چهره استالین در افکار عمومی روسیه

دیدبان روسیه: مرکز مطالعات آماری لوادا طی روزهای یازدهم تا چهاردهم مارس 2016 در خصوص نگاه مردم روس به شخصیت "استالین" اقدام به برگزاری نظرسنجی در بین 1602 نفر افراد بالای سن 18 سال در 137 نقطه از کشور کرد.

در این نظرسنجی از افراد سوال شده بود که شخصیت استالین را چطور می­ بینید، نظرتان نسبت به او چگونه است و نقش او را در کشور چطور ارزیابی می­ کنید؟ آیا قبول دارید که استالین انسانی بی­ رحم، ظالم و به دور از انسانیت بوده و در نابودی میلیون­ ها انسان بی­ گناه مقصر بوده است یا او را رهبری خردمند می­ دانید که اتحاد جماهیر شوروی را به قدرت و شکوفایی رسانید؟

چهره استالین از ابتدای حکومت شوروی و بعد از آن در هویت ملی روسیه از جایگاه ویژه­ای برخوردار است، به همین خاطر در افکار عمومی توجه و علاقه خاصی نسبت به او وجود دارد. اولین نظرسنجی درباره شخصیت استالین در سال 2001 نشان داد که 38 درصد مردم ضمن علاقه برای او احترام نیز قائلند و 43 درصد نیز نسبت به او احساس ترس و نفرت دارند. پنج سال بعد همین نظرسنجی مجدد تکرار شد و این مرتبه 36 درصد ابراز علاقه و احترام و 38 درصد ابراز ترس و نفرت کردند.

اکتبر سال 2008، شرایط کمی تغییر کرده و سهم علاقه مندان و غیرعلاقه­ مندان به نسبت افرادی که نظری نسبت به استالین نداشتند، پایین­ تر آمد. در بحبوحه سال­ های 2012-2011 که آرامش جامعه تا حدی برهم خورده بود، تعداد افرادی که پاسخی برای سوالات این نظرسنجی نداشتند، به شدت افزایش پیدا کرد.

در ماه مارس 2014 شکاف بین افراد بر سر ارزیابی مثبت و منفی عمیق­ تر شده و به40 درصد (نظر مثبت) و 19 درصد (منفی) رسید. سال 2014 برای اولین بار در طول سال­ های بعد از فروپاشی، تعداد نظرات مثبت بر منفی برتری پیدا کرد و تا به امروز نه تنها این روند حفظ شده که حتی تعداد مخالفان به 17 درصد رسیده است.

با این حال، نظر افراد در نظرسنجی­ ها راجع به نقش استالین از ثبات کمتری برخوردار است. این روند از صفر شروع شده و آرام آرام به نظرات مثبت رسیده و از سال 2013 غالب افراد بر خدمات شایسته استالین برای روسیه تاکید می­ کنند. در عین حال، هیچ کس کشتار میلیون­ ها انسان بی گناه و ظلمی که استالین بر مردم روا داشت را انکار نمی­ کند.

امروز به طور کل نگاه مثبت به شخصیت استالین در بین مردم روسیه غالب است، اگرچه مسئولیت کشتار را نیز از گردن او برنمی­ دارند. نسبت افرادی که برای استالین احترام قائل هستند به افرادی که او را شایسته احترام نمی­ دانند، سه بر یک است.

از سوی دیگر، 85 درصد افراد در نظرسنجی­ ها او را ظالم می­ دانند (از همین تعداد، افراد زیادی برای او احترام قائل هستند) و در مقابل 57 درصد او را رهبری خردمند در به قدرت رسیدن و شکوفایی اتحاد جماهیر شوروی می­ دانند. گفتنی است که این ارقام در طرح جداگانه سوالات بدست آمده است.

آخرین سوال در نظرسنجی­ ها بدین صورت بود که آیا شما حاضر بودید تحت رهبری استالین در این کشور کار و زندگی کنید؟
تنها 23 درصد افراد با چنین شرایطی حاضر به کار و زندگی در روسیه هستند و در مقابل 60 درصد حاضر نیستند در چنین شرایطی زندگی کنند.

به طور کل افکار عمومی در کشور بر مقصر بودن استالین در سرکوب­ ها و کشتار مردم بی­ گناه استوار است. بیش از دو سوم مردم معتقدند که استالین ظالم و بی­ رحم بوده و در عین حال او را رهبری موفق می­ شمارند.

منبع: مرکز لوادا