اوباما عربستان را دوست ندارد

دیپلماسی ایرانی: برای ششمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی نوشته است، منتشر می کند. امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود. اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شود که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند. در این جا قسمت بیستم آن را می خوانید: مقام سابق در دولت آمریکا که برای مدت طولانی برسر عملیات صلح خاورمیانه و دیگر پرونده ها بسیار کار کرده است، درباره شباهت جنگ سوریه یا کلا جنگ های نیابتی منطقه با جنگ های 30 ساله مسیحیان در چند قرن پیش پرسید، گفتم: «شاید به هم شبیه باشند. کسانی در جهان عرب و حتی فراتر، در دیگر کشورهای جهان هستند که می گویند نهضت اروپا بعد از جنگ های شدید مسیحیان آغاز شد، و این جنگ یا جنگ های موجود در خاورمیانه و جهان عربی و اسلامی ممکن است در آخر به یک انقلاب فرهنگی اسلامی مهم و بزرگ منجر شود که باعث شود مسلمانان سنی وارد عصر مدرن شوند بدون این که ایمان و اعتقادات دینی شان دست بخورد. اما این زمانی حاصل خواهد شد که اعراب اهل تسنن بپذیرند که به مراجع علمی و دینی خود و کتاب های تفسیرشان مراجعه کنند و حتی برخی از اعتقادات خود را بعد از قرن ها به روز کنند. به هر حال بعضی ها در امریکا می گویند که حل مشکلات منطقه جز با جنگ امکان پذیر نیست. برای همین باید به مرحله شدیدی از اصطکاک های سیاسی و جنگ، حالا چه در سوریه چه در عراق چه در یمن چه در لیبی، برسد تا عصر تازه ای آغاز شود. شاید چنین چیزی بعدا در کشورهای دیگر مثل مصر و عربستان سعودی و الجزایر و غیره نیز اتفاق بیفتد. در چنین حالتی می توان گفت این تنها راه حلی خواهد بود که سنگ بنای خاورمیانه جدید را خواهد گذاشت. در این صورت باید دور تا دور منطقه عربی را حصار بکشیم تا نگذاریم مشکلات آن به خارج از منطقه کشیده شود. باید یک سوپاپ اطمینان هم در نظر گرفت که منطقه کاملا از هم نپاشد. اما چنین چیزی تاثیر مستقیم بر نفت و گذرگاه های دریایی و آبی و اسرائیل می گذارد.»

پرسید: «نظرت درباره عربستان و جانشین ولیعهد آن، امیر محمد بن سلمان چیست؟ فکر می کنم آدم جوان و باهوش و بی پروایی (Reckless) است.» جواب دادم: «فکر می کنم او خیلی جوان و واقعا جاه طلب است و تلاش می کند از خودش تصویری خوب و ایجابی به غرب و حتی جهان نشان دهد. در مصاحبه طولانی اش با مجله بریتانیایی اکونومیست که چند ماه پیش انجام داد تا اندازه ای در این کار موفق شد. توانست این گونه وانمود کند که آدم مدرنی است و به فکر پیشرفت کشورش است. باید منتظر ماند تا بیشتر شناخته شود، به ویژه در سایه تصمیم هایی که در امور سیاسی و نظامی و نفتی می گیرد یا خواهد گرفت.»

نظر داد: «حرف های زیادی در واشنگتن و دیگر نقاط جهان درباره اختلافات او با امیر محمد بن نایف، ولیعهد عربستان زده می شود.» جواب دادم: «کسی نمی تواند منکر اختلافات داخلی عربستان شود. شاید در بعضی از آنها مبالغه شود و بعضی ها را نیز بزرگ نمایی کنند تا به نتایج مطلوبشان برسند. اما هیچ کس انتظار ندارد که این اختلاف ها به حدی برسد که از کنترل خارج شوند به ویژه که جنگ یمن یا جنگ با شورشیان معترض به مشروعیت حاکمیت ادامه دارد. در عین حال اصرار بسیاری وجود دارد که آسیب جدی ای به کشور وارد نیاید. البته روشن است که نتیجه جنگ یمن تاثیر بسیاری بر اوضاع عربستان می گذارد.»

بعد پرسید: «آیا ایران می تواند از مشکلات عربستان بهره برداری کند و کار آن را سخت تر کند؟» جواب دادم: «ایران می تواند اوضاع بحرین را به هم بریزد، کشوری که عملا به بخشی از عربستان تبدیل شده است، همچنین می تواند برنامه ها و محاسبات عربستان را در کویت و شاید هم امارات دگرگون کند. حتی ایران می تواند باعث ایجاد مشکل در داخل خود عربستان میان دولت و اکثریت سنی کشور با اقلیت شیعی در منطقه الشرقیه شود. اما فکر نمی کنم ایران دست به چنین کاری بزند، به چند دلیل: یکی این که نمی خواهد امریکا، متحد اول عربستان را تحریک کند و آن را به حمایت از آن وادار کند. شاید با وجود اختلاف هایی که میان این دو متحد در یک سال اخیر بروز کرده، کاری کند ولی چندان شدید نخواهد بود که عربستان را به هم بریزد. دیگر این که نمی خواهد باعث ایجاد مزاحمت یا حتی فاجعه ای از سوی هیئت حاکمه و اهل تسنن عربستان علیه شیعیان داخل عربستان شود، به ویژه که هیچ راه مستقیمی به آنها ندارد و نمی تواند با آنها ارتباط بگیرد تا مثلا به آنها پول یا سلاح یا اطلاعات امنیتی بدهد، در حالی که در دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس می تواند چنین کارهایی بکند.»

نظر داد: «خیلی ها در عربستان درباره باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا و روابطش با کشورشان اظهار نظرهای متفاوتی می کنند. مقام های عربستانی و رسانه ای و افراد مختلف دیگر معتقدند که اوباما کشور و حکومت آنها را دوست ندارد. اگرچه در آخر به عربستان رفت و از آن دیدن کرد اما می گویند اینها تعارف است، اوباما عربستان را دوست ندارد. با این حال عربستان متحد امریکا می ماند و خطر قرمزی برای آن باقی می ماند که هر گونه دخالت یا آزار رساندن به آن برای امریکا ممنوع است. این یک چیز است، اما وهابیت چیز دیگری است، باید این دو را از هم جدا کرد، تفکر حکومت عربستان هم چیز دیگری است. آیا مقاله گولدبرگ درباره اوباما را خواندی؟ نظرت درباره آن چیست؟ جواب دادم: «بله کامل خواندم. بعضی جاها این گونه برداشت می شود که برداشت خوبی از عملکرد رئیس جمهوری امریکا دارد. و کسی که از اوباما انتقاد می کند می تواند با خواندن این مقاله پاسخ های قانع کننده بسیاری برای انتقادهایش بیابد.»