استفاده داعش از تاکتیک قدیمی صدام در نبرد موصل

با وجود برخی شایعات مطرح در دو سه روز اخیر مبنی بر توقف عملیات موصل، نیروهای دولتی و مردمی عراق همچنان مشغول پیشبرد عملیات آزادسازی این شهر از اشغال گروه تروریستی داعش هستند. در این میان، با تنگ تر شدن هرچه بیشتر عرصه بر تروریست ها، اخبار و گزارش های منتشره، حاکی از آن است که آن ها به استفاده از تاکتیک جدیدی برای بالا بردن هزینه طرف مقابل روی آورده اند.

به گزارش «تابناک»، شبکه خبری «سی ان ان» با انتشار مطلبی در پایگاه اینترنتی خود به بررسی آخرین وضعیت میدانی موصل پرداخته و می نویسد، بر اساس گزارش ها، داعش هزاران مرد، زن و کودک را از خانه های خود بیرون کشیده و با مستقر کردن آن ها در مرکز شهر موصل، می خواهد در مقابل عملیات نیروهای مردمی و دولتی از آنان به عنوان «سپر انسانی» استفاده کند.

مونی باسو، نویسنده این مطلب، اشاره می کند که هر چند از ابتدا هم هیچ کس انتظار نداشت داعش، موصل را که برایش دارای اهمیتی حیاتی است، به سادگی به طرف مقابل واگذار کند، اکنون برای آن دسته از عراقی هایی که ساکن این شهر هستند و موفق به خروج از آن نشده اند، تمامی گزینه های موجود هراس انگیز و پرمخاطره به نظر می رسد.

ساکنان موصل می توانند تلاش کنند تا از دست داعش بگریزند؛ اما این خطر وجود دارد که داعش آن ها را بازداشت و اعدام کند. در مقابل، آن ها می توانند خود را به ظاهر حامی داعش نشان دهند، ولی مشکل اینجاست که پس از آزادسازی شهر، ممکن است به دست طرف مقابل کشته شوند. این افراد می توانند خود را در گوشه ای پنهان کرده و امیدوار باشند که از نبرد سنگین جاری جان به در ببرند و یا ممکن است – مانند اکنون – به عنوان سپر انسانی مورد استفاده داعش قرار بگیرند.

این در حالی است از همان ابتدا هم این نگرانی وجود داشت که مردم بیگناه، بیشترین هزینه عملیاتی را بدهند که اساساً با هدف شکست داعش طراحی شده است. سخنگوی کمیسیونر ارشد حقوق بشر سازمان ملل می گوید: استفاده از سپر انسانی، راهی است که داعش از آن بهره می جوید تا خود را در مقابل آتش طرف مقابل حفظ کند.

این مقام سازمان ملل می افزاید: «استراتژی کثیف و بزدلانه داعش این است که سعی دارد از حضور گروگان های غیرنظامی برای ایمن نگه داشتن برخی از نقاط و نواحی از اقدام نظامی استفاده کند و اساساً از هزاران مرد، زن و کودک به عنوان سپر انسانی استفاده می کند».

گزارش ها حاکی از آن است که تروریست های داعش حدود 8 هزار خانواده را از نواحی حومه موصل ربوده و به داخل این شهر منتقل کرده اند. این افراد با زور اسلحه وارد شهر شده اند و مقاومت در برابر این جریان، مرگ را در پی داشته است. در این راستا، همزمان با عقب نشینی تروریست ها به موصل، هزاران مرد، زن و کودک مجبور شده اند با پای برهنه آن ها را تا داخل شهر همراهی کنند تا از آتش نیروهای عراقی در امان باشند.

بر اساس گزارش سازمان ملل، در یکی از مناطق جنوبی موصل به نام «حمام العلیل» که از جمله پایگاه های داعش در این شهر به شمار می رود، جمعیت از 23 هزار تن به 60 هزار تن رسیده است؛ بنابراین، هرچند انتظار می رفت نیروهای عراقی کار بمباران شهر را به سرعت آغاز کنند، اکنون وجود حجم بالای غیرنظامیان، سبب شده این امر به تعویق بیفتد.

نیروهای پیشمرگه کرد نیز در شهرک ها و روستاهای شمال و شرق موصل، با همین معضل مواجه هستند و پیشروی آن ها نیز به سمت شهر کند شده است. سرهنگ عبدالله تاتو، از فرماندهان پیشمرگه می گوید: «ما به کندی پیش می رویم. باید محتاط باشیم. بزرگترین چالش ما، غیرنظامیان هستند. ما باید صبور باشیم تا بتوانیم جان غیرنظامیان را حفظ کنیم».

جنایت جنگی

آن دسته از ساکنین موصل که موفق به فرار از چنگ داعش شده اند، تعریف می کنند که چگونه تروریست ها خود را در مناطق مسکونی و در میان شهروندان غیرنظامی مخفی می کنند و یا غیرنظامیان را مجبور می کنند که به مناطق تحت کنترل آن ها نقل مکان کنند. در همین راستا، عفو بین الملل اخیراً در بیانیه ای اعلام کرد: «استفاده از غیرنظامیان برای محافظت از خود در مقابل حمله، جنایت جنگی است». این موضوعی است که در کنوانسیون ژنو نیز مورد اشاره قرار گرفته است.

داعش پیش از این نیز از غیرنظامیان به عنوان گروگان استفاده کرده و پس از به حداکثر رساندن تلفات در میدان های نبرد، کشته شدن این افراد را به طرف مقابل نسبت داده است. به عنوان مثال، آن ها در جریان نبرد فلوجه در ماه می از همین تاکتیک استفاده کردند و در آن زمان، شهروندان فلوجه ناچار به نقل مکان به مناطق تحت کنترل داعش شدند.

میراث شوم صدام

شاید بتوان گفت که نخستین بار، این صدام بود که استفاده از سپر انسانی را به عنوان یک تاکتیک جنگی به طور گسترده مورد توجه قرار داد. دیکتاتور معدوم عراق هزاران غیرنظامی عراقی و همچنین خارجی را با این تاکتیک گروگان گرفت تا در جریان حمله نیروهای ائتلاف غربی، از خود محافظت نماید.

در جریان جنگ نخست خلیج فارس در سال 1990، وی بیش از 800 تبعه غربی، ژاپنی و کویتی را در عراق و کویت به گروگان گرفت و از آن ها به عنوان سپر انسانی استفاده نمود. پس از آن و در سال 1997 نیز وی در پی خودداری از صدور اجازه بازدید بازرسان سازمان ملل از این کشور، بار دیگر به همین تاکتیک روی آورد.

به هر حال، اکنون استفاده از همین تاکتیک از سوی داعش، اوضاع عملیات آزادسازی موصل از اشغال این گروه تروریستی را پیچیده ساخته و سبب کند شدن پیشروی ها شده است. در چنین شرایطی، مشخص نیست تروریست ها تا چه زمانی به استفاده از شهروندان موصل به عنوان سپر انسانی ادامه خواهند داد.