جزئیات نحوه بازرسی آژانس از مراکز هسته ای

در هر مجموعه ای که حساسیت های کاری آن بالا باشد، وجود نهادها و مراکز تخصصی که بتوانند از رخنه دشمن و چشم های ناپاک جلوگیری کنند بسیار ضروری است و اصولا امین ترین و متخصص ترین افراد در این حوزه را برای این گونه امور می گمارند. سازمان انرژی اتمی کشورمان از جمله تخصصی ترین سازمان های موجود در کشور است که در سال های اخیر غربی ها با طرح ادعاهای واهی به آن رنگ و بوی سیاسی و امنیتی دادند. به همین دلیل، حفاظت از اشخاص و اسناد این مجموعه نیز مهم شده است، کما این که در مقاطعی با برخی خرابکاری های صنعتی و ترورها نیز روبه رو بودیم. اصغر زارعان از افراد استخوان خردکرده در عرصه های امنیتی کشورمان به شمار می رود که سکان معاونت راهبردی و مهم حفاظت و امنیت را در سازمان انرژی اتمی برعهده گرفته است. مصاحبه پیش رو که در آخرین روزهای مردادماه و پس از انجام بازدیدهای خبرنگار خراسان از مراکز و سایت های هسته ای کشور و گفت وگو با مدیران آن ها انجام شده حاوی نکات جالبی از جمله نقش معاونت حفاظت و امنیت در مذاکرات هسته ای و نوع حضور آن در ادامه کار و همچنین فرآیندهای جلوگیری از خرابکاری صنعتی است. زارعان در این گفت و گو نکات قابل توجهی را مطرح کرده است از جمله جزئیاتی از چگونگی بازدید از مراکز هسته ای توسط آژانس که بخشی از این مطالب را امروز می خوانید.

لطفا برای شروع بفرمایید معاونت حفاظت و امنیت چه نقش و جایگاهی در سازمان انرژی اتمی دارد ؟

امنیت از ارکان ضروری و اساسی هر جامعه به شمار می رود و فقدان آن، پیامدها و بازتاب های نگران کننده ای داشته و حیات و روند روبه رشد هر سازمانی را دچار اخلال می کند.در واقع نیاز به امنیت، در سطح فردی و اجتماعی از بدیهیات عقلی است که در متون دینی ما نیز به آن اشاره شده، کما اینکه در حدیث معصومین (ع) هم داریم که امنیت و سلامت دو نعمت ناشناخته اند ضمن اینکه حضرت امام راحل (ره)و مقام معظم رهبری نیز در حفظ امنیت و تاثیر آن در عرصه های مختلف اجتماع، توصیه ها و رهنمودهای زیادی دارند.

در همین زمینه سازمان انرژی اتمی ایران نیز که از نهادهای تخصصی و البته مورد چشمداشت دشمنان نظام اسلامی به جهت پیشرفت های سال های اخیرش محسوب می شود نیاز مبرمی به حفظ امنیت و اصول حفاظتی ویژه دارد لذا براساس رهنمودهای رهبر انقلاب در این زمینه و با هدف تامین بهینه حفاظت، امنیت و پایداری صنعت هسته ای در تمامی حوزه های مدیریتی، تخصصی و فنی، این معاونت، با بیش از 170 فعالیت و ماموریت های تخصصی تلاش همه جانبه ای برای حفاظت از دستاوردهای صنعت هسته ای در ابعاد مختلف دارد و به نوعی حفاظت و امنیت گوش و چشم مدیران برای مدیریت بهتر و اشرافیت بر فعالیت ها می باشد.

هم اکنون وضعیت امنیتی و حفاظتی سازمان در چه سطحی است؟

در حوزه حفاظت و امنیت در صنعت هسته ای هم اکنون اشراف امنیتی همه جانبه بر رویکردهای دشمن از طریق شناسایی شگردهای سرویس های اطلاعاتی در ایجاد انحراف و کند کردن فعالیت های هسته ای، پیشگیری و خنثی سازی فعالیت های جاسوسی داریم ضمن اینکه در این حوزه پایش و نظارت فنی – تخصصی بر طرح ها و پروژه ها، کنترل فرآیند تامین و انتقال امن تجهیزات، احراز صلاحیت امنیتی پیمانکاران داخلی و خارجی و مبارزه با مفاسد اقتصادی انجام می گیرد تا هر گونه انحراف یا مشکل امنیتی رصد شده و برخورد مناسب در زمان مناسب صورت گیرد. یکی دیگر از حوزه های مهم و حساس این معاونت بحث حفاظت از نیروی انسانی متخصص و ارزشمند سازمان است که در این خصوص تعیین واحراز صلاحیت امنیتی، سیاسی، اخلاقی و تخصصی در فرآیند جذب، نگهداشت و توسعه نیروی انسانی و ایجاد انگیزه برای نیروهای کارآمد، جهت مقابله با عملیات روانی دشمن، پیشگیری از حوادث تروریستی، فضا سازی بیگانگان و خروج افراد تاثیر گذار از چرخه فعالیت های هسته ای می باشد.

روش اصلی دشمن در این نوع خرابکاری ها چگونه است؟

خرابکاری های انجام شده به 2 گروه عمده شامل اختلالات نرم افزاری و سخت افزاری تقسیم می شوند. هدف اصلی خرابکاری های نرم افزاری، سیستم های کنترل و تجهیزات مرتبط با آن ها و در نهایت ایجاد اخلال در فرآیندهای تولید و بهره برداری بوده و در این راستا تولید و تزریق انواع بدافزارها مثل استاکس نت که شهرت زیادی پیدا کرد در دستور کار بیگانگان بوده است. اما در نوع دوم خرابکاری که خرابکاری های سخت افزاری است عمدتاً هدف، ایجاد اختلالات فیزیکی، انفجار و انهدام سیستم ها و تجهیزات بوده و اقداماتی نظیر جاسازی مواد منفجره، دستکاری المان های تجهیزات، اضافه کردن مدارات موازی داخل یک قطعه و اضافه کردن سامانه های الکترونیکی برای به دست گرفتن کنترل آنها از جمله این خرابکاری های سخت افزاری می باشد.

در زمینه خرابکاری ها و اقدامات معاونت می توانید نمونه های مصداقی ذکر کنید؟

درخصوص تجهیزات می توان به دستکاری در تجهیزات فرآیندی که قرار بود در صنعت به کار گرفته شود اشاره داشت به عنوان مثال خرابکاری در دستگاه اسپکترومتر گاما از جمله این موارد می باشد. یکی از اقدامات راهبردی در صنعت هسته ای، اکتشاف مواد اولیه ( اورانیوم ) چرخه سوخت بوده که از دیر باز سرویس های اطلاعاتی بیگانه با تمام توان و امکانات و بکار گیری روش های مختلف از جمله تحمیل تحریم در این حوزه فعالیت داشته اند. در همین راستا خرابکاری در دستگاه اسپکترومتر گاما با هدف عدم کارکرد صحیح و نمایش اشتباه گامای اندازه گیری شده در فعالیت های اکتشافی برای تشخیص میزان اورانیوم معادن زیر زمینی (اندازه گیری دقیق اشعه گاما جهت شناسایی لایه های اکتیو) از طریق جمع آوری و اطلاع از نیازمندی سازمان به این دستگاه و عدم آگاهی پیمانکار به گونه ای برنامه ریزی گردید تا تجهیزات خرابکاری شده در فرآیند خریداری قرار گرفته و به کشور منتقل گردد. در این فرآیند پس از جدا سازی قسمت های مختلف دستگاه مذکور، مشخص گردید بخش هایی از مدار الکترونیکی به صورت انحرافی دستکاری و لحیم کاری شده که انرژی طیف مربوط به اندازه گیری تشعشعات گامای مواد رادیو اکتیو توسط نرم افزار به طور صحیح نمایش داده نمی شود.

با توجه به پیچیدگی خرابکاری مذکور و وجود موارد متعدد مشابه، مشخص گردید این اقدام توسط سرویس اطلاعاتی آمریکا با همکاری کارخانه سازنده عملیاتی گردیده که به مدد الطاف الهی قبل از بهره برداری و ایجاد هرگونه اخلال احتمالی، مورد شناسایی قرار گرفت.

به نظر می آید که معاونت حفاظت و امنیت با سایر دستگاه های نظارتی کشور نیز در تعامل و تبادل امنیتی باشد. در صورت امکان در این زمینه هم بفرمایید وضعیت چگونه است ؟

امروزه امنیت از الزامات هر طرح و پروژه فنی بوده و بدون رعایت و به کارگیری آن، پیشبرد برنامه ها و اهداف میسر نخواهد بود لذا کلیه طرح ها و پروژه های صنعت هسته ای از زمان تعریف با مجموعه حفاظت و امنیت هماهنگ شده و سپس مراحل اجرایی آن آغاز می گردد. بنابراین حفاظت و امنیت جزء لاینفک پروژه ها و طرح های سازمان شده است. به همین سبب در هیئت مدیره ها، کارگروه ها و کمیته ها، مجموعه حفاظت و امنیت حضور داشته و در اجرای پروژه ها در هر فاز عملیاتی مشارکت می نماید. همچنین در تعاملات برون سازمانی نیز با برخی نهادها و ارگان ها از جمله وزارت اطلاعات، شورای عالی امنیت ملی، شورای تامین استان ها، سازمان پدافند غیر عامل و مدیریت بحران، مراجع امنیتی و انتظامی و ... همکاری موثری دارد.

نقش معاونت حفاظت و امنیت در موضوع مذاکرات 1+5 چه بوده است؟

معاونت، نقش پشتیبانی را در ابعاد مختلف داشته و تلاش گردیده به صورت همه جانبه با کارگروه های فنی تشکیل شده در داخل سازمان همکاری نماید. در همین ارتباط در سال گذشته، کارگروه اقدام مشترک در داخل سازمان انرژی اتمی با حضور 3 عضو اصلی ( معاون حفاظت و امنیت، معاون امور بین الملل و رئیس حوزه ریاست سازمان) به ریاست دکتر صالحی تشکیل شد. معاونت حفاظت و امنیت در کار گروه اقدام مشترک نقش پشتیبانی همه جانبه در تعامل با سایر مدیران و مجموعه های ذی ربط با مذاکرات هسته ای در خارج سازمان و مدیران و مراکز داخل سازمان را بر عهده دارد. کار گروه اقدام مشترک نیازها و درخواست های مجموعه های خارج سازمان را دریافت کرده و به مدیران داخلی منتقل می کند تا مشورت ها و اقدامات تخصصی و فنی - حقوقی لازم از سوی سازمان انرژی اتمی صورت بگیرد. در این راستا معاونت ما نیز نیازمندی های تیم فنی را جهت موارد درخواستی با در نظر گرفتن کلیه جوانب حفاظتی و جلوگیری از اتهام سازی جدید علیه فعالیت های هسته ای یا کند کردن فعالیت های عملیاتی بررسی نموده و با پاسخ گویی و مشورت به موقع و عالمانه، در روند مذاکرات نقش آفرینی کردیم. ان شاءا... در راستای اجرای مفاد برجام، همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی را بر اساس سیاست های امنیتی سازمان، کمافی السابق ادامه خواهیم داد. البته ما نقش سرباز را بر عهده داشته و داریم و افتخار می کنیم که سرباز نظام، ولایت و انقلاب می باشیم.

نظر شما راجع به توافق هسته ای صورت گرفته چیست؟

من فکر می کنم این توافق که بیش از بیست و دو ماه تلاش مداوم به طول انجامید موضوع ساده ای نیست، این توافق یک هماورد حقوقی و سیاسی است که توانمندی کشور را در این حوزه ها نشان می دهد و موجب افزایش تراز سیاسی کشور در سطح بین الملل گردیده است. لذا این توافق دستاورد مسلم و تاریخی در جهت رشد، توسعه و امنیت کشور و از جمله فعالیت های صلح آمیز هسته ای خواهد بود و روز به روز به ابعاد مختلف این دستاورد بسیار عظیم، قابل توجه و قابل اتکا پی می بریم.

به نظر شما آیا این توافق، فضای تهدید را کاهش می دهد؟

این روشن است که در کلان و حوزه منطقه ای فضای تهدید کاهش می یابد اما در هر حال دشمنان ما بدون بیانیه و قطعنامه قبلا به ما هجوم آورده و حمله کردند. مگر صدام از ما اجازه گرفت حمله کرد؟ مگر آمریکایی ها این همه توطئه علیه ما کردند و می کنند و تروریست ها را به جان ما می اندازند از ما اجازه می گیرند .زدن هواپیمای مسافربری ایرباس مگر با اجازه قبلی بوده است. بعضی ها می گویند در متن توافق امکان این وجود دارد که آنها تهدید کنند اما به نظر ما، با استفاده از توافق نامه،آنها را زمین گیر کردیم که البته باید دشمنی دشمن را فراموش نکنیم و توطئه های بدخواهان نظام را خنثی کنیم چرا که تکنیک ها و روش ها تغییر می کند اما دشمنی آنها به قوت خود باقی است. ما با آمریکایی ها و رژیم صهیونیستی از نظر ایدئولوژیکی مشکل داریم.

یکی از بحث های داغ این روزها نحوه بازرسی بازرسان آژانس و جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی آن در درز اطلاعات سازمان است. این بازرسی ها با چه روشی صورت می گیرد و معاونت شما در این حوزه چگونه عمل می کند تا این مشکل را نداشته باشیم ؟

آژانس جهت تایید راستی آزمایی و عدم انحراف برنامه های هسته ای کشورها بازرسی های خود را با روش های مختلف از جمله: بازرسی موقت، بازرسی معمولی، بازرسی ویژه و بازرسی های موسوم به پروتکل الحاقی انجام می دهد.

همچنین برابر ماده 4 پروتکل الحاقی، در صورت درخواست آژانس برای دسترسی به هر قسمت از یک سایت که توام با بازدید باشد، مدت اطلاع قبلی حداقل 2 ساعت می باشد که باید به صورت کتبی بوده و دلایل دسترسی و فعالیت های انجام شده در خلال این دسترسی مشخص گردد. همچنین در صورت بروز هر سوال یا تناقضی، آژانس باید فرصتی را جهت ارائه توضیح در اختیار ایران قرار دهد و موجبات تسهیل برای رفع سوال یا تناقض را فراهم سازد. درهر صورت تا وقتی که چنین فرصتی در اختیار ایران قرار نگرفته باشد، آژانس نباید دست به هیچ گونه نتیجه گیری درباره سوال یا تناقض بزند. معاونت حفاظت و امنیت با همکاری وزارت اطلاعات ابتدا صلاحیت بازرسان را مورد ارزیابی و تایید قرار داده و سپس درخواست آژانس را بررسی و بازرسان را در تمامی مراحل همراهی می نماید. بنابراین با هماهنگی کامل، بازرسان به سایت های هسته ای وارد می شوند. در ابتدای امر کلیه تجهیزات الکترونیکی و ذخیره ساز اعم از تلفن همراه، لپ تاپ، تبلت، هارد، فلش، رکوردر و ... از بازرسان اخذ گردیده و برای ورود به سالن های فرآیندی کلیه لباس های آنها تعویض و با لباس های مخصوص که در اختیارشان قرار داده می شود عملیات بازرسی صورت می گیرد. بنابراین هیچ گونه ضبط تصویر و صدا در حین عملیات امکان پذیر نمی باشد. همچنین مشخصات تجهیزات و دستگاه های نصب شده در صنعت هسته ای (شناسنامه تجهیزات) پوشیده شده و قابل ارائه نمی باشد. اگر بازرس، خواهان نمونه برداری از محیط باشد بایستی درخواست خود را ارائه کند تا توسط سازمان انرژی اتمی بررسی و در صورت صلاحدید، نمونه توسط طرف ایرانی تهیه شود و در اختیار بازرس قرار گیرد.

همچنین طی توافق به عمل آمده با آژانس بین المللی انرژی اتمی تعدادی دوربین عکس برداری در ورودی سالن های فرآیندی نصب شده که قابلیت فیلم برداری را نداشته و تصاویر ضبط شده با نظارت حفاظت در اختیار آنها صرفا در محیط دسترسی داده شده قرار می گیرد. درآینده نیز با پذیرش پروتکل الحاقی تغییری در موارد اشاره شده صورت نخواهد گرفت و نظارت ها به همان شیوه گذشته انجام می گردد. البته با توجه به ساختار آژانس، که در آن تامین بودجه، تامین تجهیزات تخصصی، خدمات فنی و همچنین استخدام پرسنل آن از طریق کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده آمریکا صورت می گیرد، این معاونت نیز هوشیاری امنیتی و نظارتی قوی تری را در دستور کار قرار داده و دنبال می نماید.