استفان دی‌میستورا در آستانه استعفا

دیپلماسی ایرانی: این روزها استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه اعصاب آرامی ندارد. در حالی که فکر می کرد گام بزرگی را برای حل بحران سوریه برداشته و با نشاندن مخالفان و نمایندگان حکومت سوریه پشت یک میز خیز بلندی را برای پایان دادن به 5 سال جنگ خونین داخلی سوریه بر می دارد و فصل تازه ای را در تاریخ سوریه رقم می زند، اکنون می بیند هر آن چه تا کنون رشته بوده پنبه شده است. عربستانی ها در روند مذاکرات اخلال می کنند و حتی تلاش های امریکایی ها و شخص جان کری برای جلوگیری از کارشکنی عربستانی ها و ترک ها راه به جایی نبرده است. مجله فارن پالسی روز جمعه گزارش داد که استفان دی میستورا که چهره ای عموما آرام دارد و حتی در سخت ترین لحظات تلاش کرده است که آرامش خود را حفظ کند این روزها به شدت عصبانی است و دیگر ابایی ندارد حتی غیر مستقیم به رسانه ها بگوید که کارهای عربستان مخل مذاکرات صلح است. او پنج شنبه به خبرگزاری رویترز گفت: «عربستانی ها در روند تشکیل نمایندگان برگزیده مخالفان سوری سنگ اندازی می کنند.» عربستانی ها اصرار دارند نمایندگانی از احرار الشام، گروه شبه نظامی وابسته به آنها که با القاعده بیعت کرده است نیز جزء گروه مخالفان طرف مذاکره با حکومت اسد باشد در حالی که حکومت سوریه تاکید کرده است که هیچ کس از این گروه را به رسمیت نمی شناسد و مطابق با قطعنامه های سازمان ملل که هر گروهی که با القاعده بیعت کند را گروه تروریستی می داند از مذاکره با آنها خودداری می کند.

حالا دی میستورا می رود تا همانند اخضر الابراهیمی و کوفی انان که چاره ای جز استعفا ندیدند، او نیز استعفا دهد. یک دیپلمات غربی به پایگاه خبری تحلیلی ایلاف، وابسته به لیبرال های مخالف حکومت عربستان که مقر آن در لندن است، گفته که استفان دی میستورا به کشورهای بزرگ غربی اطلاع داده که در صورتی که وضعیت به همین منوال ادامه یابد و مذاکرات میان مخالفان با حکومت سوریه به در بسته بخورد، از سمت خود استعفا خواهد داد. این دیپلمات عالی رتبه آگاه که نخواسته است نامش فاش شود، گفت که دی میستورا به اطلاع وزرای امور خارجه حداقل دو کشور بزرگ رسانده که قصد دارد در صورتی که مذاکرات ژنو درباره سوریه به شکست بینجامد، از سمت خود استعفا دهد.

قرار است مذاکرات ژنو 3 که نمایندگان ایران و عربستان نیز در آن حضور خواهند داشت با چها روز تاخیر در روز 29 ژانویه برگزار شود. شدت اختلافات به اندازه ای بوده که سبب شده است تا مذاکرات به تاخیر بیفتد. دی میستورا گفته است که مواضع عربستان و ترکیه او را به ستوه آورده است و به ویژه اصرار عربستان در حفظ مخالفان رادیکال و تندروی سوری در صف مخالفان سیاسی کار را بسیار سخت کرده است.

این در حالی است که شماری از مسئولان غربی دی میستورا را متهم می کنند که در مواضع اخیرش تغییری به وجود آمده و به مواضع روسیه در پرونده سوریه نزدیک شده است. دی میستورا در واکنش به اتهام های اروپایی ها گفته است که «بله، مواضعم به مسکو نزدیک تر شده برای این که روس ها را در پرونده سوریه فعال تر دیدم، این مساله سبب شده است تا آنها بازیگران اساسی پرونده سوریه باشند حتی اگر بیشتر از آن که به مخالفان نزدیک باشند به حکومت بشار اسد نزدیکند.» با این حال دیپلمات آگاه گفت که چند کشور به او نامه نوشته اند و از او خواسته اند که مواضع خود را تغییر دهد و «تا اندازه مطلوب بی طرف بماند.»

در بسته مذاکرات

دی میستورا از این که مذاکرات سوریه به در بسته بخورد بیمناک است، برای همین زمان برگزاری آن را از 25 ژانویه به 29 ژانویه به تعویق انداخت شاید که بتواند راهی برای خروج از بن بست بیابد. روس ها گفته اند که مذاکرات سوریه در موعد مقرر برگزار خواهد شد حتی اگر مخالفان سوری نیایند. روسیه هیثم مناع، مخالف سیاسی معتدل که با ائتلاف مخالفان سوری اختلافات بنیادین دارد، به عنوان نماینده مخالفان سوری برگزیده و گفته است که او را نماینده مخالفان می داند. روسیه همچنین از مناع دعوت کرده است که در روز مذاکرات در ژنو حضور داشته باشد و پای میز مذاکره با حکومت سوریه بنشیند. این در حالی است که عربستان سعودی از او در نشست مخالفان سوری در ریاض دعوت نکرده و حتی او را در جمع مخالفان سوری به حساب نیاورده است. عربستان سعودی همچنین برهان غلیون، رئیس اسبق مخالفان سوری را نیز از جمع مخالفان سوری تنها به این دلیل که علوی است خط زده است. مساله ای که باعث ناخرسندی فرانسوی ها شده و عربستانی ها را غیر مستقیم به حمایت از طایفه گرایی و تقویت رادیکالیسم در جمع مخالفان سوری متهم کرده اند.

با این حال جان کری، وزیر امور خارجه امریکا که به گفته برخی منافع خبری او نیز از سنگ اندازی های عربستانی ها به ستوه آمده، گفته است که مذاکرات با یک یا دو روز تاخیر در موعد مقرر برگزار می شود، اما سوال این است که آیا این مذاکرات به نتیجه خواهد رسید؟ یک دیپلمات روس گفته است که کشورش از هیئتی جایگزین مخالفان سوری برای مذاکره با نمایندگان حکومت بشار اسد حمایت می کند.

ایران و روسیه از پیشنهاد عربستان برای نمایندگان برگزیده مخالفان سوری که شامل نمایندگان گروه های تروریستی نظیر احرار الشام و جبهه النصره می شود، انتقاد کرده اند و آن را با توافقات گذشته به ویژه توافقات مذاکرات وین مغایر دانسته اند.

لفاظی ترکیه

در حالی که مواضع ترکیه و عربستان در مورد مخالفان سوری بسیار به هم نزدیک است و هر دوی آنها نمایندگان جبهه النصره و احرار الشام را نمایندگان مشروع مخالفان سوری می دانند، احمد داوود اوغلو، نخست وزیر ترکیه در اقدامی پیش دستانه روسیه را متهم کرد که می خواهد مذاکرات صلح سوریه را کش دهد و با اصراری که بر مشارکت "گروه های تروریستی" مثل "یگان حمایت ملت کرد سوریه" در میان گروه های مخالف سوری دارد تلاش می کند مذاکرات صلح را به شکست بکشاند. داوود اوغلو در داووس از فهرست مخالفان سوریه مورد حمایت عربستان که در آن افرادی به نمایندگی از گروه های تروریستی احرار الشام و جبهه النصره حضور دارند، حمایت کرد و گفت تنها این هیئت است که می تواند نماینده مخالفان سوریه در مذاکرات ژنو باشد.

عصبانیت فرانسوی ها

منابع خبری می گویند فرانسوی ها از این که مذاکرات صلح ژنو به شکست بینجامد به شدت نگرانند. به اعتقاد آنها شکست این مذاکرات می تواند باعث تشدید بنیادگرایی و تقویت تروریسم شود. فرانسه سال گذشته را با حوادث تلخ تروریستی به پایان رساند که عامل آن را ناامنی های سوریه و عراق می داند. یک دیپلمات فرانسوی به ایلاف گفته است که فرانسه از این که برخی کشورها در فرایند مذاکرات صلح خلل ایجاد می کنند عصبانی است و مراتب اعتراض خود را به اطلاع آن کشورها نیز رسانده است. به گفته این دیپلمات وزارت امور خارجه فرانسه به اطلاع وزارت امور خارجه ترکیه رسانده است که شکست مذاکرات صلح سوریه را خطری بزرگ برای امنیت خود می داند و استعفای دی میستورا در پی شکست مذاکرات ژنو را شکستی سخت و غیرقابل جبران قلمداد می کند. به گفته این دیپلمات فرانسوی ها به عربستانی ها نیز اطلاع داده اند که اگر چه از نشست مخالفان سوری در ریاض حمایت می کنند اما ریاض باید مانع تراشی هایش در مذاکرات ژنو را متوقف کند.