کرد. هم‌زمان دولت های اروپایی باید به مسائلی که در آنها با ایران اختلاف نظر دارند، بپردازند، مخصوصا مسائلی که مربوط به امنیت منطقه می شود. اما به طریقی استراتژیک و با ملاحظه انجام شود تا از شعله ور شدن اختلافات بیشتر در خاورمیانه جلوگیری شود.

دوم اینکه، دولت های اروپایی باید تمام تلاششان را انجام دهند تا به تعهداتشان در برجام عمل کنند. آنها در این رابطه شروع خوبی داشتند و قوانین بلوکه کردن اتحادیه ی اروپا را در قبال تحریم های آمریکا پیاده کردند.

تلاش های اروپا برای حفظ ایران در برجام با چالش های بزرگی مواجه خواهد شد، از جمله اینکه آمریکا سعی می کند مانع این کار شود. دولت ترامپ می خواهد از برجام به عنوان برگ برنده ای در مذاکراتش با اروپا، چین و روسیه بر سر سیاست تجارت، تعرفهها و تحریمها استفاده کند تا به خواسته اش برسد. بنابراین رهبران اروپایی باید این تصمیم مهم را بگیرند که تا کجا میخواهند از توافق هسته ای دفاع کنند که حاصل بیش از یک دهه دیپلماسی بوده است. آنها تنها در صورتی می توانند از پس این کار بر بیایند که به طور گروهی و با قاطعیت پیش بروند. آنها باید این کار را برای جلوگیری از افزایش اختلافات بین غرب و ایران انجام دهند چون عواقب فاجعه باری برای امنیت جهانی خواهد داشت.

منبع: لوبلاگ / ترجمه دیپلماسی ایرانی / 33