پیشنهادهای ویژه ظریف در نشست خزر/لغو روادید کامل کشورهای ساحلی

دیپلماسی ایرانی: دومین روز نشست وزرای امور خارجه کشورهای دریای خزر در هوای برفی مسکو و دمای منفی دو درجه این شهر، در مقر وزارت امور خارجه روسیه آغاز شد. در این نشست وزرای امور خارجه هر پنج کشور حضور داشتند. گفتنی است نشست روز گذشته پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران برگزار شد.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته به محض ورود در هتل محل اقامت خود به خبرنگاران گفت که هنوز اختلافات جزئی برای تدوین کنوانسیون نهایی کشورهای حاشیه خزر میان اعضا وجود دارد که در تلاشیم این اختلافات را از طریق گفت وگوها حل کنیم. همچنین وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد که کشورهای عضو بر عدم حضور نیروی خارجی در دریای خزر به توافق رسیده اند. همچنین کشورها پذیرفته اند که کشتی کشورهای حاشیه با پرچم های آن کشورها در دریای خزر تردد کنند.

لاوروف: از شش دور مذاکره موفقیت های بسیار مطلوبی به دست آمده است

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در مراسم آغاز به کار نشست وزرای امور خارجه کشورهای حاشیه دریای خزر گفت : این هفتمین بار است که در سطح وزرای خارجه نشست برگزار می شود.
در ۶ نشست قبل ، برای حل مطلوب موضوع دریای خزر از طریق گفتگو تلاش کرده ایم.
مذاکرات کشورهای حاشیه خزر ، براساس حسن همجواری انجام شده و نتایج بسیار مطلوب و موثری تا کنون بدست آمده است.
فعالیت گروه ویژه تدوین کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر بخوبی پیش می رود و تا کنون توافقات خوبی در زمینه امنیت مشترک، مبارزه با ناامنی و محدوده های ماهیگیری و انرژی بدست آمده است.
امروز موضوعات زیادی از جمله در مورد کنوانسیون نهایی در دستور مار قرار دارد و باید برای نهایی شدن بیانیه ی پنجمین نشست سران کشورهای حاشیه خزر در  آستانه ، تلاش کنیم.
امروز همچنین مسائل اقتصادی ، حمل و نقل و امنیت در دستور مذاکرات قرار دارد.

سخنرانی دکتر ظریف، وزیر امور خارجه در نشست وزرای امور خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر

وزرای محترم امور خارجه، روسای محترم گروه های کاری، خانم ها و آقایان!

افتخار دارم در ابتدا از میزبانی و مهمان نوازی دولت فدراسیون روسیه و تلاش دوست و همکار عزیزم جناب آقای سرگئی لاوروف، برای برگزاری این نشست کمال قدردانی را بنمایم. فرصت باارزشی است تا در شهر زیبای مسکو در کنار همکاران عالی مقام خود، چشم اندازهای آینده خزر را ترسیم نماییم.

همکاران محترم!

برگزاری نشست وزرای امور خارجه کشورهای حاشیه دریای خزر نشان از پایبندی پنج کشور به اصل گفتگو و تعامل است. گفتگوهایی که از سطح مدیران کل و سپس معاونین وزرا آغاز شد و با نشست وزرای امور خارجه ادامه یافت و سرانجام اجلاس روسای جمهور، هفت دور مذاکرات وزرای امور خارجه، چهل و نه دور گفتگوهای گروه کاری و چندین نشست فوق العاده شده است.

از مهمترین دستاوردهای این مذاکرات، می توان به امضای کنوانسیون تهران و چندین پروتکل الحاقی زیست محیطی اشاره کرد. امضای موافقتنامه همکاری های امنیتی، موافقتنامه حفاظت از منابع زنده آبی، موافقتنامه آب و هواشناسی و موافقتنامه مقابله با شرایط اضطرار در دریای خزر از دستاوردهای شاخص به شمار می رود. در حال حاضر نیز بیش از 12 موافقتتامه و پروتکل در حال مذاکره و نهایی شدن است.

از دیگر دستاوردها می توان به تحکیم مبانی و صلح و ثبات در این دریا، افزایش روزافزون اعتماد و کاهش دامنه اختلافات میان کشورهای ساحلی، گسترش تعاملات در زمینه دریانوردی و بندری، حمل و نقل ترانزیت، همکاری در زمینه انرژی، امنیتی، مرزبانی، افزایش سرمایه گذاری های مشترک و گسترش روابط میان اتاق های بازرگانی، برگزاری مانورهای امداد و نجات دریایی، بازدیدهای متقابل ناوگروه های صلح و دوستی کشورهای ساحلی از بنادر یکدیگر، همکاری در حوزه جوانان، برگزاری مسابقات ورزشی و برنامه های رسانه ای و فرهنگی نیز اشاره کرد.

و امروز به پشتوانه چنین دستاوردهایی با افتخار اعلام می نماییم: همه کشورهای ساحلی بر حل مسائل دریای خزر توسط خود، ممنوعیت در اختیار قراردادن قلمرو خود برای اقدام نظامی علیه یکدیگر، ممنوعیت حضور نیروهای نظامی بیگانه، انحصار دریانوردی زیر پنج کشور، تعیین عرض مناطق دریایی و بخش اعظم پیش نویس کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر اتفاق نظر دارد.

خانم ها و آقایان!

تداوم این دستاوردها، در پرتو احترام به مواضع همه طرف ها و اتخاذ رویکردی قابل دفاع در سطوح ملی، به عنوان اصلی اساسی و موضعی منطقی، میسر خواهد شد.

با چنین رویکردی موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در زمینه تعیین حدود بسیر و زیربستر دریای خزر، مبتنی بر اصول احترام متقابل و انصاف همچنین توجه به شکل سواحل کشورها به عنوان یک عامل ویژه و اثرگذار به شمار می رود. ما باور داریم اختلافات موجود در زمینه تحدید حدود مناطق دریای را می توان با تعامل بیشتر و انعطاف متقابل همه طرف ها حل و فصل کرد.

همچنین با توجه به تاثیر مهم موقعیت خطوط مبدا بر تعیین عرض آب های داخلی و سرزمینی، جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارد اصول «انصاف» و «تناسب» و عوامل مهمی مانند «شرایط ویژه جغرافیایی» در ترسیم خطوط مبدا باید مورد توجه قرار گیرد.

ایران در زمینه حمل و نقل کالا، ترانزیت، انتقال انرژی نفت و گاز و همچنین دستیابی به آب های آزاد بین المللی، آمادگی کامل دارد تا به صورت متقابل و با رعایت مقررات و منافع قانونی، تسهیلات لازم برای دسترسی کشورهای ساحلی دریای خزر از طریق قلمرو خود، فراهم سازد.

جمهوری اسلامی ایران در راستای مفهوم توسعه پایدار و همچنین کنوانسیون محیط زیست تهران، باور دارد که همه طرف ها در تمامی پروژه ها و فعالیت های اقتصادی مانند اکتشاف، استخراج و انتقال منابع هیدروکربن، باید ضمن رعایت استاندارهای زیست محیطی – که مورد توافق همه طرف ها قرار خواهد گرفت – متعهد به استفاده از فناوری روز در بهره برداری و انتقال در دریای خزب باشند.

بر این اساس تاکید می نمایم که تمام پروژه های طرح ریزی شده مستقر در خشکی و یا در َآب که داری اثرات نامطلوب زیست محیطی فراسرزمینی باشند، نیازمند ارزیابی و بررسی جامع همه طرف هاست.

خانم ها و آقایان !

آینده این پهنه آبی در گرو تصمیمان امروز ماست. بنابراین در چشم انداز پیش رو سه هدف عمده را می توان با رویکردی درازمدت و مبتنی بر منافع ملت ها و نسل های آینده پی گرفت:

1. بی تردید مهمترین و نخستین هدف، نهایی نمودن کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر است. در این کنوانسیون کلیاتی همچون تعیین عرض مناطق دریایی و مقررات حاکم بر آن، چگونگی اعمال حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت، حفاظت محیط زیست، دریانوردی، حفاظت و استفاده بهینه از منابع زنده آبی، وضعیت نظامی، امنیتی، انرژی، تحقیقات دریایی، ترانزیت، دسترسی به آب های آزاد و دسترسی از آب های آزاد، سازو کار همکاری ها و تاسیس نهادهای دائمی پیش بینی شده است. در مورد بسیاری از این موارد، اختلافات حل و فصل گردیده و امیدوارم در این نشست در زمینه موضوعات مورد اختلاف باقی مانده نیز با هماهنگی و ابتکار عمل جمعی به تفاهم نایل شویم.
2. دومین هدف ما، پیگیری مذاکرات و نهایی نمودن دیگر اسناد همکاری های پنج جانبه است که امیدوارم با امضای این اسناد و اجرای تمام و کمال توافقات، همکاری ها ادامه یابد.
3. گرچه تدوین کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر از اهمیت بالایی برخوردار است، اما بی تردید هدف غایی ما نخواهد بود. گسترش همکاری ها در حوزه های امنیتی دیگر و به عبارتی ترسیم افق های جدید همگرایی چند وجهی، می تواند پایداری روابط دوستانه ما را تضمین نماید.

دوستان عزیز!

در این راستا پیشنهاد می نمایم، هم زمان و به موازات نهایی شدن کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، تاسیس صندوق مشترم سرمایه گذاری، ایجاد پنجره واحد گمرکی، همکاری مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، تاسیس شرکت های مشترک حمل و نقل، صدور روادید و حرکت به سمت لغو کامل روادید میان 5 کشور حوزه دریای خزر را در صدر رایزنی ها و گفت وگوهای آتی قرار دهیم.

همکاران گرامی، خانم ها و آقایان!

بی تردید اجلاس آینده سران کشورهای ساحلی خزر در جمهوری قزاقستان، بستر مناسبی را برای همگرایی افزونتر منطقه ای و فرصتی باارزش برای گفتگو پیرامون این پهنه آبی فراهم خواهد آورد. در حال حاضر نیز اسناد مهمی همچون موافقتنامه همکاری در زمینه حمل و نقل و پروتکل های الحاقی به موافقتنامه امنیتی در دست مذاکره هستند و امیدواریم در اجلاس روسای جمهور آستانمه، شاهد امضای اسناد باشیم.

در پایان بار دیگر از مهمان نوازی همکاران خود در وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه، به ویژه دوست عزیزم جناب آقای لاوروف قدردانی می نمایم و برای این اجلاس و همتایان خود آرزوی موفقیت دارم

سپاسگزارم

13:30: خبرنگار دیپلماسی ایرانی: در حال حاضر پنج وزیر امور خارجه ساحلی خزر به تنهایی و بدون حضور کارشناسان و اعضای همراه به طور خصوصی در حال مذاکره هستند.

14:21: آغاز نشست خبری سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه. وی در حال حاضر به زبان روسی در حال قرائت بیانیه مشترک است.

14:28: آقای لاوروف گفت که تفاهم بسیار بالایی در سطح وزیران امور خارجه حاصل شده و پیش نویس کنوانسیون تهیه شده و برای ارسال و تایید نهایی به روسای جمهوری پنج کشور حاشیه خزر فرستاده شده است.

انتشار اولیه: سه شنبه 14 آذر 1396 / انتشار مجدد: چهارشنبه 22 آذر 1396