مشکلات ما با آمریکا حل‌­شدنی نیست

بسم الله الرّحمن الرّحیم
و الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الطّیبین الطّاهرین المعصومین سیّما بقیّةالله فی الارضین.
خیلی خوش آمدید برادران عزیز، خواهران عزیز، مسئولین محترم. این جلسه یکی از جلسات مبارک دوران سال ما است. مسئولین محترم حضور دارند از بخش های مختلف و گزارش های خوبی را می شنوند؛ کمااینکه امروز هم آقای رئیس جمهور گزارش خوبی دادند. معمولاً این جور است که رؤسای جمهور در این جلسه، گزارش فعالیت های مثبت خودشان را هرکدام بنحوی بیان می کنند. خب ذهن ها و فکرها، با اطّلاعات، با اخبار آشنا می شوند و حقایق را می شنوند؛ ازاین جهت هم بحمدالله جلسه ی مبارکی است.
لکن من آنچه در آغاز این عرایض می خواهم عرض بکنم، مربوط به ماه مبارک رمضان است که بیش از نیمی از این فرصت طلایی را ما گذراندیم و کمتر از نیمی از این ماه باقی است. این فرصت را باید برادران عزیز، خواهران عزیز، مسئولین محترم، بخصوص ماها، خیلی مغتنم بشماریم؛ فرصت انابه است، فرصت رجوع به خدای متعال است، فرصت نورانی کردن دل و طراوت دادن به دل ها است و فرصت تضرّع است؛ پیش خدای متعال تضرّع کنیم. هرکدام از شماها در هر بخشی که مشغول کار هستید، مطمئنّاً مشکلاتی دارید، کمبودهایی دارید ، نیاز دارید به عناصری، به عواملی؛ اینها را از خدا باید بخواهیم. در کنار تلاش شما مطمئنّاً دعای شما و تضرّع شما یک امر لازمی است؛ این تضرّع را بایستی ما فراموش نکنیم.
در چند دعا ازجمله دعای شریف ابی حمزه ی ثمالی [آمده]: وَ لا یُنجی مِنکَ اِلَّا التَّضَرُّعُ اِلَیک ،(۲) راه نجات ما تضرّع به نزد پروردگار متعال است. خب تضرّع پیش خدای متعال که مایه ی نجات ما است -می گوییم «لا یُنجی مِنکَ اِلَّا التَّضَرُّعُ اِلَیک »- این تضرّع، چطور وسیله ی نجات است؟ انسان های ضعیف هم گاهی ممکن است تضرّع کنند نزد انسان های دیگر؛ فرق این [دو] چیست؟ فرق و تفاوت میان تضرّع عندالله و تضرّع عند «بندگان خدا» در چیست؟ مهم این است که به این نکته توجّه کنیم. تضرّع در مقابل بندگان خدا برای این است که شما دل آن کس را که پیش او تضرّع می کنید، نرم کنید؛ [امّا] تضرّع عندالله برای این است که دل خودمان را نرم کنیم؛ دل خودمان را نجات بدهیم از قساوت؛ این مایه ی نجات است. اگر دل از حالت قساوت خارج شد و نرم شد، نورانیّت پیدا خواهد کرد. این نورانیّت دل است که راه ها را به روی انسان باز می کند، به انسان امید می بخشد، به انسان تلاش می بخشد، انسان را در راه های صحیح و درست هدایت می کند. تقوا وقتی بود، خدای متعال هدایتش را به انسان عنایت می کند. این تقوا ناشی از همان نرمش دل و لطافت دل و نورانیّت دل است؛ اصل قضیّه این است.
 در سوره ی مبارکه ی زمر [آمده]: فَوَیلٌ لِلقٰسِیَةِ قُلوبُهُم مِن ذِکرِ اللهِ اُولٰئِکَ فی ضَلٰلٍ مُبین ؛(۳) دلِ سخت، دلِ دچار قساوت، این جوری است. گمراهی آشکار برای اینها در این آیه ذکر شده. در سوره ی مبارکه ی مائده درباره ی بنی اسرائیل می فرماید: فَبِما نَقضِهِم میثاقَهُم لَعَنّـٰهُم وَ جَعَلنا قُلُوبَهُم قاسِیَة؛(۴) مظهر لعنت الهی، قساوت قلب آنها است که بر اثر عمل خود آنها است: فَبِما نَقضِهِم میثاقَهُم؛ معاهده ی خودشان با خدای متعال را فراموش کردند، نقض کردند. اینها چیزهایی است که در جامعه ی مؤمن ما باید مورد توجّه باشد؛ بخصوص برای ما مسئولین که هرکدام در یک بخشی، باری بر دوش داریم. در سوره ی مبارکه ی بقره، باز درباره ی بنی اسرائیل [میفرماید]: ثُمَّ قَسَت قُلوبُکُم مِن بَعدِ ذٰلِکَ فَهِیَ کَالحِجارَةِ اَو اَشَدَّ قَسوَةً وَ اِنَّ مِنَ الحِجارَةِ لَما یَتَفَجَّرُ مِنهُ الاَنهار؛(۵) از سنگ سخت تر شد دلهایتان؛ این را پیغمبر اکرم از قول پروردگار در مقام مجادله و محاجّه ی با یهودی های مدینه بیان می فرماید و گذشته ی آنها را به یادشان می آورد. همه ی اینها برای ما وسیله ی درس و آگاهی و عبرت و موعظه است، باید سعی کنیم. در یک روایتی در کافی شریف است: وَ القاسِی القَلبِ مِنّی بَعید؛(۶) بُعد از خدای متعال، بدترین آفت برای انسان است؛ که انسان از خدای متعال دور بشود و قساوت قلب این خصوصیّت را دارد که انسان را دور می کند. یا در یک روایت دیگر: ما ضُرِبَ عَبدٌ بِعُقوبَةٍ اَعظَمَ مِن قَسوَةِ القَلب .(۷)
خب از این ایّام باید استفاده کرد. فرصت خوبی است ماه مبارک رمضان؛ هم [به واسطه ی] دعاها در این ماه -چه آنچه مربوط به سحرها است، چه آنچه مربوط به روزها یا شبها است- که دعاهایی است که مضامین آنها دل ما را نرم می کند، و هم خود نفْس روزه داری و توجّه به وظیفه؛ ما به این احتیاج داریم. جامعه ی اسلامی و انقلابی ما اگرچنانچه از ذکر الهی و یاد الهی و خشوع در مقابل پروردگار و تضرّع در مقابل پروردگار غافل بشود، مطمئنّاً ضربه خواهد خورد، سیلی خواهد خورد؛ مطمئنّاً ناکام خواهد شد. ما به آن اهداف والا، به آن خواسته های مطلوب، در صورتی میرسیم که بتوانیم یک تلاش مؤمنانه و صادقانه ای را دنبال بکنیم؛ و آن جز با توجّه به خدای متعال و افزایش نورانیّت دل و ارتباط دل با خدای متعال ممکن نیست؛ این آن عرض ما در مورد اغتنام فرصت ماه رمضان که به نظر من از همه ی آنچه عرض خواهیم کرد مهم تر است. اساس حرف ما این است؛ باید مراقب باشیم. البتّه من خودم اوّلین مخاطب این حرفها هستم؛ بنده بیشتر از شما مسئولیّت دارم و بار سنگین تری از بارهای شما دارم، خود من به این حرف ها بیشتر احتیاج دارم؛ برای من، برای شما، لازم است که توجّه کنیم، استفاده کنیم از این ماه، از این فرصت؛ شبهای قدر هم که در پیش است.
خب این جلسه، فرصتی است برای پرداختن به برخی از مسائل کلّی و کلان و مهمّ کشور تا برخی از مسائلی که گاهی ممکن است مورد گفتگو و بحث و اختلاف نظر باشد، در اینجا مطرح بشود، بحث بشود؛ بعضی از مسائلی که ممکن است مورد غفلت قرار داشته باشد از طرف ماها، اینجا مورد تذکّر قرار بگیرد؛ از این جهت جلسه ی مفیدی است؛ [چون] مسئولان هستند، صاحب نظران هستند.
خوشبختانه امسال ما پدیده ی انتخابات را داشتیم؛ انتخابات کار بزرگی بود؛ عظمت انتخابات، قدرت انقلاب را نشان داد، قدرت نظام اسلامی را نشان داد؛ ما از این نباید غفلت کنیم. در تبلیغات جهانی، در حرف هایی که درباره ی انتخاب ما در رادیوها و رسانه های جهانی زده می شود -که خب مشاهده می کنید دیگر که راجع به انتخابات ما مرتّب دارند حرف می زنند- به این نکته اصلاً اشاره ای نمی کنند و نمی پردازند که این انتخابات نشان دهنده ی قدرت نظام بود؛ نشان دهنده ی توانایی ها و عمق نفوذ نظام در دل ها بود. معمولاً این را نمی گویند امّا واقعیّتی است که وجود دارد. مردمی که در روز جمعه ی انتخابات پای صندوق های رأی آمدند، به هر کسی رأی دادند، همه شان یک کار مشترک انجام دادند؛ این کار مشترک، خیلی با ارزش است. این کار مشترک را باید دید و باید به دنیا نشان داد؛ این کار مشترک، اعتماد به نظام بود، اظهار اعتماد به نظام اسلامی بود. بله، بعضی ها به زید رأی دادند، بعضی ها به عمرو، بعضی ها به بکر، بعضی ها به خالد، لکن همه ی اینها یک کار مشترک کردند. آن کار مشترک همین بود که به این صندوقی که نظام جمهوری اسلامی آنجا گذاشته بود اعتماد کردند و به این حرکت عظیمی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی مقرّر شده است اعتماد کردند و برای انتخاب مسئول اجرائی کشور وارد عرصه و صحنه شدند؛ این خیلی مهم است.
 این کار مشترک را ما خرابش نکنیم. ما از لابه لای این کار مشترک، حرفها و ملاحظات درنیاوریم جوری که اصل این حرکت مشترک را خرابش کنیم، ضایعش کنیم؛ این کار مشترک، خیلی مهم بود. [امّا] اینکه ما بیاییم ملّت ایران را تقسیم کنیم بگوییم «بعضی ها به این موضوع آره گفتند یا [خیر]»؛ نه، مردم فقط آمدند اشخاص را معیّن کردند. چرا تقسیم می کنیم افراد را؟ مراقب باشیم این تقسیم کردن ها، این بگومگوها، از دل یک کار بزرگ و مشترک ملّت ایران بیرون نیاید. همه ی ملّت ایران، با دشمنان این ملّت و با دشمنان پیشرفت این ملّت، مخالفند. بله، ممکن است کسانی هم باشند که خائنند؛ در همه ی کشورها، در همه ی ملّتها، در همه ی زمان ها آدم های خائنی هستند، امّا قاطبه ی ملّت ایران کسانی اند که با دشمنی که سختی ها را بر ملّت تحمیل می کند، تحریم را تحمیل می کند، جنگ را تحمیل می کند، ناامنی را تحمیل می کند، مخالفند، بدند؛ همه ی ملّت این جورند.
امروز هم که مشاهده می کنید بعد از انتخابات ما، آمریکایی ها، با وقاحت تمام، هم تحریم را افزایش دادند، هم بیشتر از همیشه بر طبل مخالفت و مبارزه و عناد و مانند اینها دارند می کوبند؛ این جوری است دیگر. با توجّه به دشمنی ها، با توجّه به وضعیّت، با توجّه به نیازها، با توجّه به اهداف بلندی که در مقابل ما است، باید یک فضای جدید ایجاد بشود. در ایجاد این فضای جدید -فضای همکاری، فضای کار و فضای تلاش برای هدف مشترک که آن عبارت است از پیشرفت کشور و اعتلاء نظام جمهوری اسلامی- همه سهیمند، همه شریکند. باید بتوانیم خودمان را به مقاصد نظام مقدّس جمهوری اسلامی، قدم­ به­ قدم نزدیک کنیم. اینها مقاصدی است که در شعارهای جمهوری اسلامی از اوّل وجود داشته، امروز هم هست؛ باید خودمان را نزدیک کنیم به آنها. این [هدف] تلاشِ همه را می خواهد. اگر همه تلاش کردیم، می توانیم بایستیم، می توانیم استقامت کنیم، می توانیم دشمنمان را به زانو دربیاوریم؛ اگر همه با هم باشیم؛ این توصیه ی همیشگی ما است. امروز هم من مجدّداً توصیه می کنم؛ همه بایستی مسئولین کشور را کمک کنند، همکاری کنند که بتوانند کار کنند؛ مسئولین کشور هم بایستی جانب مردم را به­ معنای واقعی کلمه رعایت کنند؛ مسئولان بخش های مختلف هم باید با هم همکاری کنند. دأب(۸) بنده هم این است که همیشه از همه ی دولت ها که بر سر کار هستند حمایت می کنم؛ امروز هم همین جور است، بعد از این­ هم ان شاءالله تا زنده هستیم همین جور خواهد بود.
در یک نگاه کلان به مسائل کشور، شماها که مسئول هستید، از مسئولین درجه ی یک تا مدیران بخش های مختلف، اگر بخواهید کشور را درست اداره کنید، اگر بخواهید فرصت ها و تهدیدها را به­ معنای واقعی کلمه مدیریّت بکنید -چون هم فرصت هایی هست، هم تهدیدهایی هست؛ باید بتوان این فرصت ها و تهدیدها را درست مدیریّت کرد- اگر بخواهید سرمایه های ملّی را درست به کار بگیرید، اگر بخواهید ظرفیّت های کشور را که بسیاری از این ظرفیّت ها هم هنوز ناشناخته اند به فعلیّت برسانید و از آنها بهره برداری بکنید، اگر بخواهیم راه را از بیراهه تشخیص بدهیم -چون انسان، مسئولین کشور، دولت ها و بخش های مختلف، در مقابل خودشان گاهی راه هایی را مشاهده میکنند که بعضی از این راه ها بیراهه است؛ ما را به سرمنزل مقصود نمی رساند- و این کارهای بزرگ را انجام بدهیم، احتیاج داریم که اوّلاً ملاک های تصمیم گیری مان را مشخّص کنیم و آنها را درست انتخاب کنیم، ثانیاً از تجربه هایمان استفاده کنیم؛ این عرض امروز من است. باید بتوانیم ملاک های تصمیم گیری را درست انتخاب بکنیم؛ غالباً در اینجا لغزش هایی وجود دارد؛ در طول زمان، در طول دوران های مختلف، نه امروز؛ حالا عرض خواهم کرد.
خب، ملاک تصمیم گیری چیست؟ طبعاً آن حرف کلّی که در اینجا وجود دارد، منافع ملّی است؛ یعنی ملاک تصمیم گیری برای دولت ها، تأمین منافع ملّی است؛ حالا چه منافع کوتاه مدّت، چه منافع بلندمدّت. مسئله اینجا است که منافع ملّی را چه جوری تعریف کنیم، چه جوری شناسایی کنیم؛ چه چیزی را واقعاً منافع ملّی بدانیم و چه چیزی را نه. آن نکته ی اساسی که مورد نظر بنده است و می خواهم عرض بکنم، این است که منافع ملّی آن وقتی منافع ملّی هستند که با هویّت ملّی ملّت ایران، با هویّت انقلابیِ ملّت ایران در تعارض نباشند. آن وقتی منافع واقعاً منافع ملّی هستند که با هویّت ملّت در تعارض نباشند، وَالّا آنجایی که ما چیزی را به عنوان منافع ملّی در نظر می گیریم لکن هویّت ملّی را پایمال می کنیم، قطعاً اشتباه کرده ایم، این منافع ملّی نیست؛ این چیزی است که از دوران مشروطه تا قبل از انقلاب، متأسّفانه سرنوشت همیشگی کشور ما بوده؛ هویّت ملّی را زیر پا لگدمال کردند. البتّه از قبل از دوران پهلوی، از اواخر دوران قاجار، این حالت پیش آمده. هویّت ملّی همیشه پامال چیزهایی شده است که به عنوان منافع ملّت ایران به نظر مدیران و تصمیم گیران و تصمیم سازان می رسیده و اجرا می کردند؛ این یعنی معکوس کردن نسبت. منافع ملّی بایستی با هویّت ملّی تطبیق داده بشود، نه اینکه هویّت ملّی تابع منافع ملّی قرار بگیرد، که قهراً منافع تخیّلی است. اینکه یک نفری بیاید بگوید که «ما از فرق سَر تا ناخن پا باید فرنگی بشویم تا اینکه بتوانیم پیشرفت کنیم، ترقّی کنیم»، این همان پامال کردن هویّت ملّی است. یعنی به یک ملّتی با سابقه ی تاریخی، با فرهنگ غنی و قوی، با این همه اعتقادات، با این همه سرمایه های گوناگون معنوی میگویند «شما بیایید همه چیزتان را رها کنید، بریزید دور، از فرق سَر تا ناخن پا بشوید غربی، تا آن وقت بتوانید پیشرفت کنید». یعنی یک منافعی را تصویر می کنند و ترسیم می کنند برای ملّت که لازمه اش جدا شدن از هویّت ملّی است؛ این همان بی هویّت کردن ملّت و بی موجودیّت کردن ملّت است؛ که در دوران پهلوی، به حدّ اعلیٰ رسید؛ البتّه عرض کردم، از اواخر دوران قاجار شروع شده بود. انقلاب آمد، این نگاه را عوض کرد، تغییر داد.
یکی از کارهای بزرگ انقلاب اسلامی همین است که یک هویّتی برای ملّت تعریف کرد و بر آن پافشاری کرد؛ منافع ملّی را براساس آن استخراج کرد و استنباط کرد و ترسیم کرد و تصدیق کرد و دنبال کرد. ما در آن شکل قبلی به منافع ملّی هم واقعاً نمیرسیم؛ کمااینکه شما ملاحظه کنید کشور ما با این همه سرمایه، با این همه امکانات، به خاطر از دست دادنِ همین هویّت، از دوران مشروطه تا قبل از انقلاب هیچ پیشرفتِ متناسب با شأنش و متناسب با آن سِیلی که در دنیا بود نداشت. در دنیای پیشرفته و فعّال و زنده، حرکت به سمت جلو از لحاظ علمی، از لحاظ فنّاوری، از لحاظ بخش های مختلف زندگی جور دیگری پیش رفت؛ [امّا] در کشور ما نه، توقّف و رکود حاکم بود؛ امّا از انقلاب به این طرف با تغییر این نگاه، وضعیّت عوض شده. ما از بعد از انقلاب احساس می کنیم پیشرفت داریم، احساس می کنیم داریم به جلو حرکت می کنیم؛ البتّه عقب افتادگی ها زیاد است، امّا پیشرفت محسوس است.
من در صحبت اوّل سال، شاید مجملاً یک فهرستی از دستاوردهای کشور در زمینه های مختلف -در زمینه های زیرساختی، در زمینه های نیروی انسانی؛ در زمینه های گوناگون- گفتم؛ چون بعضی حاضر نیستند اینها را اقرار کنند، اعتراف کنند؛ [حتّی] بعضی از خود مسئولین هم غفلت میکنند از آنچه دستاورد انقلاب است. [اینکه] با این مسائلی که برای کشور پیش آمد، با این همه مشکلات، با تحمیل جنگ، با تحمیل تحریم های کذائی، با دشمنیِ صریح و واضحِ قدرت های مسلّط دنیا، کشور توانسته است این دستاوردها را به دست بیاورد، اینها نیست جز اینکه کشور احساس هویّت کرد؛ ملّت ایران هویّت خودش را فهمید، شناخت، احساس موجودیّت کرد، با قوّت و قدرت حرکت کرد؛ این احساس هویّت چنین حالتی را به انسان می دهد؛ این اعتماد به نفس را به انسان می دهد.
خب میگوییم «هویّت ملّت ایران»؛ این هویّت چیست؟ هویّت ملّی ما چه جوری تعریف می شود؟ ما ملّتی هستیم مسلمان، ریشه دار در تاریخ، و انقلابی؛ این هویّت ما است. مسلمانی ما، عمق تاریخی ما، و انقلابی بودن ما سه عنصر اصلی است که هویّت ملّت ما را تشکیل می دهد. این سه را نباید از نظر دور بداریم.
اسلامی بودن ما یعنی ارزش ها و اصول اسلام، تشکیل دهنده ی هویّت ما است. ریشه داریِ ما در تاریخ یعنی نیروهای انسانی ما در طول تاریخ، دارای افکار بلندی بوده اند -در بخش های مختلف: در فلسفه، در علم، در فنّاوری- و در طول تاریخ به حسب موقعیّت زمانی، کارهای بزرگی را انجام داده اند و به بشریّت حرکت داده اند؛ این را توجّه داشته باشید. اینکه ما خیال کنیم «فنّاوریِ نو و ابتکار، متعلّق به غرب و اروپا و مربوط به آنها است و از اوّل این­جور بوده»، نخیر، این خطا است. ما در دوران هایی پیشرو و پیشتاز در فنّاوری بودیم؛ فنّاوری های متناسب روز. البتّه طبیعت علم و فنّاوری این است که هرچه جلوتر برود، سرعت بیشتر می شود؛ مثال زده ­ایم بارها و تکرار نمی خواهم بکنم. هرچه پیشرفت انجام بگیرد، سرعت هم پیوسته بیشتر می شود. علّت اینکه فاصله ی کشورهای پیشرفته ی علمی با کشورهای عقب افتاده دائماً زیاد می شود، همین است؛ پیشرفت های علمی، سرعت را هم زیاد می کند. ما آن روز البتّه به تناسب زمانه ی خودمان پیشرو در مسائل فنّاوری بودیم؛ نه­ فقط ما به ­عنوان ایران، خیلی از کشورهای شرقی این حالت را داشتند، از جمله ما ایرانی ها. بنابراین، مسلمانی و ریشه داری در تاریخ؛ و بعد انقلاب؛ انقلاب بخش مهمّی از هویّت ما است. انقلاب یعنی آن حرکت تحوّلیِ عمیقی که با تکیه ی به اسلام توانست وضعیّت کشور را عوض کند و یک قلم مهمّ آن، این بود که ملّت را از حاشیه بیرون آورد، وارد متن اداره ی کشور کرد. ملّت در کشور، هیچ کاره بود؛ ملّت ایران، در طول قرن های متمادی، اصلاً در ذیل حکومت ها تعریف می شد، نقشی در ایجاد [حکومت ها نداشت]. بله، وقتی پادشاهی جنگی داشت، عدّه ای از ملّت را می گرفت، زیر سلاح می برد و آنها را به جنگ می برد؛ نقش ملّت همین بود. امّا اینکه ملّت بتوانند در تعیین یک سیاستی، در تعیین یک مسئولی -چه برسد مسئولین درجه ی یک کشور- نقش داشته باشند، چنین چیزی وجود نداشت. ملّت منتظر نشسته بود تا این سلسله برود، آن سلسله ی بعدیِ حکومت بیاید؛ همچنان­که این حکومت می کرد، حالا آن [دیگری] بیاید حکومت کند؛ آن قبلی زور می گفت، حالا بعدی بیاید زور بگوید! ملّت ایران نقشی نداشتند. اوّلین بار در طول تاریخ ما -تاریخ چندین­ قرنی، تاریخ از دوران باستان به این طرف- ملّت ایران بعد از انقلاب، نقش پیدا کردند، از حاشیه وارد متن شدند و تعیین می کنند. همچنان­که معلوم است، از بالاترین مسئول کشور، از رهبری، ریاست جمهوری، مسئولین گوناگون دیگر، با انتخاب ملّت مسئولیّت پیدا می کنند و سرِ کار می آیند و به ملّت باید جواب بدهند؛ باید به ملّت جواب بدهند. این یک قلم از مهم­ترین حوادثی بود، تغییراتی بود، تحوّلاتی بود که انقلاب ایجاد کرد. بنابراین، بعد از انقلاب، منافع ملّی تغییر پیدا کرد؛ یعنی معیارها برای منافع ملّی طبعاً تغییر پیدا کرد. بعد از آنکه انقلاب شد، همین طور که عرض کردیم، دیکتاتوری ها به مردم سالاری تبدیل شد، وابستگی ها به استقلال سیاسی تبدیل شد، عقب ­ماندگی به پیشرفت های قابل توجّه تبدیل شد؛ در زیرساخت­ ها، در نیروی انسانی، در صنایع مهمّی مثل نانو، زیست فنّاوری؛ صنایع بزرگی که ماها امروز جزو درجه های بالای آنها در دنیا و در بین دویست ­وخرده ­ای کشور هستیم؛ در علم، در آموزش عالی و غیره. خب این ها حوادثی بوده که هویّت انقلابی ما اینها را به وجود آورده.
 پس نتیجه: هر آن چیزی که با این هویّت در تعارض باشد، منافع ملّی نیست، ولو ما تصوّر کنیم که این یک سودی است برای ملّت یا منفعتی است برای ملّت؛ نه، هرچه با اسلام ما، با انقلاب ما، با گذشته و سابقه ی تاریخی دیرینه ی ما، معارضه داشته باشد، جزو منافع ملّی به حساب نمی آید.
 البتّه از این حرف، برداشت اشتباه نشود؛ این معنایش این نیست که ما خودمان را از پیشرفت های علمی دنیا یا پیشرفت های گوناگون بشری محروم کنیم؛ نه، چون این روزها معمول شده، هر یک کلمه حرفی که از دهان مسئولین صادر می شود، در یک سطح وسیعی -از رادیوی انگلیسی گرفته تا نمی دانم فلان پایگاه اینترنتی- مرتّب به میل خودشان تفسیر میکنند، تأویل می کنند؛ باز تأویل نکنند این حرف را که ما گفتیم چون انقلاب کردیم، چون مسلمان هستیم، چون سابقه ی تاریخی داریم، بنابراین باب استفاده از پیشرفت های بشری را به روی خودمان می بندیم! نخیر، پیشرفتهای بشری مال همه است، مال کَس خاصّی نیست؛ همه ی بشریّت حق دارند از این پیشرفت ها استفاده کنند. هر کسی عاقل تر باشد، زرنگ تر باشد، بلدتر باشد، بیشتر استفاده می کند؛ ما مایلیم که عاقل تر و بلدتر باشیم، ان شاءالله بیشتر هم استفاده خواهیم کرد. این حرف معنایش این است که منافع ملّی ما ذیل تلقین سیاست های خارجی نباید قرار بگیرد. ما باید خودمان منافع ملّی را تعریف کنیم؛ تحمیل نباید وجود داشته باشد.
البتّه قدرتهای استکباری آرام نمی نشینند؛ آنها برای تحمیل خواست های خودشان شیوه های مختلفی دارند. می نشینند یک چیزهایی را به عنوان هنجارهای بین المللی تعریف می کنند. امروز مثلاً آمریکا یک چیزی را به عنوان هنجار بین المللی تعریف می کند؛ فرض کنید «منافع آمریکا در همه ی نقاط عالم باید رعایت بشود»؛ این شد یک هنجار بین المللی. اگر کسی در فلان نقطه ی دوردست عالم -که از آمریکا هزاران کیلومتر یا فرسنگ[ها] فاصله دارد- منافعش با منافع آمریکا در تعارض بود و خواست منفعت خودش را تأمین بکند، می گویند برخلاف هنجار بین المللی عمل کرده. اوّل یک چیزی را به عنوان یک هنجار تعریف می کنند، [بعد] براساس آن، ملّت ها و کشورها و دولت ها را به ناهنجاری متهّم می کنند وقتی که با هنجار تعریف شده ی آنها معارضه ای داشته باشد! این غلط است؛ کاری است که آنها امروز انجام [می دهند].
مثلاً اخیراً بین حرف های آمریکایی ها علیه ما، مسئله ی «بی ثبات سازی منطقه» [گفته می شود]؛ این شد حالا یک عنوانی: بی ثبات سازی منطقه! اوّلاً این منطقه به شما چه ربطی دارد؟ ثانیاً بی ثبات کننده ی این منطقه شما هستید؛ آمریکا و عُمّال آمریکا هستند که این منطقه را بی ثبات کرده اند؛ شمال آفریقا آن جور، منطقه ی غرب آسیا این جور، سوریه یک جور، عراق یک جور. اینکه فلان گروهکی را پول بدهند تولید کنند، سلاح بدهند، برنامه ی نظامی برایش تعریف کنند، پشتیبانی بکنند، در بیمارستان ها مجروحشان را مداوا بکنند، اینها بی ثبات کردن منطقه است. داعش را چه کسی به وجود آورد؟ داعش را چه کسی تقویت کرد؟ امروز همین هم که ادّعا می کنند «ائتلاف علیه داعش»، دروغ است؛ همین هم دروغ است. بله، اینها با کنترل نشدگی داعش مخالفند؛ امّا داعشِ کنترل شده را که توی دست خودشان باشد می خواهند و اگر کسی بخواهد این پدیده را نابود کند و از بین ببرد، جدّاً جلویش می ایستند. می بینید، امروز هواپیماهای آمریکایی می آیند نیروهای نظامی سوریه را که با داعش یا چیزی شبیه داعش مواجهند، بمباران می کنند. عین همین قضیّه در عراق هم اتّفاق افتاد. نفت عراق را داعش می فروخت؛ اینجا یک مسئول دولتیِ مهمان -که اینجا مهمان ما بود؛ شخصیّت معروف بین المللی- به من گفت که تصویر کامیون های داعشی که نفت را از منابع عراقی می دزدیدند و می بردند به فلان کشور می فروختند، زیر چشم آمریکایی ها بود، [امّا] هیچ وقت آمریکایی ها یک دانه بمب روی سر اینها نینداختند، هیچ وقت ممانعت نکردند! جلوی چشم آنها این کار انجام می گرفت، ادّعا هم می کردند که با داعش مخالفند؛ درحالی که اگرچنانچه با کسی مخالف باشند، با این جور پشتیبانی او مخالفت خواهند کرد؛ [اینها] نه، کمک هم می کردند! خب اینها هستند که بی ثباتی را در این منطقه به وجود آورده اند، ایران بی ثباتی به وجود نیاورده؛ همین حرف هایی که [درباره ی ایران] می زنند.
حالا این حرف اخیر این رئیس جمهور آمریکا(۹) هم از همین قبیل است که به مناسبت این حوادث اخیر تروریستی، ایران را متّهم می کنند به «پشتیبانی تروریسم»، درحالی که ریشه ی تروریسم در این منطقه، آمریکایی است. مسئله ی «حقوق بشر» هم همین جور است. مسئله ی حقوق بشر را باز مجدّداً آمریکایی ها دارند مطرح می کنند که واقعاً مضحک و تعجّب آور است! یعنی کسانی که می روند آنجا می نشینند با رؤسایِ نظامِ قرونِ وسطاییِ قبیله ایِ عربستان سعودی -دیگر واقعاً این رسوایی ای است که به نظر من این لکّه ی ننگ، از دامن آمریکایی ها هیچ وقت پاک نخواهد شد؛ مثل یک داغی در پیشانی اینها همیشه خواهد بود- و راجع به حقوق بشر حرف بزنند، آن هم علیه کشوری مثل جمهوری اسلامی! در کشوری که بویی از دموکراسی و انتخابات و مانند اینها نشنیده، بروند بنشینند و به کشوری مثل ایران که مرکز مردم سالاری و مظهر مردم سالاری است، طعنه بزنند و حرف بزنند و تهمت بزنند! اینها چیزهایی است که خواهد ماند. حالا امروز در غوغاهای گوناگون سیاسی ممکن است به نظر نرسد لکن اینها در تاریخ بلاشک خواهد ماند.
بنابراین حرف اصلی ما در مورد بحث تصمیم سازی و تصمیم گیری شد این؛ منافع ملّی، ملاک صحّت تصمیم گیری ها است و منفعت ملّی آن چیزی است که با هویّت ملّت ایران هیچ گونه معارضه ای نداشته باشد و از آن برکنار هم نباشد؛ یعنی برخاسته ی از این هویّت باشد؛ این می شود منفعت ملّت ایران. این را مسئولین کشور، دولت محترم، قوّه ی قضائیّه، قوّه ی مقنّنه، این کسانی که تصمیم های کلان را برای کشور می گیرند، باید همواره در نظر داشته باشند؛ هر چیزی که شائبه ی ضدّیّت با اسلام یا بیگانگی از اسلام، ضدّیّت با انقلاب یا بیگانگی از انقلاب، ضدّیّت با ریشه ی تاریخی ملّت ایران یا بیگانه ی از آن، یا هر چیزی ازاین قبیل [داشته] باشد، جزو منافع ملّی نیست و مورد تصمیم نمی تواند قرار بگیرد.
و امّا تجربه ها؛ گفتیم باید از تجربه ها استفاده کنیم. چند مورد را من اینجا ذکر کرده ام. یک مسئله، مسئله ی تأثیر انسجام و اتّحاد ملّی است در موفقیّت؛ این بسیار چیز مهمّی است. در صحبت های آقای رئیس جمهور هم بود، بنده تأیید می کنم که انسجام ملّی را باید حفظ کرد، اتحاد ملّی را باید حفظ کرد. مشترکات را بایستی همواره در نظر داشت. این منافاتی ندارد با اینکه یک مخالفی هم در یک بخشی -که مخالفت با فلان سیاست یا با فلان برنامه دارد- مخالفت خودش را ابراز کند؛ هیچ منافاتی ندارد. امّا به معنای این نباید باشد که در زمینه ی مسائل کلان و اساسی کشور، کشمکش و بگومگو هست.
ما این انسجام و اتّحاد و تأثیرش را در طول این قریب چهل سال آزموده ایم. خب در جنگ هم یک عدّه ای بودند که مخالف بودند. در همان اوقاتی که ما گرفتار جنگ تحمیلی بودیم، یک عدّه ای در همین خیابانها و سرِ چهارراه های تهران بودند -قاعدتاً خیلی از شماها در یادتان هست- که ایستاده بودند و علیه جنگ اعلامیّه پخش می کردند. مخالفت ممکن است وجود داشته باشد لکن قاطبه ی ملّت، عمده ی ملّت، حرفشان یکی بود و ایستادگی کردند روی حرف، این همان چیزی است که مورد نظر ما است که انسجام و اتّحاد ملّی است. کشور را دوقطبی نباید کرد، مردم را به دو دسته نباید تقسیم کرد؛ آن حالتی که در سال ۵۹ متأسّفانه از ناحیه ی رئیس جمهور آن روز اتّفاق افتاد که مردم را به دو دسته ی موافق و مخالف تقسیم کرده بودند که چیز خطرناکی است.
یک نکته ی دیگری که در باب این انسجام ملّی و اتّحاد ملّی لازم است عرض بکنم این است که این اتّحاد، آن وقتی آشکار و بارز خواهد شد که با دشمن، فاصله گذاری واضحی انجام بگیرد. یکی از چیزهایی که اتّحاد ملّت را زیر سؤال می برد و شبهه ایجاد می کند و اختلاف ایجاد می کند و اگر اختلافی هست آن را آشکار می کند، فاصله قرار ندادن با دشمن است؛ مراقبت بشود. دشمن تنها در خارج از کشور نیست؛ گاهی اوقات دشمن، داخل کشور هم نفوذ می کند. در سال ۸۸ ملاحظه کردید؛ در بعضی از خیابانهای تهران گروه هایی پیدا شدند -البتّه عدّه ی زیادی نبودند، عدّه ی کمی بودند- صریحاً علیه نظام حرف زدند. مشکل عمده ای که پیش آمد، از ناحیه ی فاصله نگذاشتنِ میان یک گروهی با اینها بود؛ باید فاصله را اعلام می کردند، نکردند، [لذا] مشکلات بعدی پیش آمد. وقتی شما می بینید که عدّه ای با اساس نظام شما، با اساس انقلاب شما، با اساس باور و دین شما بنای مخالفت و بنای کارشکنی و اذیّت کردن دارند، باید فاصله ی خودتان را با اینها مشخّص کنید و اعلام بکنید که با اینها فاصله دارید؛ این یک چیز لازمی است. بخصوص ما مسئولین در این زمینه بایستی خیلی جدّی و کوشا باشیم. اگر این [طور] شد، آن وقت اتّحاد و انسجام ملّی معنا پیدا می کند و تحقّق پیدا می کند.
نکته ی دوّمی که جزو تجربه ها است: به ظرفیّتهای داخلی اولویّت دادن [است]. این همان چیزی است که ما امسال را اعلام کردیم [سال] تولید ملّی و اشتغال. تولید ملّی؛ یکی از بخش های مربوط به ظرفیّت ها، تولید ملّی است؛ در اینجا تولید صنعتی و کشاورزی مورد نظر است؛ البتّه تولید نرم افزاری و تولید علم و تولید فکر هم حتماً جزو تولید داخلی است و مهم است، لکن چون مسائل اقتصاد در میان بود، مراد ما تولید صنعتی و کشاورزی و مانند اینها است. تولید ملّی، تولید داخلی؛ ظرفیّتهای داخلی باید مورد توجّه قرار بگیرد. به نظر من، ظرفیّت نیروی انسانی جوان ما بسیار ظرفیّت خوبی است. چند روز قبل از این، یک عدّه از جوان های دانشجو در همین حسینیّه جمع شدند،(۱۰) تعدادی شان آمدند اینجا صحبت کردند. به بعضی از مسئولین محترم گفتم که واقعاً سطح فهم و درک و برداشت و تلقّی اینها از مسائل کشور، سطح بسیار بالا و پیشرفته ای است؛ از اینها باید استفاده بشود؛ این نیروی انسانی پیشرفته ی ما [است]، افرادی که برای پیشرفت کشور و جهش آن به سمت جلو می توانند نقش ایفا کنند. ما در زمینه ی مسائل علمی از این ظرفیّت داخلی خیلی استفاده کرده ایم؛ در همین مسئله ی انرژی هسته ای، چند سال قبل از این، یک روز آمدند اینجا -در همین حسینیّه - تا یک گزارش نمایشگاهی به ما بدهند؛(۱۱) غرفه های گوناگونی بود که بنده بازدید می کردم، در همه ی این غرفه ها تقریباً جوانها -جوانهای کم سن- [بودند] که مسئولین محترم معرّفی می کردند. اینها کسانی بودند که بخش های مختلف انرژی هسته ای را پیش برده بودند و توانسته بودند آن کارهای بزرگ را انجام بدهند و این صنعت را پیش ببرند. [این] خیلی حائز اهمیّت است؛ جوان های ما یک چنین توانایی هایی دارند. این هم یک مسئله است.
 یک موضوع دیگر که این هم جزو تجربه های اساسی ما است و بایستی شماها در مدیریّت کشور -در هر بخشی که هستید- به آن توجّه داشته باشید، مسئله ی اعتماد نکردن به دشمن و به وعده های دشمن است؛ این حرف، جدّی است؛ این مسئله، جدّی است؛ ما یک جاهایی اعتماد کردیم به دشمن، ضربه خوردیم؛ با اینکه می توانستیم اعتماد نکنیم، با اینکه گمان نمی کردیم اعتماد کنیم، امّا کردیم. این اعتماد کردن به دشمن و به وعده ی دشمن، به ما ضربه می زند؛ اینکه ما استبعاد(۱۲) کنیم که «نه، بعید است اینکه گفته اند عمل نشود»، این درست نیست. آن وقتی که بحث کارِ با بیگانگان است، باید با دقّت تمام روی جزئیّات تکیه کرد و ملاحظه کرد و وسواس به خرج داد و احتیاط به خرج داد. نباید به اینها اعتماد کرد؛ نه در عمل اعتماد کنیم، نه در کیفیّت بیان. این را هم من عرض بکنم که بعضی از شما حضرات محترم که اینجا تشریف دارید، غیر از مسئولین درجه ی یک کشور [یعنی] رؤسای قوا و مانند اینها، افراد گوناگون دیگری هستند که اینها اهل سخن گفتن اند، یعنی اهل منبرند -که منبر را بنده به جای تریبون به کار می برم- دارای منبرند و می توانند حرف بزنند و حرف آنها شنیده می شود؛ در لحنِ بیان [این افراد] هم بایستی احساس اعتماد به دشمن نشود؛ این، هم در ذهنیّت داخل تأثیر منفی میگذارد، هم در انعکاسش پیش مخالفین ما و دشمنان ما در خارج تأثیر می گذارد. گاهی در مقاطعی اتّفاق افتاده است، ما مثلاً در یک مسئله ای کوتاه آمده ایم به عنوان اینکه در فلان قضیّه «بهانه از دست آمریکایی ها یا از دست دشمن گرفته شود»، گرفته هم نشده، ما هم یک چیزی را از دست داده ایم! نباید اعتماد کرد؛ [همین طور] در مسائل گوناگون.
 بنده مکرّر گفته ­ام، ما به مسئولینی که رفتند برجام را دنبال کردند، اعتماد داشته ایم و داریم، الان هم همین جور [است]، اینها را افراد خودی و علاقه مند و مؤمن می دانیم؛ لکن در همین قضیّه ی برجام، ما در موارد زیادی -به خاطر اعتماد به حرف آن طرف مقابل، مذاکره کننده ی مقابل- از یک نقطه ای صرفِ­نظر کردیم، به یک چیزی اهتمام نورزیدیم، یک خلأیی باقی ماند؛ دشمن همین الان از همان خلأ دارد استفاده می کند؛ اینها واقعاً مسائل مهمّی است. وزیر محترم خارجه ی ما، آقای دکتر ظریف، یک نامه ی گویایی به مسئول اروپایی می نویسند -البتّه این بارِ چندم است- و موارد نقض روح برجام و جسم برجام [را مطرح می کند]. گاهی می گفتند روح برجام نقض شده، ایشان می گوید که فقط روح برجام نیست، [بلکه] یک جاهایی هم خود برجام -یعنی جسم برجام- هم نقض شده به وسیله ی آمریکایی ها؛ ایشان فهرست کردند فرستادند برای آنها. یعنی این [شخص] دیگر کسی نیست که بگویند مخالفین این مذاکرات هستند که این حرف را می زنند؛ نه، خود وزیر محترم خارجه، چون انسان متدیّنی است، انسان باوجدانی است و انسان صاحب احساس مسئولیّت است، خود ایشان هم این اعتراض را دارد می کند. این به خاطر آن است که آنجا یک مسامحه ای انجام گرفته از ناحیه ی ما؛ اگر این تسامح انجام نمی گرفت، اعتماد به دشمن نمی شد، راه دشمن بسته بود و نمی توانست این کار را انجام بدهد. الان هم ما نمی خواهیم بحث برجام را مطرح کنیم لکن آن جمعی که معیّن شده اند برای نظارت بر برجام -که رئیس محترم جمهور است، رئیس محترم مجلس است، وزیر محترم خارجه است و چند نفر دیگر هستند- واقعاً در این مسئله دقّت کنند؛ یعنی باید دقّت کنند، باید مراقبت بکنند ببینند چه اتّفاقی دارد می افتد. بالاخره ما یک مواردی را ذکر کردیم؛ بنده در قبول برجام یک شرایطی را به طور صریح ذکر کردم، مکتوب هم کردم -زبانی نبود؛ مکتوب فرستادم- اینها باید رعایت بشود؛ به طور دقیق باید اینها رعایت بشود. وقتی طرف مقابل با وقاحت می آید می ایستد و یک چیزی را می گوید، ما هرچه در این زمینه کوتاه بیاییم، حمل بر ضعف خواهد شد؛ حمل بر این خواهد شد که ما ناچاریم، ناگزیریم؛ احساس ناچاری در ما، دشمن را تشجیع می کند به اینکه بر فشارهای ناحقّ خودش بیفزاید. این­هم یک مسئله.
مسئله ی بعدی که جزو تجربیّات ما است که شما این را هم بایستی در مدیریّت کشور و اداره ی کشور و مدیریّت منافع و مضارّ و فرصت ها و تهدیدها در نظر بگیرید، مسئله ی اقتدار نظامی و امنیّتی کشور است. خیلی مهم است؛ این جزو مسائلی است که باید حتماً مورد توجّه قرار بگیرد. بعضی از مسئولین ما مستقیماً مسئولین نظامی و امنیّتی هستند که رعایت های لازم و وظایف لازم بر عهده ی آنها است و خب کارهای خوبی هم دارد انجام می گیرد. بخش عمده ای از مسئولین کشور کسانی هستند که [به طور] مستقیم، ارتباطی با مسائل امنیّتی و نظامی ندارند، لکن غیر مستقیم می توانند تأثیرگذار باشند؛ اینها باید حتماً به این نکته توجّه کنند؛ یعنی واقعاً بایستی عوامل اقتدار کشور را حفظ کرد؛ عوامل اقتدار کشور را، نیروهای مسلّح را، سپاه را، بسیج را، عناصر مؤمن و حزب اللهی را. من این را به شما عرض بکنم، آن که سینه سپر می کند، در مقابل دشمن در بخش های مختلف می ایستد، شرایط سخت را تحمّل می کند، او همان عنصر مؤمن و انقلابی و اصطلاحاً حزب اللهی است؛ او است که می ایستد؛ اینها را باید نگه دارند. مسئولین کشور در بخش های مختلف، چه در دانشگاه، چه در بخش های صنعتی، چه در بخش های علمی، چه در بخش های خدماتی، رعایت این عناصر را بکنند. اینکه دشمن از سپاه بدش می آید، خب معلوم است؛ می خواهید آمریکا از نیروی قدس شما خوشش بیاید؟ شما توقّع دارید آمریکا مثلاً فرض کنید از فلان سردار ما که فعّال است در این زمینه، خوشش بیاید؟ خب معلوم است که بدش می آید! معلوم است که شرط و شروط می گذارد در بخش های مختلف! خب او می خواهد عوامل اقتدار، در ما نباشد. این درست مثل این می ماند که به شما بگویند تیم کُشتی شما در مسابقات قهرمانی جهانی شرکت داده می شود، به شرط اینکه شما آن دو سه کشتی گیر قَدَر را در تیم ملّی نگذارید؛ معنایش چیست؟ معنایش این است که بیایید برای شکست خوردن! شما را وارد مسابقات بین المللی می کنیم، بیایید، برای اینکه شکست بخورید؛ معنایش این است. اینکه بگویند شرط این کار، این است که مثلاً فرض کنید سپاه چنین نباشد یا بسیج دخالت نکند یا در فلان مسئله -مثلاً در مسائل منطقه ای- شرکت نکنند، دخالت نکنند، معنایش این است؛ یعنی عوامل اقتدار خودتان را بایستی وارد میدان نکنید، وارد صحنه نکنید؛ ما به عکس باید عمل بکنیم. ما بایستی اقتدار نظامی و امنیّتی را حتماً اهمّیّت بدهیم و مستحکم کنیم و روزافزون کنیم.
 مسئله ی بعدی که این هم جزو چیزهایی است که خیلی مهم است، مسئله ی اقصاد کشور است، که دیگر حالا بحث های زیادی در این زمینه کرده ایم؛ آقای رئیس جمهور هم در صحبتشان مفصّل پرداختند به مسئله ی اقتصاد و کارهایی که باید انجام بگیرد. البتّه ایشان مواردی را ذکر کردند که «باید این کار بشود، باید این کار [دیگر] بشود». مخاطب این بایدها کیست؟ خود ایشان. یعنی [مخاطب] این بایدها غیر از خود آقای دکتر روحانی و تیم کاری شان در دولت دوازدهم، هیچ کس دیگر [نیست]؛ یعنی غالب این کارها، حالا بخشی از آنها ممکن است به مجلس یا به قوّ ه ی قضائیّه یا به بعضی جاهای دیگر ارتباط پیدا کند، امّا عمده اش کارهای خود مسئولین دولتی است؛ این بایدها را خود اینها بایستی انجام بدهند؛ اینها واقعیّت است. مسئله ی اقتصاد خیلی مهم است. در مسئله ی اقتصاد، یکی مسئله ی تولید داخلی است که خیلی مهم است! اینکه ایشان ذکر کردند در مورد سرمایه گذاری، درست است، ما هم [قبول داریم]. البتّه بنده این قضیّه ی نیاز به سرمایه های داخلی و خارجی را پنج شش سال پیش از این در این جلسه ای که اینجا در این طبقه ی بالا تشکیل دادیم [گفتم]. از شماهایی که اینجا هستید، عدّه ی زیادی حضور داشتید، آنجا افراد اقتصاددان هم [بودند]؛ آنجا بنده گفتم که ما به این مقدار سرمایه احتیاج داریم فقط برای مثلاً بخش نفت و برای بخش های مختلف کشور؛ اینها نیازهایی است که وجود دارد و باید تأمین بشود، منتها یک نکته ی ظریفی وجود دارد. گاهی اوقات دوستانِ اقتصادیِ مسئولِ دولتی، چه در این دولت، چه در دولت قبل -که با ما گاهی ملاقات کردند- معمولاً برای ایجاد اشتغال، شرایط را خیلی سخت می گیرند! برای ایجاد یک شغل مثلاً گاهی گفته می شود صد میلیون لازم است؛ خب بله، بعضی از مشاغل هست که صد میلیون باید سرمایه گذاری بشود تا یک شغل به وجود بیاید، لکن خیلی از مشاغل هست که این جوری نیست. ما امروز در روستاهایمان، در شهرهای کوچکمان، در مناطق گوناگونی از کشور، با مبالغ خیلی کمتری می توانیم اشتغال ایجاد کنیم. می بینید کسانی را؛ یک نفری آمده در تلویزیون -گزارشش را بنده همین طور گذرا دیدم- بیست نفر را مثلاً مشغول کار کرده با ابتکار خودش، با شوق و ذوق خودش در فلان بخش و فلان صنعت و همه ی سرمایه گذاری اش -از اوّل تا آخر- صد میلیون نمی شود، امّا توانسته ذرّه ذرّه ذرّه کار را پیش ببرد، بیست نفر را مثلاً آنجا مشغول کار کرده، [آن هم] کار تولیدی.
ما اگرچنانچه توانستیم به مسئله ی روستاها -که حالا اینجا من مسئله ی روستاها را هم یادداشت کرده ام- به معنای واقعی کلمه رسیدگی بکنیم و موضوع روستا را حل کنیم که یک بخش عمده ی حلّ مسائل روستا ایجاد صنایع روستایی است [مشکلات کم می شود]. روستاها احتیاج به صنایعی دارند که متناسب با وضع زندگی روستایی است؛ ما در این زمینه کوتاهی کرده ایم. باید صنایع روستایی مورد توجّه قرار بگیرد و امکاناتی که برای روستاها لازم است [فراهم شود]. حالا اشاره کردند به اینترنت؛ بله، اینترنت هم یک چیزی است، [امّا] از اینترنت واجب تر مثلاً فرض بفرمایید راه است، امکانات رفت وآمد است، امکانات انتقال راحت محصولات است. این جور نباشد که یک محصولی که یک کیلویش در مرکز فلان شهر بزرگ، مثلاً هزارها تومان قیمت دارد، در آنجا روستایی نتواند مثلاً بیشتر از یک دهمِ این قیمت، پول از آن به دست بیاورد و سود از آن ببرد؛ این جور نباشد. وقتی که ما ارتباطات را توانستیم تنظیم کنیم و تأمین کنیم، رفت و آمد و دادوستد روستایی وقتی که آسان شد و تضمین شد، طبعاً روستاها تولیدکننده باقی می مانند و خیلی از مشکلات کم خواهد شد. این حاشیه نشینی ها به خاطر وضع نابسامان روستاها است که [به شهرها] می آیند و الان یکی از مشکلات کشور شده حاشیه نشینی و مفاسدی که در حاشیه نشینی شهرها به وجود می آید؛ و آسیب های اجتماعی فراوان.
 یک مسئله، مسئله ی مهم واردات است که البتّه در بعضی از اقلام واردات، تعرفه مشکل را حل می کند، در بعضی از اقلام واردات تعرفه مشکلی را حل نمی کند. جلوی واردات باید گرفته بشود در یک بخش هایی. البتّه در یک بخش هایی هم ممکن است واردات را شما تشویق کنید؛ این اشکالی ندارد. بستگی دارد به نیازها و امکاناتی که در کشور وجود دارد. آنجایی که تولید داخلی ای هست و واردات به این تولید ضربه می زند، آنجا با شدّت تمام باید جلوی واردات گرفته بشود. انسان گاهی بعضی از شکایاتی را می شنود -گاهی به ما می نویسند، گاهی در بعضی از گزارش های عمومی انسان می شنود- که تولیدکننده ی داخلی گله مند است از اینکه ما داریم با این زحمت این [جنس] را تولید می کنیم، از آن طرف هم بی دریغ دارد وارد می شود. مصرف کننده ی داخلی [هم] که فلان دستگاه فرضاً دولتی یا شبه دولتی است، به بهانه ی اینکه این [جنس] به خوبیِ آن جنس خارجی نیست [آن را نمی خرد]. خب قیمتش که ارزان تر است، شما مصرف کن، استفاده کن، کمک به تولید بکن، تجربه ی بعدی او بهتر خواهد بود؛ این چیز طبیعی و روشنی است؛ وَالّا اگر ما همین طور بخواهیم جنس لوکس تهیّه بکنیم، این نمی شود و این تولید داخلی هیچ وقت به جایی نمی رسد.
 مسئله ی قاچاق. یکی از مسائل مهم مسئله ی قاچاق است. به طور جدّی بایست در مسئله ی قاچاق [برخورد بشود].
من اینجا یادداشت کرده ام که بیشتر وزارت ها می توانند در تقویت اقتصاد ملّی نقش ایفا کنند. واقعاً این جوری است. خیلی از وزارت ها به حسب ظاهر ارتباطی با مسائل اقتصادی ندارند -فرض کنیم وزارت علوم یک وزارت اقتصادی نیست- امّا می توانند نقش ایفا کنند در تقویت اقتصاد ملّی. فرض بفرمایید که در تزهای دکتری و کارشناسی ارشد و مانند این کارهایی که می کنند، اینها را راهنمایی کنند، هدایت کنند تا در خدمت اقتصاد ملّی قرار بگیرد؛ مسائل داخلی را حل کند، مشکلات داخلی کشور را حل کند. آماده اند این جوانهای ما، این یکی از کارهای مهم است. همین ارتباط صنعت و دانشگاه که ما چند سال است این قضیّه را داریم تکرار می کنیم، از جمله ی چیزهای [مهم] است؛ و همچنین بقیّه ی وزارتخانه ها.
 اجرای درست اصل ۴۴ که در این دولت و در دولت قبل، آن چنان که شایسته و بایسته است اجرا نشده است؛ نه در این دولت درست اجرا شده، نه در دولت قبل درست اجرا شد. در [اجرای] این اصل ۴۴ که سپردن مسئولیّتهای اقتصادی به بخش خصوصی است، با شرایط خاصّی که معیّن شده و سیاست هایش اعلام شده است و قانون هم برایش وضع شده، باید جبران عقب ماندگی ها بشود. این کاملاً کمک خواهد کرد به اقتصاد داخلی.
 و البتّه مسئله ی امنیّت سرمایه گذاری خیلی مهم است؛ بخشی از امنیّت سرمایه گذاری مربوط می شود به دستگاه قوّه ی مجریّه، بعضی هم به دستگاه های دیگر مثل قوّه ی قضائیّه و دستگاه های گوناگون دیگر. این هم یک مسئله است.
 البتّه در زمینه ی مسائل اقتصادی، ما حرف خیلی می زنیم؛ در این چند سال، هم بنده، هم مسئولین دولتی، هم در مجلس و دیگران، حرف زیاد زده ایم، [امّا] بایستی وارد میدان عمل بشویم؛ نقشه ی کارِ روشن باید وجود داشته باشد. باید یک نقشه ی راه روشنی را [باشد]؛ یکی از اوّلین کارهایی که در دولت ان شاءالله باید انجام بگیرد، این است که یک نقشه ی راه روشن و کاملی که جامع باشد تهیّه بشود و آماده بشود که همه ی این کارها را، بخش های مختلف مربوط به خودش بتوانند انجام بدهند.
 یکی دیگر از چیزهایی که در مدیریّت کشور -که بتوانید کشور را اداره کنید- تأثیر دارد، مسئله ی فضای مجازی است؛ فضای مجازی خیلی مهم است. در مسئله ی فضای مجازی، آنچه از همه مهم تر است، مسئله ی شبکه ی ملّی اطّلاعات است. متأسّفانه در این زمینه کوتاهی شده، کاری که باید انجام بگیرد، انجام نگرفته؛ این [طور] نمی شود. اینکه ما به عنوان اینکه نباید جلوی فضای مجازی را گرفت، در این زمینه ها کوتاهی کنیم، این مسئله ای را حل نمی کند و منطق درستی هم نیست. خب امروز فضای مجازی مخصوص ما که نیست، همه ی دنیا امروز درگیرند با فضای مجازی؛ کشورهایی که شبکه ی ملّی اطّلاعات درست کرده اند و [فضای مجازی را] کنترل کرده اند به نفع خودشان و به نفع ارزشهای مورد نظر خودشان، یکی دو تا نیستند. بهترینِ کشورها، قوی ترینِ کشورها، در این زمینه ها خطّ قرمز دارند؛ راه نمی دهند؛ خیلی از بخش های فضای مجازی اعزام شده ی از سوی آمریکا و دستگاه های پشت سر و پشت صحنه ی این قضیّه را راه نمی دهند؛ کنترل می کنند. ما هم باید کنترل کنیم؛ این کنترل کردن معنایش این نیست که ما ملّت را از فضای مجازی محروم کنیم؛ نه، معنایش این نیست. امروز بهمنی از گزاره های درست و نادرست دارد روی سر مراجعین اینترنت ما فرود می آید؛ اطّلاعات غلط، اطّلاعات نادرست، اطّلاعات مضر، شِبه اطّلاعات -بعضی چیزها اطّلاعات واقعی نیست، اطّلاع نمایی است- خب اینها دارد مثل یک بهمنی فرود می آید؛ ما چرا باید اجازه بدهیم این اتّفاق بیفتد؟ ما چرا باید اجازه بدهیم آن چیزهایی که برخلاف ارزشهای ما است، برخلاف آن اصول مسلّمه ی ما است، برخلاف همان اجزا و عناصر اصلی هویّت ملّی ما است، به­ وسیله ی کسانی که بدخواه ما هستند، در داخل کشور توسعه پیدا کند؟ نه. کاری کنید که از منافع و سودها و بهره های فضای مجازی همه بتوانند استفاده کنند، سرعت اینترنت را افزایش هم بدهید -این کارهایی که باید انجام بگیرد، انجام بگیرد- امّا در آن چیزهایی که به ضرر کشور شما، به ضرر جوان شما و به ضرر افکار عمومی شما نیست؛ این چیز خیلی مهمّی است؛ این کار باید انجام بگیرد. بنابراین، مسئله ی شبکه ی ملّی اطّلاعات هم خیلی مهم است.
 مسئله ی آخری هم که مطرح می کنم مسئله ی آمریکا است. بسیاری از مسائل ما با آمریکا اساساً قابل حل نیست، علّت هم این است که مشکل آمریکا با ما، خود ما هستیم -یعنی خود جمهوری اسلامی- مشکل این است. نه انرژی هسته ای مشکل است، نه حقوق بشر مشکل است؛ مشکل آمریکا با نفْس جمهوری اسلامی است. اینکه یک دولتی، یک نظامی، یک حکومتی به وجود بیاید، آن­ هم در یک جای مهمّی مثل ایران، آن­هم در یک سرزمین ثروتمندی مثل ایران، یک حکومتی سرِ کار بیاید که به «آری و نه» ی قدرتی مثل آمریکا اعتنا نداشته باشد و خودش در مسائل «آری و نه» بگوید، این برایشان غیرقابل تحمّل است؛ با این مخالفند، با این معارضند. این معارضه را چه جوری می خواهید حل کنید؟ بنابراین، با آمریکا مشکلات ما حل ­شدنی نیست؛ اینها با اصل نظام مشکل دارند. من به شما این را عرض بکنم که با قطع نظر از نظام، با استقلال کشور هم مشکل دارند؛ یعنی اگر فرض کنیم یک نظامی غیر نظام جمهوری اسلامی هم سر کار بود و بنا بود مستقل باشد، اینها با آن مشکل داشتند. این تجربه ی نهضت ملّی جلوی چشم ما است. در نهضت ملّی، دکتر مصدّق به آمریکایی ها حسنِ ظن داشت، بلکه ارادت داشت امّا مایل نبود تکیه کند به آنها؛ -با انگلیسی ها البتّه بد بود- مایل به استقلال بود. آن کسی که عامل کودتا علیه دکتر مصدّق شد، نه یک انگلیسی، [بلکه] یک آمریکایی بود و پشت سرش بیش از دستگاه اینتلیجنت­ سرویس انگلیس، سیای آمریکا قرار داشت؛ آمریکا این جوری است. یعنی با یک نظامی و با یک حکومتی هم که مطلقاً حکومت دینی هم نیست، حکومت انقلابی هم نیست -نهضت ملّی که یک حکومت انقلابی نبود؛ فقط دنبال استقلال کشور از زیر یوغ انگلیس ها بود و خیال می کرد آمریکایی ها کمکش می کنند- نتوانستند بسازند؛ با استقلال کشور مخالفند. این کشور، کشور جذّابی است؛ این را شما [بدانید]. البتّه همه ی شما می دانید؛ [امّا] بیشتر بدانید. ما کشور جذّابی هستیم، جایمان مهم است، منطقه ی زیستی مان مهم است، مسائل اقلیمی مان مهم است، منابع زیرزمینی مان مهم است. بنده یک­ وقتی در این جلسه گفتم ما یک درصد جمعیّت دنیاییم، چند درصد امکانات اساسی فلزهای اصلی دنیا در کشور ما است؛ حالا نفت و گاز به جای خود؛ یک ثروت عظیمی در اینجا خفته است؛ علاوه ی بر اینها، [دارای] نیروی انسانی فوق العاده ای است. این کشور، کشور جذّابی است. قدرت هایی که کارشان دست اندازی به اینجا و آنجا است، از یک چنین لقمه ی چرب­ و نرمی به آسانی حاضر نیستند بگذرند؛ مگر اینکه نگذاریم از گلویش پایین برود، که نمی گذاریم؛ البتّه انقلاب اسلامی نمی گذارد. بنابراین اینها بهانه است؛ حقوق بشر بهانه است، این بی ثبات کردن منطقه ــ که اخیراً در شعارهای آمریکایی ها علیه ما هست ــ بهانه است، تروریسم بهانه است؛ و [همین طور] بقیّه ی حرفهایی که می زنند. اینها خودشان، هم تروریستند، هم تروریست پرورند، هم حامی یک کشوری مثل رژیم صهیونیستی هستند که مغز تروریسم و مادر تروریسم است و از اوّل، اصلاً با تروریسم به وجود آمده، با کشتار و با ظلم به وجود آمده؛ اینها حامی او هستند. بنابراین اینها همه بهانه است؛ اینها با نظام اسلامی خوب نیستند. با آمریکا نمی شود کنار آمد؛ حرف های مبهم و دوپهلو که در این زمینه ها مایه ی سوءاستفاده ی کسانی بشود، نباید زد؛ صریح و روشن باید مطالب را بگوییم.
 خود آمریکایی ها هم بدانند، جمهوری اسلامی از مواضع اصلی خود کوتاه نمی آید. ما از ظلم ستیزی دست برنمی داریم، از دفاع از فلسطین کوتاه نمی آییم، از مبارزه ی برای اِحقاق حقوق خودمان کوتاه نمی آییم. ما یک ملّت زنده ای هستیم، خوشبختانه انقلاب زنده است، انقلاب جوان است. اینها منتظر بودند بنشینند تا انقلاب پیر بشود؛ ماها پیر میشویم، [امّا] انقلاب پیر نمی شود. انقلاب بحمدالله در اوج نشاط و جوانی و توانایی و فعّالیّت و زایندگی و تولیدکنندگی است. وقتی شما به این جوان های انقلابی نگاه میکنید، تصدیق می کنید که انقلاب دارد همچنان تولید می کند و زایش دارد؛ دائم رویش در انقلاب وجود دارد. این بنابراین ان شاءالله آینده ی خوبی را هم به ملّت ما نوید می دهد. و امیدواریم ان شاءالله روزبه روز وضع ملّت هم بهتر بشود و کشور بتواند تهدیدها را به بهترین وجهی ان شاءالله دفع کند.
 پروردگارا! به محمّد و آل محمّد، ما را قدردان انقلاب اسلامی قرار بده. پروردگارا! به محمّد و آل محمّد، ما را قدردان خون های پاکیزه ای که در راه تثبیت این نظام بر زمین ریخته شد، قرار بده؛ ما را با وظایف خودمان آشنا و به آنها عامل قرار بده. پروردگارا! در این روزهایی از ماه رمضان که باقی است -بخصوص لیالی و ایّام قدر- به ما نظر لطف و رحمت خودت را بینداز. پروردگارا! به محمّد و آل محمّد، ملّت ایران را در همه ی عرصه ها پیروز کن. پروردگارا! ما را در عرصه ی معنوی و در عرصه مادّی به پیروزی و موفّقیّت و نجاح(۱۳) کامل برسان. پروردگارا! روح مطهّر امام بزرگوارمان را از ما راضی و خشنود کن؛ ارواح طیّبه ی شهدا را از ما خشنود کن؛ قلب مقدّس ولیّ عصر را از ما خشنود و راضی بفرما.
والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته
۱) در ابتدای این دیدار حجّت الاسلام والمسلمین حسن روحانی (رئیس جمهور) مطالبی بیان کرد.
۲) من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۴۹۰ (دعای ابی حمزه ی ثمالی)
۳) سوره ی زمر، بخشی از آیه ی ۲۲؛ «... پس وای بر آنان که از سخت دلی یاد خدا نمیکنند؛ اینانند که در گمراهی آشکارند.»
۴) سوره ی مائده، بخشی از آیه ی ۱۳؛ «پس به [سزایِ] پیمان شکستنشان لعنتشان کردیم و دلهایشان را سخت گردانیدیم ...»
۵) سوره ی بقره، بخشی از آیه ی ۷۴؛ «پس دلهای شما بعد از این [واقعه] سخت گردید، همانند سنگ، یا سخت تر از آن، چرا که از برخی سنگها، جویهایی بیرون می زند ...»
۶) کافی، ج ۲، ص ۳۲۹
۷) تحف العقول، ص ۲۹۶؛ «هیچ بنده ای به کیفری سخت تر از سنگدلی گرفتار نیامده است.»
۸) شیوه، روش
۹) دونالد ترامپ
۱۰) بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان دانشگاه های سراسر کشور و نمایندگان تشکّلهای دانشجویی (۱۳۹۶/۳/۱۷)
۱۱) بازدید از نمایشگاه فنّاوری هسته ای (۱۳۸۵/۳/۲۵)
۱۲) بعید شمردن، دور دانستن
۱۳) پیروزی، رستگاری