دادگاه بین‌المللی علیه تروریسم تشکیل شود

نویسنده: بوگدان اورسکو * و خوزه گارسیا مارگالو **

دیپلماسی ایرانی: حملات تروریستی در سراسر پاریس در شب 13 نوامبر که حداقل 120 نفر کشته برجای گذاشت، یادآوری دردناکی در تروریسم معاصر بود. به تنهایی در امسال افراط گرایان خشونت طلب، مردم بی گناه را به نام دین یا سیاست در فرانسه، تونس، کنیا، اسرائیل، نیجریه و البته در سوریه و عراق کشته اند. همانند طاعون سیاه در اروپای قرون وسطی، تروریسم هم در جهان معاصر کمین کرده است و ریشه کن کردن آن تبدیل به یک ضرورت جهانی شده است.

جامعه جهانی مدت ها است که نگران تهدید تروریسم است. کشورها قوانین امنیتی وضع می کنند و نیروهای اطلاعاتی ویژه ایجاد می کنند و نیروهای پلیس برای متوقف کردن مجرمان و یا جلوگیری از حملات به دنبال معاهدات بین المللی و توافقات دوجانبه می روند. تاکنون با وجود تلاش هایی که صورت گرفته یک نهاد قانونی جهانی برای مبارزه با تروریسم تشکیل نشده است. الان زمان تغییر این موضوع رسیده است.

تلاش برای مبارزه با تروریسم در سطح جهانی به 90 سال پیش بر می گردد. در سال 1926 رومانی -اولین کشوری که جرم تروریسم را به عنوان یک قانون جنایی معرفی کرد- از جامعه ملل درخواست کرد که «یک پیش نویس برای تعیین مجازات تروریسم جهانی» تهیه کند.

اما تا سال 1934 که الکساندر اول، پادشاه یوگسلاوی و لوئیس بارثو، وزیر خارجه فرانسه ترور شدند، جامعه بین الملل به دنبال ایجاد یک مکانیسم قضائی بین المللی برای مبارزه با تروریسم نرفته بود. گروهی از کارشناسان پیش نویس کنوانسیون منع و مجازات تروریسم و تشکیل کنوانسیون دیوان کیفری بین المللی را تهیه کردند. هر دو کنوانسیون توسط 24 دولت امضا شد و توسط یک کشور به تصویب رسید. اما وقوع جنگ جهانی دوم موجب شد تا این کنوانسیون ها به مرحله اجرا نرسند.

تا به امروز 19 بخش از کنوانسیون علیه تروریسم امضا شده است. این بخش ها بمب گذاری های تروریستی، تروریسم هسته ای، تامین مالی تروریسم، اقدام علیه امنیت هوایی و دریایی و اقدام علیه افراد حفاظت شده بین المللی را شامل می شود. اما مکانیسم قانونی جهانی برای مبارزه با تروریسم در تمام اشکال آن همچنان دست نیافتنی است.

هرگونه تلاش در این زمینه منوط به حل اختلافات مهم میان کشورها است، یکی از مهمترین احتلافات چگونگی تعریف تروریسم و اینست که آیا اقدامات نیروهای مسلح و مبارزان آزادی بخش هم شامل آن می شود. اخیراً تلاش برای قرار دادن تروریسم در حیطه صلاحیت دیوان کیفری بین المللی به خاطر فقدان یک تعریف بین المللی پذیرفته شده از آن با شکست روبه رو شده است.

در حالی که حملات تروریستی تبدیل به یک درد مشترک شده است، یک نهاد بین المللی باید برای مقابله با آن وجود داشته باشد. در ماه فوریه رومانی پیشنهاد تشکیل دادگاه بین المللی علیه تروریسم را داد و به همراه اسپانیا یک فرآیند مشورتی مشترک را تشکیل داد تا در نهایت به نتیجه برسد. چنین دادگاهی قدرت تعقیب قضائی علیه اقدام تروریستی و ارائه کمک به کشورهایی که نظام حقوقی ضعیفی دارند، خواهد داشت. همچنین عامل بازدارنده قوی برای تروریست ها خواهد بود.

دادگاه بین المللی علیه تروریسم مکمل صلاحیت دادگاه های ملی و دیوان کیفری بین المللی است و تنها زمانی مداخله خواهد کرد که نهادهای داخلی قادر یا مایل به ورود به پرونده های تروریسم نباشند یا این مسئله خارج از صلاحیت دیوان کیفری بین المللی باشد.

تشکیل دادگاه بین المللی علیه تروریسم مشروعیتش را از جامعه مدنی، دانشگاه ها و عموم مردم کسب خواهد کرد. به دست آوردن این حمایت کار آسانی نخواهد بود، به ویژه در دوره ای که سیاستگذاران با چالش های اقتصادی و استراتژیک متعددی روبه رو هستند. اما ما معتقدیم که نهاد قانونی قدرتمند در رابطه با مبارزه با تروریسم بسیار ضروری است و به راحتی تلاش هایی که برای ایجاد آن صورت گرفته است را توجیه خواهد کرد.

* وزیر خارجه رومانی

** وزیر خارجه اسپانیا

منبع: پراجکت سیندیکیت/ مترجم: حسین هوشمند