سیاست ایران بعد از نقض برجام چه خواهد بود؟
روزنامه آرمان در یادداشتی به قلم علی بیگدلی استاد دانشگاه، آورده است: اتحادیه اروپا چند دلیل برای حمایت از برجام دارد. مذاکراتی که قرار است طی روزهای آینده بین امانوئل ماکرون و دونالد ترامپ صورت بگیرد، به نمایندگی از طرف اتحادیه اروپاست و رئیس جمهور فرانسه به ترامپ اعلام می کند در صورتی که برجام نقض شود دیگر هیچگونه نظارتی در ایران نخواهند داشت و ممکن است که ایران از مسیر فعلی به سرعت فاصله بگیرد و در این صورت بلافاصله ترکیه و عربستان هم به دنبال بمب غیرمتعارف خواهند رفت و در واقع یک مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه شکل خواهد گرفت.
بنابراین ادعای اتحادیه اروپا و آقای ماکرون به ترامپ این است که اگر از برجام خارج شوند و ایران را رها کنند، دیگر نمی توانند نظارت لازم را بر بحران خاورمیانه داشته باشند. ولی اگر برجام را حفظ کنند، می توانند ایران را هم نگه دارند و از این طریق ایران را تحت فشار قرار دهند تا بحران خاورمیانه را کنترل کنند. اما با توجه به اینکه رئیس جمهور آمریکا تابع استراتژی ثابتی نیست، نمی توان چندان بر این پایبندی تاکید کرد.
اخیرا هم تعدادی از نمایندگان پارلمان های کشورهای فرانسه، انگلستان و آلمان طی نامه ای به کنگره آمریکا درخواست تحت فشار قراردادن رئیس جمهور را داشتند تا از نقض برجام خودداری کند، این فشارها بر ترامپ وارد می شود اما در طرف مقابل هم اسرائیل و عربستان سعودی و مخصوصا محمد بن سلمان، قراردادهای سخاوتمندانه ای با آمریکا امضا کرده و باج هایی هم به انگلیس و فرانسه داده است که منجر به وضعیت حساسی شده و نمی توان به طور دقیق و روشن پیش بینی کرد که در 22 اردیبهشت ترامپ دست به چه اقدامی خواهد زد. بحث اصلی ترامپ این است که باید تمام قیدهای زمانی برجام را بردارد که در این صورت عملا نقض برجام از طرف آمریکا صورت می گیرد ولی ترامپ با این ادعا که برجام با منافع ملی آمریکا در تناقض است از جهت حقوقی با منعی مواجه نیست. چون برجام در آمریکا در زمان اوباما به کنگره نرفت تا به قانون تبدیل شود...
و تنها یک قرارداد است که رئیس جمهور سابق آمریکا و شش کشور دیگر آن را امضا کرده اند و رئیس جمهور فعلی چون حافظ منافع ملی آمریکاست، می تواند چنین ادعایی داشته باشد. اما اگر ادعا کند که قید زمانی برجام -که تعهد از سال 2025 از گردن ایران ساقط می شود- را بردارد مطابقتی با محتویات برجام ندارد و این ادعا نقض کننده برجام است. اما امکان تحت فشار قرار دادن ایران از طرف اتحادیه اروپا بنا به گفته خانم موگرینی با توسل به رویه های دیگری وجود دارد که ضمنا هیچ کدام ربطی به برجام هم ندارد.
بحث متوقف کردن آزمایشات موشکی از یک طرف و ادعای حضور ایران در امور منطقه از طرف دیگر یا موضوع حقوق بشر به برجام ارتباطی ندارد اما می توان از این طرق ایران را تحت فشار قرار داد. اما ترامپ تنها خواهان این گزینه ها نیست بلکه خواهان این است که عبارات و محدودیت هایی که در برجام هست، لغو و نقض شود غیر از اینکه ایران به این سه تقاضای اتحادیه اروپا هم متعهد باشد و عمل کند. از طرفی ترامپ خود را چندان متعهد نسبت به اتحادیه اروپا نمی داند و حتی در یک سخنرانی عنوان کرد که این اتحادیه دیگر پیر شده! ولی به خاطر حفظ بخشی از جهان سیاست (اروپا) ناچار است که گاهی حرف های دلخوش کننده ای هم به نفع اتحادیه اروپا بزند.
از طرفی اتحادیه اروپا هم نمی خواهد که خود را دستاویز و مطیع تصمیمات ترامپ کند و به همین دلیل بیشتر مقاومت می کند. شاید که قصد از دست دادن بازار ایران را ندارد. ادعایی هم که مطرح می کند اینکه این اتحادیه به خاورمیانه نزدیک تر است و بحران خاورمیانه حتما بیشتر از آمریکا، گریبان اتحادیه اروپا را خواهد گرفت. احساس مسئولیتی که اتحادیه اروپا نسبت به برجام می کند، به خاطر حفظ یا راضی نگه داشتن ایران نیست بلکه یک مقدار به خاطر حفظ شأن و پرستیژ خود اتحادیه اروپاست.
اگر چه دو وزیر امور خارجه اروپایی جانسون و لودریان در سفر به ایران دست خالی برگشتند ولی همه تلاش خود را برای حفظ برجام می کنند. وزیر امور خارجه کشورمان در سفر اخیر خود به نیویورک عنوان کرد امکان های زیادی برای ایران در صورت خروج آمریکا از برجام وجود دارد. ولی اگر بخواهیم در برابر نقض برجام دست به اقدامات انتقام جویانه بزنیم، کار نادرستی خواهد بود و نباید به سرعت تحت تاثیر اقدام ناشایست ترامپ قرار بگیریم تا فضا را بیشتر از این که هست تیره و تار نکنیم.
چنانچه ترامپ -خدای ناکرده- برجام را نقض کند، طبیعتا تحت تحریم های سنگینی که قبلا هم وجود داشته به طورخودکار قرار خواهیم گرفت لذا دست زدن به اقدام سریع و بی درنگ، می تواند به منزله یک خودزنی سیاسی باشد و نباید سیاست انتقام جویانه را به کار گیریم، بلکه باید باز هم صبر کنیم و شکیبایی به خرج دهیم تا ببینیم با اتحادیه اروپا تا کجا خواهیم رسید. بنابراین هرگونه دست زدن به اقدام انتقام جویانه بلافاصله بعد از نقض برجام از سوی آمریکا، کاری اشتباه خواهد بود.
نظر شما :