راز قدرت پوتین

دیپلماسی ایرانی: برای پنجمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی نوشته است، منتشر می کند. امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت های را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود. اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شوند که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند. در ادامه بخش سی و چهارم این یادداشت ها می آید:

در ابتدای دیدارم با مقام مسئول در امور روسیه و تحرکات آن در اروپا و به طور کل جامعه جهانی در کاخ سفید گفتم: «چرا ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه آن مواضع تندی که همه از آن خبر داریم را اتخاذ کرد؟ مردم در منطقه ما و کلا دنیا می گویند که شماها و اروپایی ها علیه پوتین در اوکراین دست به فعالیت زدید و در آن جا کارهای تحریک آمیز انجام دادید و هم زمان ناتو را تا مرزهای روسیه گسترش دادید تا روسیه را منزوی کنید.»

گفت: «به هیچ وجه این حرف صحیح نیست. ما نمی خواهیم روسیه پوتین را دشمن خود کنیم. بر عکس روابط خوبی با روسیه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی داشتیم. ملت روسیه امریکایی ها را دوست دارند. حتی در ابتدای کار پوتین از امریکایی ها نظرسنجی گرفتیم که آیا روسیه را دشمن خود می دانید؟ گفتند بله اما پاسخ کسانی که بله می گفتند بین 30 تا 35 درصد بود. الآن با این کارهای پوتین و کارهایش در اوکراین این رقم تا 80 درصد افزایش یافته است. پوتین همان طور که می گویی دیکتاتور است اما دیکتاتوری خطرناک و تاکتیکی نه استراتژیک که قدرت مستقیم برایش مهم باشد. او نزد روس ها روحیه ملی گرایی و شوونیستی را تقویت کرد. و این امر ممکن است، آن طور که گفته می شود، او را به سمت کارهای جنون آمیز سوق دهد. تو می گویی که ممکن است دنیا را به سمت جنگ هدایت کند. این کار عملی است اما بعید می دانم. جنگ افزارهای او قدیمی هستند و پول کافی برای به روزرسانی آنها در اختیار ندارد. قیمت نفت سقوط کرده است. و پوتین دیگر نمی تواند مثل زمانی که مثل امپراطور یا قیصر در زمانی که قیمت نفت بشکه ای بالای صد دلار بودرفتار کند. وضعیت اقتصادی در کشورش بد است. زیربناهای کشورش فرسوده است. اما همچنان تلاش می کند. در اوکراین کسانی هستند که می گویند ما به دل خوشی پوتین فعالیت می کنیم. ما این کارها را نمی کنیم. این صحیح است که با مخالفان ریاست جمهوری یانوکوویچ و یارانش همراه هستیم اما کمک های عملی به آنها نمی دهیم. در حالی که او این را بهانه کرد و شبه جزیره کریمه را اشغال کرد. همان طور که پرسیدی، آیا عدم تحرک جدی غرب و امریکا برای رویارویی با او سبب بی مبالاتی بیشتر او می شود؟ بله اما آیا باعث تحریک و ترغیب شهروندان روسی الاصل و شهروندان کشورهای حوزه بالتیک و دیگر کشورهای اروپای شرقی به ویژه کشورهایی که تحت کنترل روسیه هستند نیز می شود؟ نه فکر نمی کنم چنین چیزی دلیلی برای کارهای آنها شود. ما هم اجازه انجام چنین کارهایی را نمی دهیم. اگر این کار را کرد حتما واکنش نشان خواهیم داد، پیمان ناتو و بیشتر اعضای آن واکنش نشان خواهند داد.»

وی در ادامه افزود: «در گذشته طرفداران پیوستن اوکراین به ناتو در میان افکار عمومی خود اوکراین زیاد نبودند. اما الآن بعد از این که روسیه شبه جزیره کریمه را اشغال کرد و بعد از این که نیروهایش را به شرق این کشور فرستاد و به میزان واقعا قابل توجهی سلاح به آن جا آورد به ناتو رو آوردند. اما ناتو نمی تواند از کسی دفاع کند جز این که عضو آن باشد.»

نظر دادم: «اطلاعاتی وجود دارد مبنی بر این که امریکا به انبارهای نظامی در اروپا اسلحه فرستاده است تا در صورتی که کشورهای این منطقه مورد تعرض قرار گرفتند فورا وارد عمل شود. بعضی ها هم می گویند که باید نیروهای امریکایی در اروپا منتشر شوند تا در حالت های فوق العاده فورا با نیروهای نظامی روسیه بجنگند.»

جواب داد: «اولا، بعضی وقت ها مقالاتی می خوانیم که می گویند ما توانستیم جلوی پوتین را در مرزهای ناتو بگیریم یا ناتو به مرزهای روسیه رسیده است. این حرف ها صحیح نیستند. ثانیا، نمی دانم وقتی لزومی ندارد چرا باید نیروهای نظامی امریکایی در اروپا منتشر شوند. اما اجازه بده تایید کنم که ما و ناتو پشت دوستانمان را خالی نمی کنیم. ثالثا، عرض اندام ها و استفاده از زوری که پوتین انجام می دهد دلیل قوت نیست بلکه نشانه ضعف است. ما به آن چه می گوییم اطمینان داریم. به هر حال اوضاع در داخل روسیه چندان خوب نیست. پوتین هم با زور و ترور حکومت می کند. شهروندانش آسوده نیستند. نظام روسیه دروازه های اقتصادی را به روی بازارهای جهانی گشود اما دموکراتیک نیست. او نمی تواند ملت روسیه را دور خود جمع کند اگر هم جلوی اعتراض ها را گرفته به دلیل سیاست های تقویت احساسات ملی گرایانه است. اما این مساله هم شمشیر دو بر است.»

پرسیدم: «نظرت درباره دعوت پوتین از کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی برای سفر به روسیه و حضور در جشن های پیروزی علیه آلمان نازی چیست؟»

جواب داد: «کیم جونگ اون تصمیم ندارد حاضر شود. اما بر اساس آن چه می دانیم پوتین به دنبال توازن قدرت با چین است، برای همین تلاش می کند کره شمالی را که مورد حمایت چین قرار دارد، به سمت خود بکشد. اما کره شمالی به دردش نمی خورد، کیم جونگ اون چه می تواند به او بدهد؟ چین دروازه های خود را باز کرد و اقتصاد بازار محور موفقی را به وجود آورد. زیربناهای اقتصادی بسیار مهمی ساخت و اکنون در حال نوسازی سامانه های نظامی اش است. البته چین هم از دعوتی که از رهبر کره شمالی به مسکو شده خوشحال نیست برای این که پوتین می تواند از آن برای بازگرداندن برخی اراضی استفاده کند. اما کشورش هم جزئی از ابرقدرت های بزرگی که چین نیز جزء آنها است، نیست. به هر حال شاید هم کیم جونگ اون از چین دیدن کند برای این که با چین هم مرز است. کره شمالی علی رغم این که خود به تنهایی نمی تواند در قدرت بماند و مورد حمایت چین قرار دارد، چین هم غرور آن را می شکند. کره شمالی همیشه به دلیل تهدیدهایی که علیه امریکا و کره جنوبی می کند تحت فشار است. اما چین هم حاضر نیست به خاطر کره شمالی با دنیا بجنگد. چین همیشه دنبال ثبات بوده است.»

گفتم: «می گویند که روسیه از دادن نیازهای هسته ای ایران فرار می کند.»

جواب داد: «متخصص امور ایران و خاورمیانه نیستم. اما می دانیم که به مصلحت روسیه نیست که ایران هسته ای در مرزهایش باشد. برای همین بخشی از مذاکرات جاری میان 1+5 با ایران است. روسیه هم با همه بر سر توافق بر سر این موضوع همراه است.»  

ترجمه: سید علی موسوی خلخالی