فرانسه چشم به بازار ایران دوخته است

دیپلماسی ایرانی: قطار هیات های اروپایی به ایران هر روز سرعت بیشتری به خود می گیرد. پس از دستیابی به جمع بندی مذاکرات هسته ای میان ایران و 1+5، وزیر امور خارجه فرانسه تمایل خود را برای سفر به ایران بیان کرد. این تمایل گرچه از مذاکرات لوزان اعلام شده بود، اما دستیابی به توافق بر سر جمع بندی مذاکرات، به اجرایی کردن آن سرعت بخشید تا سرانجام لوران فابیوس بعد از تیرگی روابط اقتصادی تجاری به ایران سفر کند. ایران و فرانسه در سال های گذشته شرکای تجاری نسبتا خوبی با یکدیگر به خصوص در حوزه صنایع خودرو بودند. اما پس از اعمال تحریم های اتحادیه اروپا، این روابط کاهش قابل ملاحضه ای داشت. از طرفی فرانسه با مشکلات اقتصادی داخلی مواجه شد. مساله تروریسم و حضور اتباع فرانسوی در گروه های تروریستی خاورمیانه، مساله نفوذ در برخی کشورها از جمله سوریه و لبنان، بار دیگر فرانسه را به بازنگری در روابطش با ایران وادار کرد. با این حال سفر فابیوس به ایران سبب شد تا گفت وگوی کوتاهی با پیروز ایزدی، تحلیلگر مسایل فرانسه در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام داشته باشیم:

دوگانگی مواضع فرانسه در قبال ایران پیش از دستیابی به جمع بندی هسته ای و بعد از آن نشات گرفته از چیست؟

فرانسه مناسبات نزدیکی با برخی کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس از جمله عربستان و قطر برقرار کرده و طی آن قراردادهای اقتصادی به منظور صدور تسلیحات نظامی منعقد کرده بود. از این رو پاریس طی روند مذاکرات سعی می کرد نسبت به منافع این کشورها نقش نمایندگی را بازی کند و عربستان و قطر نیز توقع داشتند منافع آنها در مذاکرات هسته ای توسط فرانسه در نظر گرفته شود. در همین راستا و تا اندازه ای شاید کمرنگ تر، این موضوع درباره اسرائیل نیز صدق می کرد. به دلیل عدم نفوذ مستقیم این کشورها در مذاکرات، فرانسه را تحت فشار قرار می دادند تا منافعشان را  نمایندگی کند. فرانسه نیز به دلیل برقراری پیوند با این کشورهای در مواضع بعضا تند، سعی در انعکاس نظرات آنها داشت. اما با توجه به اینکه طرف های اصلی مذاکرات هسته ای، ایران و آمریکا بودند، در نهایت فرانسه نتوانست کار چندانی از پیش ببرد و سرانجام با جمع بندی صورت گرفته موافقت و همسویی از خود نشان داد. از طرفی با توجه به بحران اقتصادی که فرانسه با آن دست به گریبان است و در عین حال بازار بزرگ ایران با 80 میلیون جمعیت و وجود فاکتورهای جذب کننده از جمله زیرساخت های مناسب و نیروی انسانی تحصیلکرده در ایران، سعی در ترمیم روابط اقتصادی خود با ایران دارد. چرا که پیش از این فرانسه روابط اقتصادی و تجاری نسبتا مطلوبی با ایران داشته است. حال درصدد بازبینی این روابط است تا جایگاه خود را در اقتصاد و بازار ایران به دست آورد. در عین حال فرانسه با توجه به نقش و نفوذ فرانسه در برخی کشورهای منطقه خاورمیانه از جمله سوریه، لبنان و حتی یمن می تواند در راستای ثبات سازی کارساز باشد. مسایل فراطی گری و تروریسم در خاورمیانه نیز به طور مستقیم امنیت فرانسه را به خطر می اندازد. بدین صورت که شاهد حضور اتباع فرانسه در منطقه هستیم که در قالب گروه های تروریستی فعالیت می کنند. حضور این افراد و بازگشت دوباره آنها در کنار موج مهاجرت به فرانسه  خطر امنیتی و اقتصادی بالقوه ای خواهد بود. از این رو پاریس طی همکاری با ایران می تواند به ایجاد ثبات کمک کرده و تا حدودی از بار مشکلات خود بکاهد.

چرا فرانسه ایران را در طبقه بندی کشورهای عرب خاورمیانه قرار می دهد؟ آیا دلیل این امر ایجاد توازن میان ایران و برخی کشورهای عربی از جمله عربستان است؟

فرانسه می تواند از طریق ایران تا حدودی بر عربستان در مقابل تهدیدهای رفتاری این کشور، فشار وارد کند. البته اگر گزینه های پیش روی هر کشوری بیشتر باشد، قدرت مانور آن نیز بیشتر خواهد بود. این یک اصل بوده که فرانسه هم در سیاست خود می تواند از این وضعیت بهره برداری مناسب داشته باشد.

همزمانی سفر پادشاه عربستان به فرانسه با سفیر فابیوس به ایران آیا دارای پیام خاصی است؟

سفر پادشاه عربستان بیشتر حالت تفریحی به مناطق جنوبی فرانسه داشته است. فرانسه و عربستان روابط اقتصادی نزدیکی با هم  دارند.در کل سیاست خاورمیانه ای فرانسه معطوف به منطقه خلیج فارس است. این را می توان از ایجاد پایگاه نظامی که در امارات در سال های گذشته تاسیس کرده، متوجه شد. با توجه به اهمیت استراتژیک این منطقه و کشورهایی که در این حوزه قرار دارند و همچنین ظرفیت بالای اقتصادی به خصوص در زمینه خرید عمده تسلیحات و دیگر محصولات فرانسوی، کشورهای منطقه خلیج می توانند شرکای تجاری خوبی برای فرانسه با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی نامطلوب این کشور باشند.

آیا ایران و فرانسه می توانند به الگوی مشترکی در حوزه امنیت در خاورمیانه دست یابند؟

در حال حاضر صحبت از الگوی مشترک میان ایران و فرانسه خیلی زود است. اما این دو کشور می توانند در برخی زمینه های همکاری داشته باشند زیرا منافع مشترک آن ها چنین چیزی را ایجاب می کند. اما اینکه بخواهند به الگوی مشترکی برسند، نیاز به زمان دارد و این امر به اتفاقات بعدی منطقه بستگی دارد. با این حال در شرایط فعلی خیلی محتمل به نظر نمی رسد. اما همکاری های مقطعی می تواند به صورت موردی و در سطوح محدودتری صورت گیرد.

انتشار اولیه: چهارشنبه 7 مرداد 1394 / انتشار مجدد: دوشنبه 12 مرداد 1394