تعامل و صبورى لازمه سياست خارجى است‌

قواعد ديپلماسى براى حفظ موازنه قوا تدوين شده است، اما در جهانى بايد اجرا شود که امريکا خود را صاحب راى مى‌داند و بر اين باور است که اجازه دارد قوانين اين بازى را رعايت نکند.

 

در چنين شرايطى است که ديپلماسى به هنرپيشگى مى‌ماند و حتى به مراتب از آن دشوارتر است، چرا که بر يک نمايشنامه معين و آزموده متکى نيست.

 

در چنين حالى اين پرسش به ذهن متبادر مى‌شود که تا کجا بايد به اين قواعد گردن نهاد و سياست خارجى ايران بر چه نکاتى استوار است ودر اين زمان سياست خارجى دولت نهم براى مقابله با اين بهانه‌گيرى‌ها چه روشى را اتخاذ کرده است.

 

از اين رو « جام‌جم » باب مصاحبه با سيدمحمدعلى حسينى، سخنگوى وزارت خارجه را گشود تا پاسخ پرسش خود را دريابد، اگرچه رسم ضبط خاموش ( Off The Recorder ) همچنان در برخى بخش‌هاى مصاحبه برقرار بود.

 

مهم‌ترين بخشى که حسينى آن را مورد تاکيد قرار مى‌دهد، آن است که وقتى طرف‌هاى مقابل ما کمترين حسن نيتى ندارند، تعامل بى‌معناست. وقتى با حسينى به گفتگو نشسته‌ايم از جلسه کارى سنگينى بازگشته و بسيار خسته بود، اما مطابق معمول با روى خوش از ما استقبال کرد، گويا اين حس ديپلماتيک با روح وى عجين شده است.

 

اما با تمام اين اوصاف او حاضر نشد درخصوص شبهاتى که از سوى برخى از سايت‌هاى خبرى درباره انتصابات فاميلى يا بحث‌برانگيز در وزارت خارجه مطرح شده است به ما پاسخ دهد. حسينى تاکيد کرد « ترجيح مى‌دهم اين مسايل مطبوعاتى نشود.» مشروح اين گفت و گو را مى‌خوانيد.

آن چيزى که ما در شروع اين گفتگوها مورد تاکيد قرار داديم، محوريت امنيت و ثبات در عراق به خاطر مردم اين کشور و کم کردن از مشکلات آنها و همراهى با دولت عراق بود که اين مساله بنا به درخواست اين دولت و درخواست رسمى امريکايى‌ها صورت گرفت.

 

در 3 دوره از گفتگوهايى که با امريکايى‌ها صورت گرفت ما مواضع خود را بصراحت و با شفافيت به طرف امريکايى در حضور مقامات عراقى مطرح و بر حمايت جدى و عملى از دولت مردمى و قانونى و منتخب نورى مالکى تاکيد کرديم، همچنين براى ايجاد ثبات و آرامش، واگذارى مسووليت‌ها و اختيارات کامل به دولتمردان و مسوولان و نمايندگان منتخب ملت عراق را ضرورى دانسته و بر اشغالگرى و تروريسم به عنوان عامل اصلى ناامنى و بى‌ثباتى در عراق تصريح کرديم و ضرورت خروج اشغالگران با زمانبندى و برنامه‌ريزى مشخص و واگذارى امور به دست مردم و دولتمردان منتخب عراق را يادآور شديم.

 

مقدمات برگزارى دور چهارم گفتگوها نيز در حال فراهم شدن بود. ما درخواست دولت عراق براى برگزارى دور چهارم گفتگوها و درخواست رسمى امريکا را دريافت کرده بوديم و در حال بررسى و پاسخ به آن بوديم؛ اما آنچه باعث موضع اخير ايران در اين ارتباط شد، حوادثى است که امروزه در عراق شاهد هستيم.

 

امريکايى‌ها بيرحمانه در نقاط مختلف عراق، مردم را سرکوب و خانه‌هايشان را بر سر زنان و فرزندان آنها تخريب مى‌کنند و با گستاخى ديگران را به دخالت در امور عراق متهم مى‌کنند. البته يکى از عوامل اصلى براى اين که امريکايى‌ها فرصت‌طلبانه و با سوءاستفاده از شرايط جارى عراق دست به اين کار زدند اين است که حضور خود را در عراق توجيه کنند که اين توجيه غيرقابل قبول و غيرمنطقى است.

 

ما تاکيد کرديم در شرايطى که امريکايى‌ها علنى و آشکارا و به شکل وسيع عمليات نظامى خود را عليه مردم عراق در نقاط مختلف انجام مى‌دهد، نمى‌توان در مورد امنيت و ثبات عراق با اين کشور گفتگو کرد و هر گفتگويى در اين باره بى‌حاصل است.

در مورد آزادى ماموران کنسولى جمهورى اسلامى ايران، ما تحت هر شرايطى اين قضيه را با برادران مسوول در دولت عراق همچون گذشته و تا آزادى کامل اين افراد پيگيرى مى‌کنيم.

 

ماموران کنسولى ما همچنان در بازداشت غيرقانونى امريکايى‌ها هستند. تلاش زيادى شده که مجدد از طريق صليب سرخ ديدارى با خانواده‌هايشان داشته باشند، اما امريکايى‌ها همچنان مانع‌تراشى مى‌کنند. گفته شده گاهى تماس‌هاى تلفنى بسيار اندک برقرار شده است. به هر حال ما تلاش‌هايمان را از کانال‌هاى موجود ادامه مى‌دهيم.

 

امريکايى‌ها براى ادامه اشغالگرى و حضور نامشروع در منطقه به بهانه‌هاى مختلف نياز دارند. يکى از بهانه‌هاى اصلى که هم از زبان مسوولان و هم از زبان رسانه‌هاى منتسب به آنها اعلام شده، تهديد جمهورى اسلامى ايران عليه منطقه است؛ در حالى که اين يک دروغ آشکار است. ما با گروه‌هاى مختلف عراقى از گذشته داراى پيوندهاى دوستانه و نزديکى بوده و هستيم و دولت عراق را به شکل همه‌جانبه در روند دولت‌سازى و همچنين مجلس اين کشور را مورد حمايت قرار مى‌دهيم. ايران در شرايط سختى، سفارتخانه خود را در عراق داير کرده و همچنان فعال است. همچنين در عرصه بازسازى عراق حضور چشمگير و فعالى داريم.

 

ما از همسايگان و ديگر کشورها دعوت کرديم که سفارتخانه‌هاى خود را در عراق بازگشايى کنند و از آنها خواستيم براى نجات دولت و مردم عراق ازاين وضعيت فعلى به آنها کمک کنند.

 

هر منطقى و توجيه سياسى اين موضوع را تاکيد مى‌کند که يک عراق با ثبات و آرام و امن براى جمهورى اسلامى ايران مفيدتر است و براى ديگر کشورهاى همسايه نيز وضعيت به همين منوال است.

 

امريکايى‌ها در طول 5 سال گذشته اتهامات بى‌پايه و اساسى را عليه جمهورى اسلامى ايران مطرح کردند بدون آن که بتوانند کمترين سندى ارائه کنند. آنها حتى در سطح رسانه‌ها نيز نتوانستند مدرک موجهى داشته باشند؛ بنابراين تمامى هياهوها و جنجال‌هاى رسانه‌اى به اين دليل است که امريکايى‌ها به دنبال بهانه‌اى هستند که حضور خود را در منطقه و عراق استمرار بخشند و به چپاول و غارت منابعى که در اين منطقه وجود دارد، ادامه دهند.

از سوى ديگر، همان‌طور که اشاره شد يکى از اهداف اصلى آنها کمرنگ کردن تهديدات رژيم صهيونيستى است. امريکايى‌ها تلاش مى‌کنند به کمک اين رژيم بيايند و با استفاده از رسانه‌هاى وابسته خود، اين تهديد را کمرنگ کنند و در مقابل جمهورى اسلامى ايران را که همواره‌ داراى روابط حسنه و پيوندهاى ديرينه با همسايگان خود و با کشورهاى مختلف منطقه بوده است به عنوان يک تهديد بزرگنمايى کنند.

نه اين‌طور نيست که امريکايى‌ها تعيين کننده باشند. ما براساس منافع و مصالح خود و ملتمان و براساس مسووليت‌ها و تعهدات اخلاقى، اسلامى، منطقه‌اى و بين‌المللى که داريم، تصميم‌گيرى مى‌کنيم. ايجاد روابط صميمانه و تقويت مناسبات دوستانه با همسايگان، کشورهاى اسلامى، کشورهاى منطقه و بين‌المللى در اولويت سياست خارجى ما قرار دارد بنابراين همان‌گونه که ابتداى گفتگوها گفتم به خاطر ملت عراق درخواست مردم و دولت اين کشور براى حل مشکلاتشان وارد اين گفتگوها شديم.

 

اين اقدام به ابتکار و تصميم‌ ما بود و به خاطر احساس مسووليتى بود که از سوى دولت ايران وجود داشت؛ البته امريکايى‌ها تلاش مى‌کنند بازى‌هاى مختلفى را در عرصه بين‌المللى داشته باشند، اما هوشيارى ملت‌ها و دولت‌ها مانع موفقيت اقدامات آنها مى‌شود.

 

بايد مشخص شود که انتقادات در چه زمينه‌اى است. اتفاقا ديپلماسى ايران در دولت نهم و در عرصه هسته‌اى يکى از ابعاد موفقيت دستگاه ديپلماسى است.

 

شما موفقيت را چگونه تعبير مى‌کنيد؟ ما معتقديم اگر دستگاه ديپلماسى کشور و کسانى که در سياست خارجى نقش دارند، بدون اين که اندکى از حقوق ملت و منافع ملى کوتاه بيايند، بتوانند دستاوردهايى در عرصه عمل داشته باشند، اين نوعى موفقيت است. دشمن مى‌خواهد بدون آن که وجهه قانونى يا حقوقى داشته باشد، ايده خود را به ما تحميل کند کما اين که از ابتداى پيروزى انقلاب اسلامى ايران تاکنون، ما را با برخى از تحريم‌ها مواجه کرده است.

 

اين سياستى است که دشمن در مقابل ملت و منافع ايران دنبال و از هر ابزارى که در توان داشته استفاده کرده است تا ملت ما را از منافع مشروع و حقوق طبيعى و قانونى‌اش محروم کند.

 

در مقابل، جمهورى اسلامى ايران اين حقوق و منافع را در يک چارچوب قانونى و حقوقى و براساس معاهدات و موازين بين‌المللى پيگيرى کرده است و شما به حقوق خود دست يافته‌ايد، بدون اين که کوچک‌ترين تخلفى داشته باشيد. اين يک موفقيت بزرگ در عرصه ديپلماسى است.

 

دشمن هم از ابزار، توان و نفوذ خود و از اقدامات غيرقانونى و غيرحقوقى در مقابل ملت ايران استفاده کرده است. طبيعى است کشورهاى مستقل براى دستيابى به اهداف مشروع خود با مشکلاتى از سوى دشمن مواجه مى‌شوند که بهترين روش اين است که بدون عقب‌نشينى بتوانيم همان مسيرى که ما را به اهداف مى‌رساند، ادامه دهيم.

فرق است ميان 2 بسته. بسته اولى که اروپايى‌ها پيشنهاد کردند را بررسى کرديم و پاسخ داديم و در مقابل هيچ پاسخى را از طرف اروپايى‌ ديگر دريافت نکرديم و متاسفانه با يک تصميم غيرمنطقى و نادرست اروپايى‌ها و برخى ديگر از کشورهاى 1+5 مواجه شديم که موضوع هسته‌اى ايران را از آژانس به شوراى امنيت منتقل کردند. اما بسته‌اى که اکنون از آن صحبت مى‌کنيم، يک بسته کاملا ابتکارى است که جمهورى اسلامى ايران آن را تکميل و به موقع ارائه کرده است.

اين بسته پيشنهادى براساس عدالت‌محورى و همچنين احترام به حاکميت ملى کشورها و محترم شمردن حقوق آنها تنظيم شده است و اعلام آمادگى کرده‌ايم تا با کشورهايى که در صلح و امنيت جهانى تاثيرگذارند، به مذاکره بنشينيم و علاوه بر آن در يک حرکت جمعى گام‌هاى مناسبى را برداريم.

 

در حال حاضر، ايران به عنوان يک قدرت تاثيرگذار در مسائل منطقه‌اى و بين‌المللى است و در بسته‌اى که تنظيم کرده، آمادگى خود را براى مذاکره با ديگر قدرت‌هاى تاثيرگذار در صلح و امنيت جهانى اعلام کرده است.

 

عدد و رقم مطرح نيست. صحبت کلى‌تر از اين حرف‌هاست. ايران قطعا يکى از قدرت‌هاى تاثيرگذار در صلح جهانى است.

 

ما بسته‌اى را که تنظيم کرده‌ايم؛ ارائه و با آنها پيرامون اين بسته مذاکره مى‌کنيم و آمادگى داريم علاوه بر مذاکره به صورت دستجمعى هم گام‌هاى مناسبى را برداريم.

هم در گذشته و هم در حال تصميمات مربوط به موضوع فعاليت‌هاى هسته‌اى جمهورى اسلامى ايران در شوراى عالى امنيت ملى مطرح و پيرامون آن اظهارنظر و تصميم‌گيرى مى‌شود. در گذشته رئيس محترم جمهورى، رئيس شوارى عالى امنيت ملى بودند و در حال حاضر نيز همين‌طور است.

 

اساسا سياست جمهورى اسلامى ايران در عرصه مهم هسته‌اى داراى اصول و ضوابطى است که با تغيير افراد تغيير نمى‌کند. وزير امور خارجه نيز به عنوان يک عضو مهم و فعال شوراى عالى امنيت ملى در اين شورا حضور دارد.

 

در دور جديد فعاليت ديپلماسى کشورمان، ما در معرض روابط با کشورهاى عربى روند متفاوتى داشتيم و تلاش کرديم اين روابط را ارتقاء ‌و بهبود بخشيم. پرسش اينجاست که نتيجه اين اقدامات ما کجا نمود دارد؟

 

اساسا تقويت روابط و مناسبات با همسايگان در اولويت سياست خارجى قرار دارد و اين موضوعى است که در تمام دوران دنبال مى‌شود. ابتکارات خوبى نيز در دولت نهم براى تنش‌زدايى، اعتمادسازى و تقويت و ارتقاى مناسبات در زمينه‌هاى مختلف صورت گرفت. حضور رئيس‌جمهور در کشورهاى مختلف حوزه خليج‌فارس و سفر مقامات عالى‌رتبه اين کشورها به ايران و طرح‌هاى مختلفى که از سوى ايران براى تقويت همکارى‌ها ارائه شد و استقبالى که اين کشورها از اين طرح‌ها کردند، نشان‌دهنده اين است که در هر دو طرف عزم و اراده جدى براى تقويت مناسبات وجود دارد.

 

همه کشورهاى اين منطقه به اين موضوع کاملا آگاه هستند که ما کشورهاى ماندنى در اين منطقه هستيم و همسايگانى هستيم که سال‌ها و قرن‌ها در کنار يکديگر زندگى خوب، روابط ديرينه و پيوندهاى عميقى را داشته‌ايم و در آينده هم تصميم بر اين است که اين پيوندها بيش از گذشته باشد لذا بايد از همه فرصت‌ها و ظرفيت‌ها براى بهبود اين روابط استفاده کرد.

 

البته برخى از اختلاف‌نظرها ميان کشورهاى مختلف وجود دارد. نه تنها بين جمهورى اسلامى ايران با برخى از اين کشورها، در ميان خود اين کشورها هم اختلاف‌نظراتى وجود دارد. کار دستگاه ديپلماسى و سياست خارجى اين است که اين اختلافات را به حداقل رسانده و به يک روش منصفانه حل و فصل برسد و فرصت‌ها و ظرفيت‌هاى جديدى را ايجاد کند تا اين روابط همچنان سير رو به رشد و توسعه خود را طى کند.

 

روابط ما با مصر در عرصه‌هاى مختلف روابط خوبى است. ما همکارى‌هاى منطقه‌اى و بين‌المللى خوبى داريم و روابط اقتصادى، صنعتى و مبادلات تجارى در سطح خوبى است و قابل افزايش نيز است در سطح سياسى موانعى‌ از گذشته وجود داشته است که مى‌توانيم در چارچوب يک تفاهم جامع آنها را حل و فصل کنيم.

مصرى‌ها در گفتگوهايى که داشتيم تعامل خوبى داشتند و اميدواريم با افزايش اين تعاملات روابط نيز به سطح بالاترى ارتقا يابد.

 

تنظيم روابط با کشورها و کار در سياست خارجى همواره بايد با تعامل و صبورى همراه باشد تا اين که به يک مرحله مطلوب برسد.

 

سفر مقامات عالى‌رتبه ما در گذشته نيز به کشورهاى اروپايى کم بوده است. روابط ما با کشورهاى اروپايى خوب است، اما اگر برخى از کشورهاى اروپايى ارتقاى مناسباتشان را به مسائل ديگر گره زده‌اند، ديگر ايران مسوول نيست. اگر در دوره‌هاى گذشته هم شما نظرى داشته باشيد، اروپايى‌ها سياست خود را چندان نسبت به جمهورى اسلامى ايران تغيير نداده‌اند.

 

من 3 فرزند دارم و زندگى خانوادگى نه تنها مانع فعاليت‌هاى سياسى‌ام نيست، بلکه موجب فراموشى موقت سختى کار در محيط خانه است.