رابطه یک پاسپورت با مرگ رهبر طالبان

 متین مسلم - کارشناس روابط بین الملل - در روزنامه «آفتاب یزد» نوشته است: اواخر ماه مه پس از آنکه اعلام شد ملا منصور رهبر طالبان توسط «پهباد بمب افکن های آمریکایی» به قتل رسیده، یک خبر حاشیه ای چندان مورد توجه قرار نگرفت: «پیدا شدن یک پاسپورت در اتومبیل منهدم شده ملا اختر منصور که خیلی زود به فراموشی سپرده شد!»

 

در اختیار داشتن پاسپورت پاکستانی توسط رهبران بلند پایه طالبان و دیگر گروه های شبه نظامی افغانستانی و تروریست بین المللی به خودی خود موضوع تعجب آوری نیست.

 

منابع اطلاعاتی و امنیتی منطقه تصریح می کنند بسیاری از شبه نظامیان مستقر در افغانستان و رهبران آنها بیش از سه دهه است زیر نظر سازمان اطلاعاتی ارتش (آی.اس.آی) از پاسپورت های پاکستانی برای تردد های بین المللی خود استفاده می کنند. اما آنچه موضوع کشته شدن ملا منصور و پاسپورت یافت شده نزد وی را پراهمیت کرد، وجود ویزای ایران در این پاسپورت بود که ظاهرا نشان می دهد رهبر طالبان یک هفته پیش از کشته شدنش مدتی را در ایران سپری کرده است.

 

 همان زمان (29 مه) سایت خبری نیوزویک به نقل وزارت امور خارجه پاکستان اعلام کرد «پاسپورت حاوی ویزای سفر به ایران و اقامت یک ماهه صاحب آن در این کشور بوده است.» علی رغم موضع گیری اولیه و سپس سکوت مقامات پاکستانی و نیز سکوت تهران، اکنون مشخص شده موضوع آنقدرها هم بی پایه و اساس نبوده است.

 

روز گذشته یک سایت محافظه کار ایرانی در تهران به نام «جهان نیوز» در میان بهت و ناباوری اعلام کرد «ملا منصور تقریبا یک هفته قبل از کشته شدن، به مدت دو ماه در ایران حضور داشته و مذاکرات متنوعی با نهادها و دستگاه های مختلف ایران داشته که مهمترین موضوعات مذاکرات عبارتند از: 1- جلوگیری از پیوستن بدنه طالبان به داعش 2-به قول این پایگاه خبری حفظ هویت طالبان در برابر داعش 3- قاچاق مواد مخدر.

 

در گزارش این پایگاه خبری محافظه کار، که معلوم نیست خبر خود را از کجا به دست آورده است، آنچه اما بیشتر جلب توجه می کند موضوع نوع توافق امنیتی ادعایی صورت گرفته ملا منصور با ایران است. این پایگاه خبری تصریح می کند «ملا منصور توافق کرده بود که جلوی گسترش داعش به ویژه در مرزهای شمالی افغانستان و مرز افغانستان - تاجیکستان را بگیرد».

 

انتشار اخباری از این دست که نشان دهنده تحرک دیپلماسی پنهان تهران در منطقه است، چندان تازگی ندارد. ماه مه سال گذشته (دقیقا 20 مه) گفته شد هیاتی 7 نفره از مقامات دفتر سیاسی طالبان به سرپرستی طیب آغا مسئول این دفتر در دوحه قطر با سفر به تهران مذاکرات مفصلی با مقامات امنیتی ایران انجام داده اند که البته نتایج آن هیچگاه مشخص نشد.

 

اما نکته مبهم آن است «زمانی که مقامات دفتر سیاسی طالبان در تهران به سر می بردند، بیش از یکسال از زمان مرگ ملا عمر رهبر پیشین طالبان می گذشته! آیا آنان این موضوع را به اطلاع مقامات ایرانی رسانده بودند؟»

 

آنچه مسلم است، ملاعمر تقریبا دو سال پیش بنا به دلایل نامعلومی می میرد و از این موضوع صرفاً سازمان اطلاعات ارتش پاکستان آگاهی داشته. طی دو سال اخیر ملامنصور با همکاری پاکستان و به بهانه حفظ وحدت، در کنار رهبری طالبان مرگ پیشوای خود را مخفی نگه می دارد،تا آنکه 9 ماه پیش آن را رسما افشا می کند.

 

از طرفی جدای از صحت این خبر حیرت آور، آنچه محل یک ابهام و سوال بزرگ شده، محدوه جغرافیایی تحت نظر گروه طالبان ملا منصور است که نه توان نظامی و نه سیادت سیاسی او و گروهش به گونه ای نبوده که بتوانند قول و وعده ای موثر به ایران بدهند. زیر پوشش بردن مناطق وسیعی از کشور از مرزهای شرقی گرفته تا مرزهای شمالی و غربی افغانستان مستلزم یک همکاری وسیع اطلاعاتی - نظامی - امنیتی میان 5 کشور چین، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران است.

 

شاید همکاری اطلاعاتی میان این کشورها امر تعجب آوری نباشد، اما اینکه گروه طالبان تحت نظر ملامنصور توان یک همکاری موثر نظامی و امنیتی با آنها را داشته باشد محل تردید بسیار است. اگر خبر حضور ملا منصور و توافق ادعایی او با ایران صحت داشته باشد، چند نکته لازم است روشن شود:

 

1- با توجه به اینکه گروه طالبان دست کم از هنگام اعلام مرگ ملا عمر در 9 ماه پیش به دو شاخه رهبری ملامنصور و ملارسول و دو شاخه چریکی مستقل پیوسته به القاعده و داعش تقسیم شده، منطقا ملامنصور نمی توانست عنصر کاملی برای آنچه باشد که گفته می شود با او توافق انجام و مسئول شناخته شده است.

 

2- ملامنصور پس از مرگ ملاعمر به صورت پایدار نتوانست انسجام طالبان را حفظ کند. تمرد ملارسول از یک سو و بیعت گروه های زیادی از افراد منشعب شده و سرگردان طالبان با ابوبکر بغدادی که زیر نظر شخصی به نام شهیدالله شهید صورت گرفت مؤید این نکته است. با این ضعف او قرار بوده چکاری انجام دهد؟

 

3- جدای از اتهامات جدی که به ملامنصور در قاچاق مواد مخدر وارد است، ارتباط نزدیک و تضمین شده وی با منابع اطلاعاتی پاکستان، جایی برای امید بستن یا سرمایه گذاری روی او باقی نمی گذاشت.

 

در اثباتی ترین شرایط سیاسی و امنیتی، چگونه ممکن است این رهبر چاق و تنومند بدون اطلاع و هماهنگی پاکستانی ها دو ماه را در ایران با پاسپورت پاکستانی بسر ببرد، بدون آنکه آنها مطلع شده باشند؟ به همین دلیل فکر می کنم یک جای کار یا سطح و عمق اطلاعات و اخبار اشکال جدی دارد. اما کجا؟ نمی دانم! تنها زمانی می توانیم تصویری واضح تر از روند وقایع یک ماه اخیر در برابر خود مشاهده که تهران موضع رسمی و چرایی خود در مورد این خبر و ابعاد آن را اعلام و افشا کند.