ایران در حال تغییر شکل جهان عرب است

دیپلماسی ایرانی: اکنون باید زمانی برای شادی و سرور باشد، جهادگرایان داعش در ماه ژوئیه از موصل به خارج رانده شدند و این هفته نیز در رقه، مرکز خلافت خود در سوریه، شکست خوردند. از "خلافت" داعش تقریبا چیزی باقی نمانده و ایدئولوژی آنها شکست خورده است.

این امر به طور فزاینده تقلا برای خرابکاری، رقابت های قدیمی و درگیری های جدید در خطه هلال حاصلخیز خاورمیانه ایجاد کرده است. یکی از این برخوردها در کرکوک اتفاق افتاده است، جایی که مهاجرین در سال 1927 برای اولین بار در عراق به نفت رسیدند. در این شهر گروه های بسیاری از جمله کردها، اعراب و ترکمن ها استقرار دارند. کرکوک خارج از محاصره رسمی کردهای مستقل قرار دارد، اما از سوی آنها در اختیار گرفته شده است. 25 سپتامبر، رهبران کرد رفراندومی برای استقلال اقلیم برگزار کردند که شامل رای دهندگان کرکوک نیز می شد. روز 16 اکتبر، دولت موقت عراق، به رهبری شیعیان عرب، به نیروهای خود دستور داد شهر و دیگر زمین های مورد اختلاف را پس بگیرند. آنها این کار را به سرعت انجام دادند. محاصره کردستان شکسته شد. مقابله مسلحانه دو متحد آمریکا یعنی پیشمرگه های کرد و نیروهای عراقی، به اندازه کافی نگران کننده است. اما واقعیت نگران کننده تر این است که دونالد ترامپ کوچک ترین تلاشی برای متوقف کردن آنها انجام نداد و در بیانیه ای گفت: "ما جهت گیری نمی کنیم." اگر آمریکا خلاء به وجود آمده از خروج داعش را پر نکند، ایران این کار را انجام خواهد داد.

کردها مستحق همدردی هستند. در خاورمیانه، کشوری به آنها داده نشد، و با گاز سمی توسط صدام حسین قتل عام شدند، پس از آنکه آمریکا در سال 2003 حکومت صدام حسین را سرنگون کرد، اقلیم خودمختار خود را تشکیل دادند. هنگامی که ارتش عراق در سال 2014 در مقابل داعش سقوط کرد، کردها با کمک غرب، دلاورانه کرکوک را پس گرفتند.

با این وجود، مسعود بارزانی، رهبر کردها، علاقه ای به دموکراسی ندارد (حکمرانی رسمی او دو سال پیش به پایان رسیده است)، و افت قیمت نفت موجب ورشکستگی دولت او شده است. رفراندوم او یک قمار بی پروا بود تا حواس مردم را از نارضایتی آنها از حزب دموکرات کردستان پرت کند. حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، خواستار برگرداندن نتیجه رفراندوم شد. ایران و ترکیه در فشار آوردن به کردها کمک کردند. آمریکا، حامی کردها، با رفراندوم مخالفت کرد و واحدهای ارتش عراق، آموزش دیده توسط آمریکایی ها، در کمال خشم اعضای کنگره که معتقد بودند این عملیات از سوی ایران طراحی شده است، به پس گرفتن کرکوک کمک کردند.

کمک به حل و فصل اختلافات در سرزمین های ادعا شده توسط دولت های اربیل و بغداد و به طور گسترده تر، حل و فصل این سوال که عراق چگونه باید رهبری شود، نیازمند مهارت بالا است. این کار مقدمه ای برای پایان دادن به جنگ در سوریه خواهد بود، و بازگشت افراطی ها را غیر محتمل کرده و بر توازن قدرت در منطقه تأثیر خواهد گذاشت.

آمریکا تا حدی نیازمند این است که آقای العبادی یک ملی گرای قدرتمند عراقی باشد، تا بتواند علیه نفوذ ایران مقاومت کند. اما دولت بیش از حد قدرتمند در بغداد می تواند سرکوب های ایجاد شده در دوران صدام را تکرار کند. عراق به یک دولت غیرمتمرکز نیاز دارد که امنیت اقلیت ها را تأمین کرده و سهم منصفانه ای از قدرت و منابع را برای آنها به ارمغان آورد. رونق گرفتن کردستان، اولین گام در این راستاست.

ترامپ ترجیح داده مبنای سیاست خود در این امر را به جای دیپلماسی پیچیده، بر سر و صدا راه انداختن، یا حتی بدتر از آن، بر "ساختن دولت" قرار دهد و این کار، مسئله را خطرناک تر می کند. 13 اکتبر، او متعهد شد تا با آنچه "رژیم سرکش در ایران" خواند مقابله کند و توافق هسته ای دولت اوباما با ایران را به دلیل قدرتمندتر کردن ایران، سرزنش کرد. مقابله با ایران در این زمینه خطرناک است؛ ایران می داند چطور از شبه نظامیان برای مقابله با نظامیان آمریکا استفاده کند. اما صحبت های تلخ ترامپ باعث تحریک تندروهای ایران می شود. در حال حاضر، با توجه به اینکه ایران در جنگ با افراطیون در عراق و سوریه کمک فراوانی کرده است، آمریکا اجازه می دهد این کشور جهان عرب را به شکل دلخواه خود تغییر دهد.

منبع : اکونومیست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33