دردسر روسی اردوغان

دیپلماسی ایرانی: اقدامات تلافی جویانه روسیه علیه ترکیه آغاز شده است. یکشنبه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه تحریم های اقتصادی گسترده علیه ترکیه را امضا کرد. بر اساس این دستورالعمل هر گونه پرواز هواپیماهای ترکی از فضای روسیه ممنوع است و شرکت های گردشگری روسیه تمامی سفرهای خود به ترکیه را متوقف می کنند. همچنین وارادت کالاهایی که منبع تامین آنها مشخص نیستند از ترکیه غیرقانونی خواهد بود. در همین حال فعالیت های همه شرکت ها و بازرگانان ترک نیز در خاک سوریه متوقف می شوند. دیمیتری بسکوف، سخنگوی رئیس جمهوری روسیه ساعاتی بعد از اعلام این قانون گفت: «این وضعیتی بی سابقه است. روسیه در وضعیتی بی سابقه به سر می برد. ما در برابر تهدیدی قرار گرفته ایم که طبیعی است به آن واکنش نشان دهیم.»

مسئولان ترکیه در واکنش به این اقدامات روسیه به خبرگزاری رویترز گفتند که این تحریم ها تنها باعث عمیق تر شدن بحران میان دو کشور می شود. آنها همچنین امکان قطع صادرات گاز روسیه به ترکیه را بعید دانستند و گفتند این اقدام بیش از همه به خود روسیه ضربه می زند. ترکیه 60 درصد گاز مورد نیاز خود را از روسیه وارد می کند.

روزنامه العرب، چاپ لندن در این باره می نویسد معاونان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه می گویند که او بسیار عصبانی است برای این که رجب طیب اردوغان تا کنون بابت سقوط جنگنده سوخو-24 روسیه توسط جنگنده های اف -16 ترکیه عذرخواهی نکرده است. مقامات روسیه می گویند اقدام ترکیه در حمله به جنگنده روسی اقدامی از قبل هماهنگ شده بوده و حتی اعضای ناتو نیز از آن مطلع بوده اند.

اردوغان هفته گذشته گفته بود ترکیه بابت این حادثه از روسیه عذرخواهی نمی کند برای این که حق خود می داند از حریم هوایی خود دفاع کند. اما روز شنبه لحن او آرام تر شد و گفت از بابت این حادثه بسیار ناراحت است و ای کاش چنین اتفاقی نمی افتاد.

دیمیتری بسکوف گفت: «رهبر روسیه آماده رویارویی طولانی مدت با تهدید بی سابقه ترکیه است. ما این اقدام را ترکیه را قویا رد می کنیم و پاسخی قاطع به آن خواهیم داد.» سایت کرملین نیز نوشت: «روسیه باید جلوی دیگر فعالیت های مجرمانه و غیرقانونی ترکیه را بگیرد.»

در همین رابطه روسیه واردات برخی کالاهای ترکیه را ممنوع اعلام کرده است. همچنین ورود مقامات و بعضی از بازرگانان ترکیه به خاک روسیه را نیز ممنوع کرده است. خبرگزاری اینترفاکس به نقل از مقام های دولتی گفته است که دولت مسکو روز دوشنبه فهرست کالاهای تحریمی ترکیه را اعلام خواهد کرد که احتمالا شامل تولیدات مواد غذایی و پوشاک و کالاهای دیگر خواهد بود.

عمده صادرات ترکیه به روسیه مواد غذایی، کشاورزی و پارچه است، همچنین روسیه بخش بزرگی از گردشگران ترکیه را به خود اختصاص داده است. سخنگوی کرملین روز شنبه گفت بعد از این که از شهروندان روسیه خواستیم فورا خاک ترکیه را ترک کنند تا کنون نزدیک به دویست هزار نفر این کشور را ترک کرده اند. روسیه همچنین در فرودگاه مسکو از سفر 30 بازرگان ترک به بهانه این که اقدامات لازم برای خروج آنها از کشور انجام نشده است، جلوگیری کرد.

اردوغان خواستار دیدار با پوتین در حاشیه نشست آب وهوا در پاریس شده تا آن طور که به تلویزیون ترکیه گفته بتواند اختلافات به وجود آمده با روسیه را حل کند اما پوتین این تقاضای او را رد کرده است. بیسکوف در این باره می گوید: «پوتین می داند که اردوغان خواستار دیدار با او در حاشیه کنفرانس تغییر آب وهوا در پاریس است اما هیچ دلیلی نمی بیند که با او ملاقات کند.» بیسکوف همچنین در گفت وگو با تلویزیون روسیه گفت: «هیچ کس حق ندارد جنگنده روسیه را سرنگون کند و از پشت به ما خنجر بزند. این که ترکیه می گوید جنگنده روسی حریم هوایی ترکیه را نقض کرده خنده دار است.»

برخوردهای روسیه با ترکیه فقط محدود به این اقدامات نیست. اکنون روسیه تصمیم گرفته علیه ترکیه دست به افشاگری هم بزند. مساله ای که می تواند اوضاع داخلی ترکیه را علیه اردوغان بشوراند. اولین افشاگری را سخنگوی کرملین زد. دیمیتری بیسکوف در گفت وگو با خبرگزاری تاس گفت: «پسر اردوغان در صنعت نفت منافعی دارد.» قبل از او ولادیمیر پوتین گفته بود: «نفتی که داعش از خاک سوریه صادر می کند از طریق ترکیه به دست خریداران می رسد.»

تشدید اختلاف ها در ترکیه

با تشدید تنش ها میان روسیه و ترکیه و اتهاماتی که مسکو متوجه آنکارا کرده و اظهاراتی که مقامات روسی علیه اردوغان و هیئت حاکمه این کشور بیان کرده اند، شکاف ها در داخل ترکیه افزایش یافته است. اکنون اردوغان خود را در مخمصه داخلی تازه ای گرفتار می بیند. عمده اختلاف ها میان او با ریاست ستاد ارتش ترکیه است. به ویژه اخباری از سوی روزنامه های نزدیک به دولت منتشر شده که نشان می دهد سرنگونی جنگنده روسیه به دستور مستقیم دولت و حتی شخص رئیس جمهوری صورت گرفته است. انتشار این اخبار سبب شده است تا مقامات ارتش ترکیه بگویند که حمله به جنگنده روس بدون هماهنگی با ارتش صورت گرفته و دولت ترکیه خود باید پاسخگوی تبعات سیاسی این اقدام خطرناک باشد. به گزارش روزنامه الحیات، چاپ بیروت، در مقابل دولت تلاش دارد توپ را در زمین ارتش بیندازد و آن را متهم به خودسری در وقوع حادثه مذکور کند. روزنامه های نزدیک به دولت وجود عناصری در داخل ارتش را عامل اصلی تشدید بحران با روسیه دانسته اند و ادعا می کنند هدف آنها از این کار در مخمصه انداختن اردوغان بوده است. یک مقام عالی رتبه نظامی که نخواست نامش فاش شود در گفتگو با روزنامه ترکی «سوزجو» گفت که فرماندهان نیروی هوایی هویت همه جنگنده هایی که در فضای پیرامون ترکیه در پروازند را به خوبی می دانند، این با اظهارات رئیس جمهوری که می گوید «اگر می دانستیم هواپیما روسی است به گونه دیگری عمل می کردیم»، تناقض دارد. این مقام نظامی همچنین دولت را متهم کرد که در اعلام خبر سقوط هواپیمای روسی عجولانه رفتار کرد در حالی که ارتش تصمیم داشت بعد از حادثه با صدور بیانیه ای اعلام کند که هواپیمایی ناشناس سقوط کرده است. وی همچنین گفت: «اگر مقام های سیاسی سکوت کرده بودند می توانستیم مشکل را سریع تر حل کنیم.»

بعد از سقوط هواپیمای روسی رسانه های نزدیک به دولت با اشتیاق نوشتند «پوتین در سوریه سیلی خورد». آنها با این عناوین به نوعی شادی خود را از اتفاق به وجود آمده بیان داشتند. اما بعد از این که با واکنش های غیرقابل انتظار روسیه مواجه شدند و حجم انتقادها به دولت ترکیه افزایش یافت، سریعا تغییر موضع دادند و نوشتند این حادثه تنها باعث تقویت روسیه در سوریه شده است. بیریل داداغلو، وزیر سابق اتحادیه اروپا در این باره گفت: «بر خلاف انتظار ما این پوتین بود که ما را در تنگنا گذاشت و ما را به سرنگونی هواپیمایش سوق داد برای این که نتایج این حادثه بیش از هر کسی به سود خود او تمام شد.»

با این حال مقامات ترکیه می گویند امیدوارند با پس دادن جسد خلبان روسی به روسیه از طریق اردن گام های مثبتی در حل بحران پیش آمده، برداشته شود.