تاثیر دیپلماسی مبتنی بر معامله در آینده روابط مسکو -واشنگتن
«احمد وخشیته» سردبیر دیدبان روسیه در یادداشتی، به بررسی تاثیر پیروزی «دونالد ترامپ» کاندیدای جمهوری خواه انتخابات آمریکا بر رابطه واشنگتن و مسکو پرداخته است. متن این یادداشت به شرح زیر است:
پنجاه و هشتمین انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا برگزار شد و به رغم باور بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران روابط بین الملل، دونالد ترامپ، مرد ۷۰ ساله و سرمایه دار آمریکایی از بانوی دموکرات پیشی گرفته و سکان کاخ سفید را در دست گرفت. عموم کشورهایی که روابط دوستانه با دولت فعلی آمریکا دارند، خواهان روی کار آمدن «هیلاری کلینتون» بودند، اما در این میان «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه نظر دیگری داشت. رئیس جمهور روسیه شاخص ترین و شاید تنها رهبری بود که نسبت به روی کار آمدن دونالد ترامپ اقبال نشان داده بود. البته برخی رسانه های آمریکایی دلیل این گرایش را ارتباط ترامپ با سرمایه گذاران روس دانسته اند. مرد شماره یک کرملین در حالی طی دوران رقابت های انتخاباتی در ایالات متحده، ترامپ را نامزدی رنگارنگ خوانده بود و به تعریف و تمجید از وی پرداخت که در سوی دیگر، وزیرخارجه انگلیس، رئیس جمهورز فرانسه، وزیر خارجه آلمان و وزیر اقتصاد چین، ترامپ را فردی غیر منطقی و واعظ تنفر دانسته بودند. گویا ولادیمیر پوتین تحلیل درست تری از جامعه آمریکا و برآیند انتخابات داشته است.
نگاه روس ها به انتخابات آمریکا
طی ماه های اخیر در میان تحلیلگران آکادمیک روس، کمتر کسی بود که بگوید ترامپ پیروز انتخابات ایالات متحده می شود، اگر چه وقتی از آنها می پرسیدید که به نظر شما انتخاب چه کسی برای روسیه بهتر است، وی را بر کلینتون ترجیح می دادند. این تحلیلگران عموما بر این باور هستند که خلاف آن که در روسیه رئیس جمهوری بالاترین مقام و تصمیم گیرنده اصلی امور است، در آمریکا لابی های قدرت نقش به سزایی دارند که به موجب نفوذ آنها، از نقش و جایگاه رئیس جمهور کاسته می شود. اما در ادامه به تجربه فراوان هیلاری کلینتون اشاره می کردند و معتقد بودند در صورتی که وی روی کار بیاید، با توجه به شناخت و تسلط بالایی که در حوزه بین الملل دارد، بازیگری را برای طرف روس سخت تر می کند. این نگاه را البته «ترزا می» نخست وزیر بریتانیا به گونه ای سلبی و در رد کاندیدای جمهوری خواه گفته بود که ترامپ درک درستی از لندن ندارد.
اما به رغم همه این دیدگاه ها، ولادیمیر پوتین در حاشیه یک کنفرانس خبری، ترامپ را فردی بسیار درخشان دانست و تاکید کرد که بدون هیچ شکی، وی شخصی با استعداد است. اگرچه رئیس جمهور روسیه به این میزان تعریف از وی بسنده نکرد و در ادامه گفت که ترامپ پیشتاز مطلق رقابت های انتخاباتی است. البته این نامزد جمهوری خواهان نیز تعاریف مرد شماره یک کرملین را نادیده نگرفت و در یازدهم مارس سال جاری پوتین را رهبری بسیار قوی برای روسیه دانست؛ تا آنجا که وی را حتی از «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا قوی تر توصیف کرد.
در این میان سخنان «آلکسی پوشکوف» رئیس کمسیون امور بین المللی دومای روسیه در گفت وگو با روزنامه «ایزوستیا» نیز بسیار قابل تامل بود. به اعتقاد وی با شخصی مثل ترامپ که تاجر و عملگرا است، بهتر می شود کار کرد؛ چرا که یک تاجر همه چیز را قابل گفت وگو می داند؛ سخنانی که تداعی کننده روحیه و قدرت بالای معامله گری روس ها در حوزه بین الملل است.
بانوی کاخ سفید و آقای کرملین
هیلاری کلینتون در کتاب خاطراتش تحت عنوان «انتخاب های سخت» در بخش «روسیه: تشدید و تجدید» به ملاقات خود در خانه ویلایی پوتین در اطراف مسکو در مارس ۲۰۱۰ اشاره می کند. کلینتون می نویسد که مدت مدیدی بوده است که طرفین درباره موضوع تجارت و سازمان تجارت جهانی با یکدیگر گفت وگو می کردند و در دیدار آن روز نیز به طور مفصل این گفت وگو ادامه پیدا می کند، ولی هیچ گونه تغییری در مواضع پوتین که آن زمان نخست وزیر بوده است، رخ نمی دهد و حتی به درستی به صحبت های وزیر خارجه وقت آمریکا نیز گوش نمی داده است. وی به رغم آن که از این رفتار پوتین عصبانی شده بود، تلاش می کند روش دیگری در پیش بگیرد و از آنجا که علاقه و دغدغه پوتین نسبت به محیط زیست را می دانسته است، ناگهان می گوید: «آقای نخست وزیر مایل هستم درباره کارهایی که برای حفاظت از ببرها سیبری انجام داده اید، بیشتر بدانم». پرسشی که به تغییر موضع پوتین و حتی دعوت از همسر هیلاری کلینتون برای سفر به روسیه منجر می شود.
این خاطره نشان می دهد که چقدر این بانوی دیپلمات غربی که دوست داشت روزی فرد شماره یک کاخ سفید نیز بشود، همتای روس خود و رفتارها و روحیاتش را به درستی می شناسد. اما از سوی دیگر، مواضع پوتین نسبت به انتخابات آمریکا طی ماه های گذشته نشان داد که وی چقدر بهتر از دیگر سیاستمداران سرشناس عرصه بین الملل و حتی خود آمریکا با روحیه مردم این کشور آشنایی دارد و می داند از چه کسی تعریف کند و چه کسی را نیز نادیده بگیرد و هیچ توجهی به وی نداشته باشد.
بسیاری از تحلیلگران بر این باور بودند که بی توجهی پوتین به هیلاری کلینتون در فرایند تبلیغات نامزدهای انتخابات آمریکا به دلیل کدورت آنها در گذشته است. یعنی زمانی که اعتراض ها علیه پوتین در دسامبر ۲۰۱۱ در مسکو بالا گرفته و وی به صراحت گفته بود که بر این باور است که پشت سر این شلوغی ها هیلاری کلینتون، وزیر خارجه وقت ایالات متحده آمریکا قرار دارد. پس از آن کلینتون نیز علنا انتخابات پارلمانی را محکوم کرد و به موجب این رویکرد وی، روابط به سطح پایینی تنزل کرد و طرح احیای روابط مسکو-واشنگتن به سرعت با شکست رو به رو شد. در همین رابطه «مایکل مک فایل» سفیر سابق آمریکا در مسکو می گوید که پوتین به شدت از کلینتون ناراحت بود و این ناراحتی تا زمانی که من در دولت بودم، ادامه داشت. شاید به همین دلیل بود که بسیاری هک شدن سرور ایمیل کمیته ملی حزب دموکرات را به روسیه نسبت می دهند که به موجب آن درصدد بوده اند تا هدف کلینتون برای وحدت حزب را تضعیف کنند.
اما پرسش اساسی این است که هنگامی که عموم تحلیلگران و سیاستمداران برجسته جهان کلینتون را پیروز نهایی انتخابات آمریکا می دانستند، چگونه پوتین و مشاوران وی دچار چنین خطای بزرگی در تحلیل انتخابات آمریکا و پیش بینی پیروز آن نشده بودند؟
بدون شک ولادیمیر ولادیمیرویچ پوتین یکی از باهوش ترین سیاست مداران عصر حاضر است، فردی که توانست روسیه را پس از فروپاشی احیا کند و طی سال های اخیر نیز می کوشد تا کشورش از انزوا در حوزه بین الملل خارج شود و بار دیگر بازیگری کلیدی در روابط بین الملل به شمار آید؛ از این رو این فرضیه های گوناگونی درباره این رفتار مرد کرملین مطرح است. شاید پوتین نیز نه تنها به روحیات این خانم سیاستمدار آمریکایی، بلکه به خاستگاه مردم آمریکانیز اشراف دارد و با استراتژی خاصی در فرایند انتخابات به تمجید از ترامپ پرداخته است.
از یک سو می توان گفت که این رفتار پوتین پیامی به کلینتون و دیگر سیاستمداران آمریکایی بوده و هست؛ به این معنا که مسکو هنوز رفتارها و مواضع واشنگتن در گذشته را فراموش نکرده است و اگر مطابق خواسته های کرملین بار دیگر طرح ریست در روابط دو کشور زده نشود، کاخ سفید روزهای سختی در روابط با مسکو پیش رو خواهد داشت. از سوی دیگر شاید از آنجایی که پوتین همواره دوست دارد خود را بسیار قوی و متمایز در میان دیگر سیاستمداران نشان دهد، با این رفتار خود می خواست بگوید برای من فرقی ندارد همه اقبال ها به سمت کلینتون است، مواضع من با ترامپ همسویی بیشتری دارد و به او اقبال دارم و معتقدم او پیروز خواهد شد.
سکان کاخ سفید به دست مرد محبوب پوتین
با انتخاب ترامپ شوک بزرگی بر بسیاری از سیاستمردان غربی وارد شد. اما از سوی دیگر هنوز چند دقیقه ای از پایان سخنرانی ترامپ در جمع هواداران خود پس از پیروزی نگذشته بود که پوتین در پیامی به همتای جدید خود در کاخ سفید تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که به موجب انتخاب وی کار مشترکی برای بیرون آوردن روابط دو کشور از حالت بحران انجام شود. به نظر می رسد این پیام تبریک البته کنایه ای نیز بود به باراک اوباما و هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا.
بسیاری از تحلیلگران معتقد هستند پوتین و ترامپ شباهت های بسیاری در تصورات و استراتژی سیاسی با یکدیگر دارند: هر دو آنها عملگرا و کاریزماتیک هستند. کمی پیش تر نیز اشاره شد که رئیس کمسیون امور بین المللی دومای روسیه ضمن تاجر خواندن ترامپ، تاکید کرده بود که با وی بهتر می شود کار کرد؛ چرا که یک تاجر همه چیز را قابل گفت وگو می داند. این نشان دهنده اشتراکی دیگر میان پوتین و ترامپ است: هر دوی آنها آماده اند برای دستیابی به هدف خود معامله کنند.
در دوران تبلیغات انتخاباتی، ترامپ نشان داد که دوست دارد حرف های تند و تیز بزند و اکنون پس از پیروزی نیز بر احیای آمریکا تاکید کرد و این که همه چیز را درست می کند و آمریکایی قدرتمند می سازد؛ دقیقاً همانند گفتمان پوتین که مدام بر احیای روسیه پس از شوروی تاکید می کند. اگر چه این اشتراکات و به ویژه روحیه معامله گری هر دو رئیس جمهور سبب پیشبرد اهداف می شود اما از سویی باید توجه داشت که ترامپ خلاف پوتین که یک «رئیس جمهور آفلاین» است، در شبکه های اجتماعی فعالیت گسترده ای دارد و به نظر می رسد افکار عمومی برایش بسیار مهم است. حال باید توجه داشت که افکار عمومی در روسیه متفاوت از فکار عمومی در آمریکا است. به عنوان مثال زمانی که پوتین تصمیم به الحاق کریمه یا حضور نظامی در سوریه می گیرد، به استناد سازمان های نظرسنجی داخل روسیه محبوبیتش بالا می رود، اما اگر ترامپ بخواهد گام به گام کنار مرد کرملین بردارد، بدون شک با امتیاز منفی دنبال کنندگان خود در شبکه های مجازی و افکار عمومی آمریکا رو به رو می شود و این موضوع سبب می شود همکاری میان کرملین و کاخ سفید در موضوع هایی که بیشتر مد نظر پوتین است، سخت شود.
حال باید منتظر بود و دید چقدر این جمله ترامپ که گفته بود خواستار گذار به سطح دیگر، نزدیک تر و عمیق تر روابط با روسیه هستیم که با استقبال فراوان پوتین مواجه شد، جامه عمل می پوشد.
نظر شما :