اسرائیل و عربستان ناامید خواهند شد

ریچارد نفیو – ایلان گلدنبرگ

دیپلماسی ایرانی: روز سه شنبه، پرزیدنت ترامپ، به یکی از قول های کمپین انتخاباتی اش عمل کرد و آمریکا را از توافق هسته ای ایران کنار کشید و تعهدات آمریکا را زیر پا گذاشت و اعتبار بین المللی ایالات متحده را خدشه دار کرد.

آژانس بین المللی انرژی اتمی، در طی گزارش های چهار ماهه خود که در آخر مِه منتشر خواهد شد قطعا پایبندی ایران را به توافق هسته ای تایید خواهد کرد. بنابراین در بحران اتمی موجود، ایران مقصر نیست بلکه تقصیر دولت ترامپ و کسانی که او را تحریک کردند تا مکانیسمی که در طول 35 سال گذشته برای اولین بار به خوبی برنامه هسته ای ایران را محدود کرده بود را نقض کند.

برای دوره ی بعد از توافق ایران، سه مسئله ی مرتیط به هم وجود دارد که باید مراقب آن ها باشیم: اجرای تحریم ها، برنامه هسته ای ایران و بعد منطقه ای.

رژیم تحریم های ضعیف و شکست خورده

با وجود اینکه بسیاری از مشوقان ترامپ معتقد هستند که آمریکا می تواند با اعمال فشار و تحریم خواسته خود را بر دیگران تحمیل کند، دیگر برای ایالات متحده بسیار دشوار خواهد بود که بتواند به موفقیت کمپین تحریمی سال 2006 تا 2013 که ایران را به پای میز مذاکره کشاند، دست یابد.

تحریم های آن زمان نه تنها به خاطر عدم تبعیت ایران از معاهده ی منع گسترش سلاح های اتمی، بلکه به خاطر قطعنامه های متعدد شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل بود.

امروز از این دلایل خبری نیست و هیچ توجیهی مبنی بر اعمال مجدد تحریم ها به جز خواسته ی ترامپ برای رسیدن به توافقی بهتر، وجود ندارد.

لازمه ی رسیدن به توافقی بهتر، اتحاد بین المللی برای اعمال فشار بیشتر است اما ترامپ کاری کرد که تمام متحدان اصلی در اروپا و آسیا با خروج از توافق مخالفت کنند و بدون حمایت بین المللی، مجبور به کارگیری فشارهای اقتصادی شدید می شود که در سال 1990 با شکست مواجه شد.

شروع آهسته ی برنامه هسته ای ایران

با قطع همکاری شرکت ها با ایران و کاهش شدید تجارت، حامیان توافق هسته ای شاهد فشار های روز افزون از جانب تندروها خواهند بود که باید به شکلی به آن پاسخ دهند و ممکن است با گذر زمان، شروع به نقض توافق کنند. اروپا تلاش خود را برای جلوگیری از این امر انجام داد. صحبت هایی در مورد ادامه ی موثر توافق بدون حضور آمریکا شده است اما بدون حضور آمریکا، اروپا نمی تواند تمام منافع اقتصادی ایران را تامین کند. اکنون سوال این است که چقدر طول می کشد تا ایران برنامه هسته ای اش را دوباره آغاز کند؟

به احتمال زیاد ایران مدتی صبر خواهد کرد تا جنبه های اصلی و محرک این برنامه را بهبود ببخشد. پرزیدنت روحانی و جواد ظریف، از این زمان به عنوان فرصتی برای ایجاد اختلاف در ائتلاف بین المللی ضد ایرانی، استفاده خواهند کرد و با توجه به عدم محبوبیت بین المللی ترامپ، "ترامپ را سرزنش کنید" شعار خوبی خواهد بود و منجر به این خواهد شد که ایران تصمیم بگیرد مدتی نقش قربانی را بازی کند تا اینکه به نقض توافق واکنش نشان دهد. اما از طرفی تندروهای رژیم خواهند گفت که روحانی و ظریف ایران را وارد این توافق احمقانه کرده اند و می خواهند که ایران واکنشی برای احیاء غرور خود و عملی کردن تعهد دولت روحانی مبنی بر آغاز دوباره ی برنامه هسته ای در "عرض چند ساعت"، انجام دهد.

خاورمیانه ای ناپایدارتر

در مورد منطقه نیز وضعیت بهتر نخواهد شد. متحدان ایالات متحده در بیت المقدس و ریاض از تصمیم آمریکا برای خارج شدن از توافق ایران خوشحال خواهند شد. اما آنها به زودی خود را عمیقا ناامید خواهند یافت. با توجه به بحران هسته ای، جامعه بین المللی به طور کامل تمرکز خود را روی مسئله هسته ای قرار خواهد داد و رفتار منطقه ای ایران شد در حاشیه قرار خواهد گرفت، درست همانطور که در طول 15 سال قبل از این توافق بوده است.

در همین حال، ترامپ در مورد مقابله با رفتار ایران در منطقه با جدیت صحبت کرده بود اما وقتی پای عمل می رسد، مشخص است که نمی تواند در یک درگیری بزرگ منطقه ای با ایران شرکت کند و هیچ استراتژی برای عقب راندن تهاجم ایران در منطقه ندارد.

تصمیم ترامپ باعث شد که آمریکا ضعیف تر از قبل شود هرچند که دست آمریکا در اعمال تحریم ها بازتر شده است. اکنون سوال اساسی این است که خروج از توافق ایران منجر به حل مشکلاتی که ترامپ دلیل اقدامات خود می دانست، خواهد شد؟

منبع : فارین پالیسی / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33