نتانیاهو فرصت برجام در برابر جولان را از دست داد

نویسنده: بن کازپیت

دیپلماسی ایرانی: تقریبا دو هفته از زمانی که بنیامین نتانیاهو و وزرای دولت او نشست کابینه را در بلندی های جولان برگزار و اعلام کردند که اسرائیل هرگز این منطقه را از دست نداده و آن را برای همیشه حفظ خواهد کرد، می گذرد.

سخنان نتانیاهو در رسانه های سراسر جهان بازتاب زیادی داشت، سخنانی که به نظر می رسد بخشی از یک کارزار هماهنگ شده توسط نتانیاهو برای متقاعد کردن رهبران ارشد جهان نسبت به یک واقعیت جدید (منطقه ای) است: این که هیچ جایزگزینی جز پذیرش کنترل اسرائیل بر بلندی های جولان وجود ندارد.

نتانیاهو مدعی است از آنجایی که سوریه به دلیل جنگ های داخلی و هرج مرج به شرایط گذشته بازنمی گردد بازگردان جولان به دمشق امری نشدنی و غیرواقعی است. نخست وزیر اسرائیل در همین راستا با برخی از رهبران جهان از جمله جان کری، وزیر خارجه آمریکا، تماس های تلفنی داشته است. او حتی ۲۱ آوریل با هدف ارائه مواضع خود به ولادیمیر پوتین به مسکو سفر کرد. نخست وزیر اسرائیل در این دیدار گفته است: «جولان خط قرمز ماست.»

گفته می شود، او در تمام این مذاکرات ادعا کرده «کسانی که می گویند اسرائیل باید جولان را به سوریه برگرداند واقعیت های (امروز) را نادیده می گیرند.» اما در واقع تنها کسی که واقعیت ها را نادیده گرفته، نخست وزیر اسرائیل است. تقریبا تمامی رهبران جهان ظرف ۴۸ ساعت اعلام کردند که (به اعتقاد آنان) بلندی های جولان اشغال شده است. ایالات متحده، آلمان، روسیه، اتحادیه اروپا و کشورهای دیگر همگی گفته اند که کنترل اسرائیل بر بلندی های جولان را به رسمیت نمی شناسند. می توان گفت جامعه جهانی تلاش تل آویو را برای سوءاستفاده از شرایط فعلی (سوریه و منطقه) و ضمیمه کردن منطقه ای که در جنگ های شش روزه ۱۹۶۷ اشغال کرده به سرزمین های اشغالی رد کرده است.

در این میان برخی وزرای سابق کابینه اسرائیل به علاوه وزیر خارجه و وزیر جنگ اعتقاد دارند که نتانیاهو اخیرا یک فرصت تاریخی را برای بهبود موقعیت استراتژیک خود در ارتباط با بلندی های جولان از دست داده است، موقعیتی که هرگز دوباره تکرار نخواهد شد. موقعیتی که جولای سال گذشته و پس از امضای توافق برجام میان قدرت های جهانی و ایران در وین برای نتانیاهو پیش آمد.

المانیتور در ماه می ۲۰۱۵ فاش کرد که آمریکایی ها به نتانیاهو پیشنهاد کرده بودند که مخالفت خود با توافق هسته ای ایران را متوقف کرده و با آن ها بر سر یک بسته جبرانی به روز شده و بسیار سخاوتمندانه وارد مذاکره شود. بسته پیشنهادی که به نتانیاهو اجازه می داد تا برتری کیفی و موقعیت استراتژیک خود را در منطقه حفظ کند.

اما نتانیاهو با رد پیشنهاد آمریکا به صراحت از مذاکره با دولت اوباما خودداری کرد. نخست وزیر اسرائیل در عوض، به مقابله با توافق هسته ای ایران تا دقیقه آخر ادامه داد، چرا که باور داشت می تواند رئیس جمهوری آمریکا را در کنگره شکست داده و وادار به عقب نشینی کند. نخست وزیر اسرائیل به دیپلماتی که قصد داشته تا او را قانع کند که پیشنهاد آمریکایی را بپذیرد، گفته است: «به هیچ وجه قصد ندارم به آمریکایی ها اجازه دهم که روح مرا بخرند. به هیچ وجه قصد کوتاه آمدن از اصول خود را ندارم.»

این دیپلمات که نمی خواهد نامش فاش شود، به المانتیور می گوید، نتانیاهو می توانست از باراک اوباما بخواهد که با توجه به شرایط جدید منطقه وضعیت حاکم بر بلندی های جولان را به رسمیت بشناسد. این می توانست در ادامه نامه های جورج دبلیو بوش به آریل شارون، نخست وزیر وقت اسرائیل، در آوریل ۲۰۰۴ باشد که در واقع به نوعی شهرک سازی های اسرائیل را (در سرزمین های اشغالی) به رسمیت شناخته بود. اما نتانیاهو بر مبارزه ناامیدانه خود با توافق هسته ای ایران ادامه داد.

امروز بنیامین نتانیاهو خود را در یک وضعیت ناامیدکننده می بیند. توافق همکاری های نظامی و کمک دفاعی میان اسراییل و ایالات متحده برای ۱۰ سال آینده با موانع جدی روبه روست. کمک دولت باراک اوباما در حاضر زمینه نظامی و دفاعی کمتر از آنچه است که تل آویو درخواست کرده، به این رژیم داده است. در مورد بلندی های جولان نیز هیچ کس کمترین تمایلی برای شنیدن درباره مواضع اسراییل ندارد. یکی از اعضای کابینه نتانیاهو که نمی خواهد فاش شود، می گوید: «باید اعتراف کنم که در آن زمان فکر می کردم حق با نتانیاهو است. امروز متوجه شده ام که این کار اشتباه بود. واقعیت این است که نمی شد از توافق هسته ای (با ایران) جلوگیری کرد، در حالی که موقعیت استراتژیک اسرائیل می توانست بهبود پیدا کند.»

به رغم اظهارات دو هفته پیش نتانیاهو مبنی بر این که اسرائیل هرگز بلندی های جولان را ترک نخواهد کرد، باید به یاد داشته باشیم که او برای خروج اسرائیل از این منطقه دو بار با سوریه مذاکره کرده است. بار نخست در دور اول نخست وزیری خود (۱۹۹۹-۱۹۹۶)، وقتی که ران لوادر، نماینده وی، با حافظ اسد، رئیس جمهور وقت سوریه، وارد مذاکره شد. و بار دوم زمانی که او در سال ۲۰۰۹ دوباره به قدرت رسید و از سرگیری مذاکرات با سوری ها را رها نکرد. او حتی از موافقت خود برای ترک بلندی های جولان صحبت کرد (و این نشان می دهد که تاکید امروز نتانیاهو برای ماندن در جولان واکنش به فرصتی است که از دست رفته است). به هر حال آنچه نخست وزیر اسرائیل می تواند انجام دهد در پیش گرفتن یک سیاست عاقلانه و دور نگه داشتن بلندی های جولان از درگیری است.

منبع: المانیتور / ترجمه: بهاره محبی