آموزه های برجام برای آمریکا در مورد کره شمالی

آرین طباطبایی

دیپلماسی ایرانی: سخرانی روز سه شنبه نیکی هیلی، سفیر سازمان ملل در خصوص قرارداد هسته ای ایران، به نظر سعی بر بی اعتبار کردن آن داشت. به طور کلی، بر اساس توافق ایالات متحده و دیگر قدرت های جهانی با ایران، تهران موافقت کرد که برنامه هسته ای خود را در عوض برداشته شدن تحریم ها به حالت تعلیق درآورد. ترامپ مشتاقانه قصد تجدید نظر در این توافقنامه را دارد و سخنرانی هیلی نیز در همین راستا بود. وی اظهار داشت: " نتیجه هر توافقنامه بین المللی، تماما به ماهیت دولتی که آن را امضا کرده است، بستگی دارد." وی افزود: "آیا می توان اعتماد کرد که ایران به تعهدات خود پایبند باشد؟" البته با اینکه روی صحبت وی با ایران بود، اما مسئله تعهد می تواند به همان اندازه، به دولتی که خود برای آن خدمت می کند نیز صدق کند. و به همین منوال، اکنون که دولت ترامپ در تلاش برای یافتن راه حلی برای تهدید هسته ای در حال توسعه کره شمالی است، و درعین حال، با وجود بازرسی های مکرر و تایید پایبندی ایران، این کشور را تهدید به لغو قرارداد می کند، نشان دهنده میزان اعتبار آمریکا در توانایی حل و فصل مسالمت آمیز مسئله تهدید کره شمالی است.

با این حال، اعتبار فقط بسته به قدرت نظامی نیست. زمانی که مشخص شود آمریکا سابقه استفاده از قدرت نظامی داشته است، تهدید نظامی این کشور، جدی تر خواهد شد. همین امر در خصوص رویکرد دیپلماتیک کشورها نیز صدق می کند. دولتی که به موافقت نامه های بین المللی وارد می شود، نیازمند نشان دادن توانایی و تمایل به مذاکره دارد، درغیر این صورت دلیلی برای دعوت آنها به نشستن پشت میز مذاکره وجود ندارد.

هیلی ارزیابی درستی کرده است که سابقه کشورها اهمیت دارد. در صورت غیرقابل پیش بینی بودن کشورها، تمامی موافقتنامه های بین المللی شکست می خورد. به علاوه ناتوانی در پیش بینی نتیجه مطلوب راه حل های دیپلماتیک، می تواند کشورهای را در وضعیت بدتری نسبت به قبل از شروع مذاکرات قرار دهد. هیلی به این موضوع اشاره نکرد که اقدامات دولت آمریکا طی چند ماه گذشته، چگونه چهره ای از این کشور به دنیا نشان می دهد.

تابستان امسال، دیده بان هسته ای سازمان ملل متحد، برای بار هشتم طی کم تر از دو سال، تایید کرد که ایران به توافقنامه پایبند بوده است. متحدان آمریکا و شرکای مذاکره - فرانسه، آلمان و انگلیس، همراه با چین و روسیه – نیز مکررا اعلام کرده اند که این قرارداد، در حال پیشروی است و به اهداف خود رسیده است. همچنین جایگزین مناسبی نیز برای این قرارداد وجود ندارد.

علاوه بر این، برجام، آغازی برای جامعه بین المللی است تا بتواند بر اساس آن برای حل دیگر مسائل و چالش های به وجود آمده، راه حل های دیپلماتیک را جایگزین روش های امنیتی خصمانه کند. همان طور که فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی، اغلب به ترامپ تاکید می کند، برجام یک توافق چند جانبه است؛ به این معنا که این قرارداد نه تنها تعهدی برای ایران، بلکه برای طرفین دیگر که منافع آنها را نیز در بر می گیرد، نیز هست. هیچ کدام از طرفین، قصد عقب نشینی از آن را ندارند.

علی رغم همه اینها، به نظر می رسد دولت ترامپ درصدد مشکل تراشی برای قرارداد هسته ای است. علاوه بر ایران، آمریکا، با خطر کره شمالی نیز رو به رو است که بر خلاف ایران، دارای انبارهای اندک اما رو به رشد تسلیحات نظامی است. و باید اظهار داشت که همانطور که قابلیت های هسته ای پیونگ یانگ گسترش یافته، مجموعه ابزار سیاست خارجی آمریکا برای مقابله با آن نیز کاهش یافته است. استفاده از گزینه نظامی برای مواجهه با کره شمالی، می تواند فقط در مراحل ابتدایی آن، به قیمت جان صدها هزار نفر تمام شود.

این امر سبب می شود که دیپلماسی، بخش جدایی ناپذیری از راه حل برای هر دو کشور باشد. این امر بدان معنی است که بهترین گزینه برای حل مسالمت آمیز مسئله، قراردادی مشابه توافقنامه ایران است؛ با این تفاوت که کره شمالی برخلاف ایران، در حال حاضر دارای سلاح هسته ای است.

بنابراین تلاش های دولت آمریکا برای تضعیف این قرارداد، اعتبار ایالات متحده را زیر سوال برده و تلاش های ایالات متحده را برای غلبه بر تهدید هسته ای کره شمالی و همچنین موارد احتمالی سوء رفتار هسته ای، به خطر می اندازد. آمریکا بدون داشتن اعتبار، نمی تواند کشورها را برای راه حل صلح طلبانه به میز مذاکره بکشاند.

منبع : آتلانتیک / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33