مخاطرات خروج آمریکا از برجام

دیوید وینر

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، تا 12 مه، برای تصمیم گیری در مورد ابطال ادامه لغو تحریم های هسته ای ایران فرصت دارد. پیامدهای این تصمیم از منطقه جنگ زده خاورمیانه تا بازارهای نفتی مشهود خواهد بود. اگر آمریکا لغو تحریم ها را ادامه ندهد، این تهدید وجود دارد که ایران از توافق خارج شود. قدرت های اروپایی در تلاش برای متقاعد کردن ترامپ در جهت حفظ برجام هستند. چه چیزی در معرض خطر است اگر آمریکا از توافق خارج شود؟

بازارهای نفتی

ادامه تحریم ها توسط امریکا قطعا باعث کاهش صادرات نفت ایران خواهد شد و به بازار نفت که شاهد 11 درصد افزایش قیمت در طول امسال بوده فشار خواهد آورد.

 بر اساس گزارشی از بلومبرگ، پیش بینی می شود که صادارت نفت ایران به پانصد هزار بشکه در روز کاهش یابد. در حال حاضر ایران روزانه دو میلیون بشکه نفت صادر می کند.

امریکا خریدار نفت ایران نیست که بخواهد صدمه ببیند اما اگر تحریم های آمریکا دسترسی بانک ها، شرکت های حمل و نقل، پالایشگاه ها، شرکت های بیمه و بندرگاه ها را به سیستم بانکداری جهانی، در معرض خطر قرار دهد، این شرکت ها گزینه ای به جز قطع همکاری با ایران را ندارند. همه ی اینها بستگی به تصمیم آمریکا دارد.

ادامه فعالیت تجاری

ادامه تحریم های آمریکا باعث خارج شدن ده ها میلیارد دلار از معاملات تجاری خواهد شد. اگرچه خروج آمریکا از توافق باعث سلب اعتبار آن نخواهد شد اما به خاطر تحریم های جدید، شرکت های بین المللی ریسک همکاری با ایران را نخواهند پذیرفت چون متعاقبا تجارت و معاملات بانکی خود با آمریکا را از دست خواهند داد.

نه تنها شرکت های طرف حساب ایران نگران هستند بلکه شرکت های پیشگام تجاری نیز به طور فزاینده ای نگران خطر درگیری در منطقه هستند که ممکن است در پی خروج آمریکا از توافق و ادامه غنی سازی اورانیوم ایران صورت پذیرد.

از میان قراردادهای بزرگ که در معرض خطر هستند می توان به این موارد اشاره کرد:

• شرکت ایرباس قراردادی به منظور فروش 100 فروند هواپیمای مسافربری با ارزشی بالغ بر 19 میلیارد دلار با ایران بسته است.
• شرکت بوئینگ و هواپیمایی آسمان ایران قرارداد 3 میلیارد دلاری برای سی فروند هواپیماهای 737 بسته اند، این شرکت امریکایی همچنین قرادادی 16.6 میلیارد دلاری دیگر نیز با هواپیمایی ملی ایران برای تامین 80 هواپیما بسته است.
• شرکت توتال به همراه شرکت ملی نفت چین، قراردادی بیست ساله به ارزش 5 میلیارد دلار برای توسعه مرحله 11 میدان نفتی پارس جنوبی امضا کرده اند.

تعادل قدرت جهانی

در سطح جهانی، برنده ی اصلی ادامه ی تحریم های آمریکا، چین و روسیه خواهند بود که نفوذشان در خاورمیانه به خاطر کمرنگ شدن حضور آمریکا، افزایش یافته است.

خطرات هسته ای

فروپاشی این توافق می تواند باعث از بین رفتن تلاش ها برای منع گسترش سلاح های هسته ای شود. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هشدار داده که اگر امریکا از توافق کناره گیری کند ممکن است که ایران برنامه های هسته ای خود را از سر بگیرد. مقامات ایرانی همچنین تهدید به ترک توافق منع گسترش سلاح های اتمی کردند.

کره شمالی که دارای زرادخانه هسته ای است، تغییرات توافق هسته ای ایران را تحت نظر دارد. برهم زدن توافق با ایران می تواند اعتبار آمریکا را بر سر میز مذاکره ی خلع سلاح شبه جزیره ی کره پایین آورد.

پویایی سیاسی ایران

فروپاشی توافق هسته ای، ضربه ای به پرزیدنت روحانی و اصلاح طلبان خواهد بود که از توافق دیپلماتیک بر سر مسئله هسته ای حمایت کرده بودند. توافق هسته ای از معدود دستاورد های روحانی است کسی که سال گذشته دوباره انتخاب شد اما تظاهرات و بحران ارز و مشکلات بخش بانکداری باعث تضعیف او شده است. گروه های تندرو که مدام هشدار می دادند آمریکا شریک قابل اعتمادی نیست، صاحب قدرت بیشتری شده اند. نشانه هایی نیز از تغییر نگرش مردم ایران نسبت به توافق هسته ای مشهود است.

 احتمال درگیری

اگر توافق با شکست مواجه شود و ایران غنی سازی را از سر گیرد، ریسک برخورد نظامی بالا می رود. اسرائیل در گذشته تهدید به بمباران سایت های هسته ای ایران کرده بود تا مانع از دستیابی به توانایی ساخت سلاح شود.

غلبه بر آمریکا

میزان مشکلات بویژه در بخش تجارت، بستگی به نوع برخورد ایران و سایر قدرت ها در قبال خروج آمریکا از توافق دارد. الکس وطنخواه، یکی از پژوهشگران ارشد در موسسه خاورمیانه واشنگتن گفت: "اگر آمریکا از توافق خارج شود ولی سایر کشورها بگویند که ما به رویکردمان پایبند هستیم، احتمالا برای سرمایه گذاری در ایران چنان فاجعه ای اتفاق نخواهد افتاد."

منبع : بلومبرگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33