منابع مالی داعش از کجا تامین می‌شود؟

حملات اخیر گروه تروریستی داعش به پاریس، بمب گذاری در بیروت و سقوط هواپیمای مسافربری روسیه در شبه جزیره سینا، سؤالاتی را درباره منابع مالی داعش برای طراحی و اجرای نقشه های شوم خود در سراسر جهان و خرید اسلحه برای انجام این حملات تروریستی در اذهان پدید می آورد.

به گزارش ایسنا، فروش نفت، اخذ مالیات از مناطق تحت کنترل، کسب درآمد از آدم ربایی، کمک های مالی از کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عربستان، قطر و امارات و حتی کویت و نیز کمک های مؤسسات خیریه عربی و افراد ثروتمند عربی، دزدی از بانک ها، اخاذی، فروش آثار باستانی و موارد دیگر از جمله راه های کسب درآمد و تامین بودجه داعش به شمار می آیند.

عمده ترین منبع سودآوری داعش، از فروش نفت حاصل شده و این پرسش مطرح می شود که چه کشورهایی نفت سوریه و عراق را در مناطق تحت کنترل داعش خریداری می کنند؟

پیش از این نیز دکتر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در نشست مطبوعاتی مشترک با همتای بلژیکی اش با تأکید بر این که تروریست ها نباید به منابع مالی دسترسی داشته باشند و نفت بفروشند، گفت: "باید یک نفر پاسخ دهد که آن ها چگونه نفت می فروشند؟ کدام کشور از آن ها نفت می خرد و کدام بانک ها درآمدهای نفتی این گروه های خطرناک را نگهداری می کنند و به آن ها اجازه استفاده می دهند؟ این ها سوالات مهمی است."

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان در ادامه سخنانش تأکید کرد: جامعه بین المللی باید با تروریسم مبارزه کند و از دیگر سو برخی در کشورهای منطقه و خارج از منطقه باید بپذیرند که داعش یک خطر برای ماست و فکر نکنند که از این خطر و مهره می توانند در راستای منافعشان استفاده کنند.

در همین حال روزنامه ایندیپندنت، چاپ انگلیس در گزارشی در این باره نوشت: زمانی که جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر انگلیس با این پرسش رو به رو شد که آیا بمباران مناطق تحت کنترل داعش به دنبال حملات وحشت آفرین پاریس تفاوت بارزی را در موقعیت فعلی ایجاد خواهد کرد یا نه، به مطرح کردن سوالات تازه ای در این باره پرداخت.

رهبر حزب کارگر در مصاحبه با لوراین کلی از شبکه ی ITV در پاسخ به این پرسش چنین جواب داد: احتمالا نه. و در ادامه اضافه کرد: چه کسی بودجه داعش را تامین می کند؟ چه کسی ترکیه را تجهیز می کند؟ چه کسی برای داعش مامن و پناه گاه ایجاد می کند؟ شما مجبورید سوالاتی را درباره ی تسلیحاتی بپرسید که هر کس در این منطقه فروخته است.

مهاجمان پاریس مصلح به AK-47S بودند و از جلیقه های انتحاری همانند استفاده می کردند؛ در حالی که پلیس یک موشک انداز و مقادیر زیادی اسلحه در یورش های تروریستی اش در لیون به دنبال این حملات کشف کرد. پس داعش از کجا پول، اسلحه و بمب هم دراروپا و هم در خاورمیانه را به دست می آورد؟

چه کسی بودجه داعش را تامین می کند؟

داعش در حال حاضر تا حد زیادی بودجه خود را از طریق فروش نفت، گروگان گیری، قاچاق، اخاذی، مالیات، غنیمت گیری و دزدی از بانک ها تامین می کند.

زمانی که داعش شروع به کار کرد، بودجه اولیه آن از طریق اهدا کنندگان ثروتمند، افراد و موسسات به اصطلاح خیریه از خاورمیانه و به ویژه عربستان سعودی، قطر و کویت تامین شد.

در ابتدا، دولت های عربی آشکارا به مخالفان دولت بشار اسد، رییس جمهور سوریه از جمله داعش پول پرداخت می کردند. این موضوع هم از نظر دیپلماتیک و هم از لحاظ سیاسی نادرست بود. با این حال هنوز مقادیر زیادی پول راه خود را از طریق افراد ثروتمند کشورهای حاشیه خلیج فارس به سمت داعش پیدا می کنند.

داعش از کجا اسلحه و مهمات خود را به دست می آورد؟

به دنبال حملات به مجله شارلی ابدو در ماه ژانویه، کارشناسان تسلیحاتی گفتند که مهمات مورد استفاده مشخصا از کشورهای بالکان قاچاق شده است، که به دنبال جنگ 1991 تا 1995 در یوگسلاوی مملو از اسلحه به حال خود رها شده بود.

مولنبیک واقع در حومه شهر بروکسل در بلژیک محل اقامت برخی از مظنونان حمله ی جمعه شب پاریس به عنوان یک میدان پرورش تروریسم در غرب اروپا شناخته شده است. این طور که گفته می شود، یک اسلحه گرم را در این منطقه می توان با 500 تا 1000 یورو خرید.

درباره ی خاورمیانه نیز مطالعات گروه محقق تسلیحات جنگی که سال گذشته منتشر شد، نشان داد گروه های شبه نظامی از تسلیحاتی که عمدتا در آمریکا، چین و روسیه ساخته می شوند، استفاده کرده اند.

داعش هم چنین مقادیر زیادی محموله تسلیحاتی شامل، تانک، موشک انداز و خمپاره انداز را در زمان تصرف مناطق تحت کنترل دولت در عراق و در سال 2014 را به دست آورد.

درآمد داعش از فروش نفت چه مقدار است؟

بر اساس برآورد یک موسسه تحقیقاتی انرژی IHS، مناطق تحت کنترل داعش بالای 60 هزار بشکه نفت در روز تولید می کنند که برای این خلافت خودخوانده اسلامی هر 24 ساعت حدود یک میلیون پوند درآمد به همراه دارد.

چه کسی این نفت را خریداری می کند؟ آیا مناطق تحت کنترل داعش با تحریم های بین المللی روبه رو نیست؟

واسطه ها، نفت خام و محصولات خالص نفتی را از مناطق تحت کنترل در سوریه و عراق به ترکیه قاچاق می کنند. بنا به گزارش های رسیده، دولت سوریه نیز برخی از این محصولات را خریداری می کند.

به دلیل تحریم ها، اعضای داعش در محل زندگی شان تقریبا با هشت میلیون نفر مانند یک گروه جنایت کار سازمان یافته بزرگ عمل می کنند؛ معاملات نقدی و قاچاق محصولات خارج از کانال های قانونی بانکی در این منطقه انجام می شود.

درآمد داعش از اهدا کنندگان ثروتمند چه میزان است؟

طبق برآورد مجله نیوزویک، داعش از طریق این شبکه ها حدود 40 میلیون دلار در دو سال گذشته درآمد داشته است.

عایدی داعش از پول آزادسازی گروگان ها چه مقدار است؟

بر اساس اعلام خزانه داری ایالات متحده، داعش از دریافت فدیه (پول آزاد سازی گروگان ها) دست کم 20 میلیون دلار درآمد داشته است.

چه نوع مالیاتی درسرزمین های تحت کنترل داعش وضع شده است؟

اقلیت های مذهبی مانند مسیحیان مجبور به پرداخت مالیات های ویژه، گرویدن به اسلام یا ترک کردن محل سکونت خود هستند.

درآمد سالانه داعش چه مقدار است؟

درآمد سالانه داعش از فروش نفت، باج گیری و مالیات ها به میزان بالای 2 میلیارد دلار محاسبه شده است.

خبرگزاری رویترز نیز با ارائه گزارشی به بررسی درآمدهای نفتی داعش و وضعیت معیشتی مردم و نیاز به این نفت پرداخت و نوشت: تجار و مدیران اجرایی نفتی پیشین می گویند، داعش هنوز در حال استخراج و فروش نفت در سوریه است و به رغم ماه ها حمله نیروهای به رهبری ایالات متحده با هدف قطع منبع بزرگ درآمدی این گروه، داعش تکنیک های تجارتی خود را کسب کرده است.

در حالی که حملات ایالات متحده و نیروی عرب برخی از پالایشگاه های نفتی موقت که از سوی افراد محلی در مناطق شرقی تحت کنترل داعش اداره می شوند را هدف قرار داده است، آن ها از حمله به چاه های نفتی تحت کنترل این گروه اجتناب می کنند.

این امر تاثیر عملیات ها را محدود می کند و بر اساس گفته کارکنان نفتی سوریه و مدیران اجرایی نفتی پیشین و کارشناسان انرژی به این معنی است که شبه نظامیان قادرند تا از فروش نفت خام روزانه، بالای 2 میلیون دلار سود به دست آورند.

عبدالله الجعدان، بزرگ قبیله در شو حائل، شهری نفتی در استان دیر الزور سوریه، در این باره گفت: آن ها (داعش) در واقع هنوز نفت می فروشند و حتی استخراج از چاه های جدید را به کمک متحدان طایفه یی افزایش می دهند و از مزایای ناتوانی دشمنان شان در هدف قرار دادن مناطق نفتی استفاده می کنند.

کارشناسان می گویند، نیروهای به رهبری ایالات متحده می خواهند از اصابت قرار دادن تاسیسات نفتی پرهیز کنند؛ به این دلیل که می تواند به غیر نظامیان بیش تر از شبه نظامیان لطمه وارد کند و ممکن است افراد محلی را تندرو و رادیکال کند.

در چند روز گذشته ایالات متحده در تلاش برای مختل کردن منبع درآمدزایی یک میلیون دلاری داعش، کشورهایی را که از این گروه نفت خریداری کنند را تهدید به تحریم کرد.

بیش تر این نفت از سوی تجار محلی خریداری می شود و نیازهای داخلی مناطق در کنترل شورشیان در شمال سوریه را تامین می کند. با این حال بخشی از این نفت خام با کیفیت پایین به ترکیه قاچاق شده است، جایی که هر بشکه بالای 350 دلار به فروش می رسد که سه برابر نرخ محلی آن است و یک تجارت سودمند مرزی را ایجاد کرده است.

آندرو تبلر، تحلیل گر ارشد موسسه واشنگتن در ایالات متحده در امور سوریه، در این باره گفت: گزینه های ما محدود است، مگر این که چاه های نفتی را مورد هدف قرار دهید. اما این امر فقط به داعش صدمه نمی زند؛ بلکه به تمام جمعیت خسارت وارد می کند و این چیزی نیست که ایالات متحده به راحتی بتواند آن را انجام دهد.

هرگونه بمباران چاه های نفتی عمده سوریه می تواند یاد آور جنگ خلیج فارس در 1991-1990 شود که نیروهای صدام حسین به کویت حمله کردند و در حالی که توسط نیروهای به رهبری ایالات متحده به عقب رانده می شدند، چاه های نفتی را به آتش کشیدند و خسارات زیادی را به زیرساخت ها وارد آوردند.

یک حمله نیروهای به رهبری ایالات متحده پالایشگاه سیار در شرق سوریه را نابود کرد؛ اما دکل نفتی این تاسیسات را سالم گذاشت.

جان کربی، سخنگوی مطبوعاتی وزارت خارجه در 25 سپتامبر گفت: این حمله با هدف محو کردن پالایشگاه های نفتی از روی نقشه صورت نگرفت؛ بلکه به منظور کاهش توانایی داعش در استفاده از این پالایشگاه ها انجام شد.

بر اساس گفته کارشناسان نفتی و تجار و منابع محلی در طول تابستان داعش چیزی بین 40 هزار تا 80 هزار بشکه در روز نفت خام از چاه های تحت کنترل خود در استان های دیرالزور و حسکه استخراج کرده است.

آژانس انرژی بین المللی در گزارشی اعلام کرد که در نتیجه حملات هوایی، استخراج نفت در مناطق تحت کنترل داعش به 10 هزار بشکه در روز تنزل یافته است.

با این وجود قیمت های محلی محصولات نفتی نشان می دهد که حملات تاثیر عمده ای بر تامین غیرقانونی نفت نداشته است. یک شبکه نفت داعش حدود 20 دلار به فروش می رسد؛ در حالی که در سال 2014 هر بشکه به قیمت 35 دلار به فروش می رفت.

تجار معتقدند که این به دلیل وجود ذخایر فراوانی است که قبل از این حملات ساخته شده و این که داعش تولیدش را در هفته های اخیر افزایش داده است.

بازرگانان محلی به ارسال کاروان های حمل و نقل بالغ بر 30 کامیون ادامه می دهند. این کامیون ها در طول روز نفت چاه های تحت کنترل داعش را از میان بخش های در دست شورشیان سوریه حمل می کنند، بدون این که هدف حملات هوایی قرار گیرند. گروه های شبه نظامی به این کاروان ها اجازه داده اند که به سرعت از ایستگاه های کنترل عبور کنند.

به گفته ی برخی از تجار محلی و رانندگان کامیون های نفتی، این گروه مشتریان را به بارگیری بیش تر از قبل، تشویق کرده اند و برای انتقال بیش تر نفت، پرداخت اقساطی و تخفیف را در نظر گرفته است.

روزنامه هاآرتص نیز در گزارشی به بررسی دیگر منبع مالی گروه داعش پرداخت و نوشت: سرقت آثار باستانی بازار سیاه فروش نفت و دزدی بانک، داعش را ثروتمند کرده است.

داعش به آثار باستانی به عنوان راه دیگری برای کسب درآمد نگاه می کند. داعش در چند روز گذشته خالد الاسد، باستان شناس برجسته و رییس آثار باستانی شهرهای کهن سوریه را به جرم وفاداری به بشار اسد، رییس جمهور سوریه، و ارتباط با ایران، پس از شکنجه بسیار، گردن زد.

شکنجه این باستان شناس 81 ساله نشان داد که وی نه به خاطر دلایل مذهبی و دینی بلکه به دلایل اقتصادی شکنجه شده بود.

داعش قصد داشت تا از او اطلاعاتی را بیرون بکشد تا این گروه را به سمت صدها آثار باستانی و گنج های با ارزش پنهانی در شهر 3 هزار ساله سوریه بکشاند. تصرف پالمیرا توسط داعش نگرانی های شدید از نابود شدن این شهر تاریخی را برانگیخت.

بر اساس گفته دکتر دیوید گارتنستین-رز کارشناس بودجه ترور و کارشناس برجسته بنیاد دفاع از دموکراسی ها در واشنگتن، داعش سعی دارد تا از راه های مختلف مانند فروش آثار باستانی به درآمدهای گوناگون دست یابد. در بسیاری از موارد آن ها سایت های تاریخی را تنها پس از این که اشیاء باستانی را از آن جا بیرون می کشند، نابود می کنند تا بتوانند آن ها را در بازارهای سیاه به فروش برسانند.

گارتنستین-رز در کنفرانس اخیر موسسه بین المللی مبارزه با ترورسیم در مرکز میان رشته ای هرتزلیا، اعلام کرد که به درستی بر بازار جهانی آثار باستانی نظارت نمی شود. در نتیجه داعش در فروش آثار باستانی به مقدار قابل توجهی در ترکیه، اروپا و آمریکای شمالی موفق است.

در طول شش ماه گذشته چندعامل غیرمنتظره وضعیت اقتصادی داعش را تضعیف کرده و موجب شده تا این گروه به دنبال راه های تازه ای برای کسب درآمد باشد.

ارتش سوریه و عراق شبه نظامیان کرد، گروه های شورشی سوریه و حملات هوایی مصر و اردن و حملات هوایی شدید روسیه و نیروهای ایالات متحده از جمله این عوامل هستند.

با این حال شبکه تلویزیونی راشا تودی اعلام کرد، واشنگتن می گوید که این رژیم بشار اسد، رییس جمهور سوریه است که تلاش های ایالات متحده در قطع منابع مالی داعش را تضعیف می کند.

مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در پاسخ به سوالی درباره ی اقدامات آمریکا در کاهش بودجه داعش گفت: ما به همراه اعضای ائتلاف به تلاش ها در قطع دسترسی داعش به بازارهای خارجی، سیستم بانکی و بررسی آن چه که آن ها برای تولید و فروش نفت نیاز دارند و قطع آن ها، ادامه می دهیم.