سرانجام ایران و ترکیه در سوریه به هم رسیدند

دیپلماسی ایرانی: آرامشی بر شهرهای مختلف سوریه به میزبانی سازمان ملل و با مذاکراتی که در ترکیه با حضور مستقیم ایران انجام شد، حاکم شده است. به موجب آن شهرهای الزبدانی، در نزدیکی دمشق، الفوعه، کفریا، بنش، تفتناز، رام حمدان و معره مصرین نزدیک به ادلب روی آرامش به خود می بینند. در آستانه برقرای این آرامش تظاهراتی در شهر سراقب انجام شد که مردم آن شهر نیز خواستار پیوستن به این آتش بس برای دوری از جنگ خانمان سوز جاری شدند.

اگر این آرامش پایدار بماند، صلحی بر این شهرهای سوریه که جنگ ویرانشان کرده است، حاکم خواهد شد. شاید در صورت حفظ با موفقیت این آرامش دیگر شهرهای سوریه نیز بتوانند مشابه همین رویه را انجام دهند. اتفاقی که تلاش های سازمان ملل و ترکیه و ایران سهمی به سزا در آن داشتند.

به این ترتیب آنکارا و تهران به دو طرف جنگ سوری – سوری فشار آوردند که دست از جنگ بردارند و حتی اگر محدود هم باشد، برای مدتی طعم صلح را بچشند.

فشار به طرف های جنگ در حالی صورت گرفت که دنیا از یک سو سرگرم تقویت حضور نظامی روسیه در سواحل سوریه و از سوی دیگر کش مکش کشورهای بزرگ بر سر راه حل سیاسی و سرنوشت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه است: آیا اسد بعد از مرحله انتقالی قدرت را رها خواهد کرد یا این که آغاز مرحله انتقالی همچنان منوط به استعفا یا سرنگونی او است؟

درگیری جامعه جهانی بر سر سرنوشت سوریه به سطح توافقات واشنگتن و مسکو بر سر این که بحران سوریه چگونه حل و فصل شود، گره خورده است. هر دو طرف به فکر آینده نفوذ خود در سوریه هستند، حالا چه با وجود بشار اسد چه با نبود او، می توان گفت هیچ کدام آنها به فکر سرنوشت سیاسی او نیستند بلکه هر دو تنها به منافع خود فکر می کنند.

مذاکراتی که به صلح در این هفت شهر سوری انجامید به خوبی حضور ایران را در جنگ سوریه نشان داد، شاهد آن هم سازمان ملل بود، اما ترکیه تنها به میزبانی از مذاکرات و فعالیت پشت پرده خود بسنده کرد و تنها به گروه های مخالف مسلح سوری مثل جبهه النصره فشار آورد تا با توافق آتش بس موافقت شود. اگر چه ترکیه سعی می کرد نقش خود را مخفی نگه دارد اما هیچ چیز مخفی نماند، برای این که دشمن و متحد و ناظر به خوبی نقش فعال بلکه اصلی خود را در این جنگ درک می کنند، هیچ کس به فکر برقراری آرامش چه در این هفت شهر چه جاهای دیگر نیست بلکه آن چه قابل درک است میزان نفوذ کشورها و همچنین میزان تهدید نفوذ مسکو و واشنگتن است.

در این جا ایران و ترکیه به عنوان دو عنصر فعال در سوریه با یکدیگر تلاقی کردند. به تعبیر اهل اقتصاد «دو سرمایه دار اصلی» جنگ سوریه در این جا با یکدیگر برخوردند، اما سرمایه داران اصلی این جنگ یعنی امریکا و روسیه چه می کنند، روشن است که از نفوذ هر دوی آنها کاسته شده است.

در این جا است که باید انتظار راه حل سیاسی برای جنگ سوریه داشته باشیم. اگر چه هر دو طرف ایرانی و ترکیه تلاش می کنند از این توافق شانه خالی کنند تا به مرزهای مورد نظرشان قبل از رسیدن به توافق برسند. ایران و ترکیه دو کشور دوست و همسایه هستند. هر دو از یک نظام سیاسی اسلامی تبعیت می کنند اگر چه مغایر با یکدیگر هستند. با این تفاوت که ایران توانسته با حل پرونده هسته ای خود گامی بلند برای حل مناقشات بین المللی خود بردارد و قوه جاذبه خود را تقویت کند و به یک قطب جذاب منطقه تبدیل شود در حالی که ترکیه تازه وارد منازعات داخلی خود شده است.

منبع: الحیات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: شنبه 11 مهر 1394 / انتشار مجدد: شنبه 25 مهر 1394